Ambicja – na czym polega i jak ją budować?

Czym jest ambicja?

Nie da się ukryć, że ambicja jest bardzo cenioną i pożądaną cechą. Z pewnością już od dzieciństwa słyszałaś, że tylko ludzie ambitni „osiągają sukces” i „do czegoś dochodzą”. To zresztą właśnie w najmłodszych latach rozpoczyna się kształtowanie i rozwój ambicji. Początkowo ma postać silnego dążenia do samodzielności, a z czasem przenosi się na inne cele. Choć ambicja i silna wola są bardzo pozytywnymi postawami i warto je wzmacniać, należy także pamiętać, że przesada w jakąkolwiek stronę nie jest wskazana. Nadmiernie ambitne dziecko może stać się „małym dorosłym”, w którego życiu jest dużo miejsca na rywalizację i udowadnianie swojej wartości, niewiele zaś na beztroskę i zabawę. Z kolei niedobór ambicji prowadzi do braku wiary we własne możliwości i braku umiejętności dążenia do celu.

Czym właściwie jest ambicja? Samo pojęcie pochodzi z języka łacińskiego. Ambitio oznacza „żądzę sławy, czci i uznania”. Opis ten jest bardzo trafny, gdyż ambicja definiowana jest jako silne poczucie godności osobistej, dążenie do zaszczytów, a także stawianie sobie niełatwych celów i sukcesywne przybliżanie się do ich realizacji. Według psychologów postawa ta wiąże się z potrzebą ciągłego rozwoju. Ambitna osoba nie stoi w miejscu i nie zadowala się tym, co ma, a zamiast tego nieustannie dąży do wzrostu. Warto jednak pamiętać, iż takie podejście do życia niesie ze sobą również zagrożenia.

Skąd się bierze ambicja?

Obraz siebie każdego człowieka składa się z kilku komponentów. Dwoma z nich są „ja realne” oraz „ja idealne”. Ten pierwszy opisuje to, jak postrzegasz się obecnie, drugi – jaka chciałabyś być. Rozbieżność pomiędzy tymi dwiema strukturami sprawia, że masz motywację do rozwoju i dążenia do wymarzonego stanu. Warto przy tym pamiętać, że „ja idealne” zwykle jest wyidealizowane, co czyni je nieosiągalnym. Zdrowa ambicja polega na przybliżaniu się do celu i cieszeniu się z każdego małego sukcesu na tej drodze. Niestety wiele osób traktuje stan docelowy zbyt dosłownie, nakładając na siebie zbyt wysokie oczekiwania i nie doceniając swoich postępów.

Czy ambicja ułatwia człowiekowi osiągnięcie celu?

Każda istota z natury dąży przede wszystkim do wygody i przyjemności. Ambicja sprawia natomiast, że jesteś w stanie odroczyć gratyfikację i zrezygnować z chwilowego komfortu na rzecz powolnego przybliżania się do realizacji marzeń. Gdyby nie ambicja, z pewnością nie byłabyś w stanie nawet rozpocząć żadnego większego projektu, ponieważ zawsze przegrywałby on z odpoczynkiem lub czynnością dającą natychmiastową satysfakcję. Warto jednak pamiętać, że nadmierna ambicja może także sabotować dążenie do celu.

Co to jest chora ambicja?

Niestety w dzisiejszych czasach nadmiaru, niemal nieograniczonych możliwości i „wyścigu szczurów” ambicja często przyjmuje niezdrową formę. Chorobliwa ambicja może sprawić, że nawet kiedy osiągniesz swój cel, nie będziesz w stanie się nim cieszyć, bo na horyzoncie pojawi się już kolejny, trudniejszy do realizacji. Przerost ambicji powoduje, że człowiek zawsze jest sobą rozczarowany i wyrzuca sobie, że nie zrobił więcej. Takie życie przypomina bieg w kołowrotku, który nie ma końca i do niczego nie prowadzi.

Chorobliwa postać ambicji nierzadko ma źródło we wszechobecnej rywalizacji i tendencji do porównywania się do innych. Jak cieszyć się awansem, kiedy kolega wciąż ma lepszą pracę i więcej zarabia? Wystarczy włączyć dowolny portal społecznościowy, by zobaczyć dziesiątki zdjęć dokumentujących szczęście i osiągnięcia innych. Łatwo się w tym zatracić, zapominając o własnej drodze i sukcesach.

Jeśli myślisz, że chorobliwa ambicja wciąż sprawdza się jako skuteczny sposób na osiąganie swoich celów, to niestety się mylisz. Perfekcjonizm sprawia, że nie tylko nigdy nie jesteś usatysfakcjonowana swoimi wynikami, ale w pewnym momencie możesz doświadczyć marazmu i stracić motywację do działania (Po co się męczyć, skoro i tak będziesz niezadowolona?). Skutkiem może być np. prokrastynacja, przez niektórych mylnie utożsamiana z lenistwem. W rzeczywistości prokrastynacja polega na ciągłym odwlekaniu wykonania zadania i ma źródło w zbyt wysokich oczekiwaniach wobec siebie. Osoba prokrastynująca wie, że nigdy nie sprosta własnym wymaganiom, a kolejne „porażki” wiążą się z tak dużym dyskomfortem i stresem, iż jakakolwiek praca wywołuje lęk. W takim przypadku nadmierna ambicja nie tylko nie przybliża do osiągnięcia celu, ale wręcz może go skutecznie sabotować.

Ambicja a samorealizacja

Czy ambicja łączy się z samorealizacją? Może, choć z pewnością nie zawsze ma to miejsce. Dla wielu osób samorealizacja jest ściśle związana z osiąganiem sukcesów i prestiżu oraz rozwojem kariery zawodowej, jednak dla innych może oznaczać coś zupełnie innego. Jeden z pionierów neuropsychologii, Kurt Goldstein, zdefiniował ją jako nadrzędny motyw sterujący ludzką aktywnością, zorientowany na spełnienie możliwości i urzeczywistnienie osobistego potencjału jednostki. Warto jednak pamiętać, że dla każdego te słowa mogą oznaczać coś innego. Wielu ludzi osiąga samorealizację, np. poprzez rodzicielstwo, związek romantyczny, hobby czy hedonistyczny, niemal pozbawiony stresu, styl życia. Praca i rozwój zawodowy to tylko jedna z dziedzin życia, w dodatku nie zawsze najistotniejsza. Dlatego czasami warto odłożyć ambicję na bok i po prostu zająć się tym, co sprawia ci radość.