Akrocyjanoza – przyczyny powstawania i objawy. Jak wygląda leczenie sinicy kończyn?

Czym jest akrocyjanoza?

Akrocyjanoza po raz pierwszy opisana została w 1896 roku przez belgijskiego lekarza Jeana Crocqa. To zaburzenie naczynioruchowe, które charakteryzuje się stałym zaczerwienieniem palców. Dokładne przyczyny powstania akrocyjanozy nie zostały w pełni poznane. Specjaliści zazwyczaj zwracają uwagę, że do sinicy kończyn dochodzi w wyniku skurczu arterioli skóry, czyli najmniejszych tętnic występujących w organizmie. W konsekwencji tego następuje zwolnienie przepływu krwi przez naczynia włosowate (tzw. kapilary, włośniczki).

Naczynia te dłużej pozostają wypełnione krwią żylną, która jest nieutlenowana, co prowadzi do sinawego zabarwienia skóry w rejonie ich unaczynienia. Dodatkowo zaburzone może być uwalnianie tlenu z hemoglobiny. To cząsteczka białka obecna w erytrocytach (krwinkach czerwonych), która przenosi tlen z płuc do tkanek organizmu oraz zwraca dwutlenek węgla z tkanek do płuc. Akrocyjanoza pierwotna jest dość powszechną chorobą, jednak dokładna częstość jej występowania nie została dotąd oszacowana.

Przyczyny akrocyjanozy

Specjaliści wyróżnili dwie postacie zasinienia kończyn – akrocyjanozę pierwotną, zwaną również samoistną, oraz akrocyjanozę wtórną. Pierwsza z nich nie jest związana z żadną chorobą i stanowi wyłącznie defekt kosmetyczny. Druga zaś rozwija się w wyniku schorzeń krwi przebiegających z nadmierną jej lepkością. Eksperci zaliczyli do nich zwłaszcza:

• czerwienicę prawdziwą – chorobę nowotworową szpiku, w której dochodzi do znacznego zwiększenia liczby krwinek czerwonych, czemu towarzyszy zazwyczaj zwiększone wytwarzanie płytek krwi (trombocytów) i krwinek białych (leukocytów). Jak dotąd specjaliści nie określili dokładnie przyczyn powstawania czerwienicy prawdziwej;

• nadpłytkowość – stan zwiększonego poziomu płytek krwi, które odpowiedzialne są za prawidłowy przebieg procesu krzepnięcia. Nadpłytkowość może rozwinąć się w przebiegu nowotworów mieloproliferacyjnych, pierwotnego włóknienia szpiku, być konsekwencją zabiegu usunięcia śledziony, nadużywania alkoholu, niedoboru żelaza.

Wtórna sinica kończyn może być konsekwencją ucisku wywieranego na żyły albo rozwinąć się na skutek odmrożenia.

Jakie są objawy akrocyjanozy?

Typowym objawem akrocyjanozy jest zmiana zabarwienia skóry w obrębie stóp lub dłoni. W przebiegu tego zaburzenia możesz zaobserwować sine palce u nóg lub rąk. Zasinienie jest symetryczne. W przebiegu sinicy kończyn dojść może do ochłodzenia skóry w obrębie zmienionych chorobowo obszarów ciała i do wzmożonej produkcji potu, co stanowi źródło dyskomfortu. Akrocyjanoza nie wiąże się z bólem, rozwojem owrzodzeń czy martwicy skóry. Do nasilenia objawów dochodzi na skutek działania niskich temperatur. Stąd sine i zimne dłonie/stopy stają się bardziej widoczne w okresie jesienno-zimowym.

• Poznaj objawy zatrucia sinicami, czyli tzw. cyjanobakteriami, do którego może dojść podczas kąpieli w zanieczyszczonych zbiornikach wodnych 

Jak już wspominano, akrocyjanozie nie towarzyszą dolegliwości bólowe. I to właśnie brak bólu stóp lub dłoni oraz brak napadowego zblednięcia skóry stanowią główne czynniki pozwalające na odróżnienie akrocyjanozy od objawu Raynauda. To zaburzenie naczynioruchowe charakteryzuje się nagłym i dobrze odgraniczonym zblednięciem, a następnie zasinieniem i zaczerwienieniem palców rąk, stóp, sporadycznie małżowin usznych czy nosa, któremu towarzyszą drętwienie i ból. Objaw Raynauda może towarzyszyć chorobom autoimmunologicznym, takim jak: twardzina układowa czy toczeń układowy, chorobom kręgosłupa szyjnego, chorobom tarczycy, zatruciom substancjami chemicznymi i lekami, chorobom hematologicznym.

Rozpoznanie sinicy kończyn

Z sinymi i zimnymi stopami/dłońmi powinieneś zgłosić się do lekarza. Ustala on rozpoznanie akrocyjanozy zwłaszcza na podstawie badania podmiotowego – wywiadu i charakterystycznego obrazu klinicznego. Dodatkowo zlecić może wykonanie badań diagnostycznych celem wykluczenia wtórnych przyczyny sinicy kończyn albo różnicowania jej z innymi schorzeniami o zbliżonych objawach. Lekarz zleca zazwyczaj wykonanie morfologii krwi, RTG klatki piersiowej, badania kapilaroskopowego (badania drobnych naczyń wału paznokciowego pod mikroskopem), gazometrię krwi tętniczej.

Akrocyjanoza – jak ją leczyć?

Akrocyjanoza pierwotna jest niegroźnym zaburzeniem, które nie wymaga leczenia. Postępowanie w przypadku wtórnych postaci tego zaburzenia zależy od choroby odpowiadającej za ich powstanie. Eksperci zalecają w miarę możliwości unikanie niskich temperatur. W ten sposób skutecznie ochronisz się przed nasileniem schorzenia. Dodatkowo z uwagi na zbliżony obraz kliniczny do innych chorób konieczne jest przeprowadzenie diagnostyki różnicowej. Dotyczyć powinna ona przede wszystkim różnicowania z objawem Raynauda. Jeśli występuje on jako izolowane zaburzenie, nie stanowi zagrożenia, ale gdy towarzyszy chorobie ogólnoustrojowej (przeważnie są to układowy toczeń trzewny lub twardzina układowa), to wymaga intensywnego leczenia. Dlatego bardzo ważne jest różnicowanie akrocyjanozy i objawu Raynauda. Akrocyjanozę specjaliści powinni różnicować także z sinicą rozwijającą się w przebiegu chorób układu oddechowego i sercowo-naczyniowego, czyli z chorobami przebiegającymi z hipoksemią (spadkiem ciśnienia parcjalnego tlenu we krwi), erytromegalią, sinicą obwodową.