Zespół Aspergera u dzieci – jakie są jego przyczyny, objawy i leczenie?

Czym są zaburzenia ze spektrum autyzmu?

Zaburzenia z kręgu autyzmu mogą powodować trudności w kontaktach społecznych oraz w komunikacji werbalnej i niewerbalnej. Do innych charakterystycznych objawów należą np.: ograniczenie zainteresowań, przywiązanie do rutyny, a w niektórych przypadkach także niewłaściwe wykształcanie się mowy. Są to zaburzenia neurorozwojowe, to znaczy, że dochodzi do nieprawidłowości w dojrzewaniu mózgu lub w innej części układu nerwowego. Ich objawy są zwykle widoczne już u małych dzieci, ale w łagodnej postaci mogą pozostać nierozpoznane aż do czasów szkolnych lub dorosłości. Zaburzenie diagnozowane jest częściej u chłopców, choć dotyczy także dziewczynek.

Do zaburzeń ze spektrum autyzmu należą: autyzm, zespół Aspergera, zespół Retta, dziecięce zaburzenie dezintegracyjne i całościowe zaburzenia rozwojowe bliżej nieokreślone.

Jakie są cechy zespołu Aspergera u dzieci?

Dzieci z zespołem Aspergera, podobnie jak w przypadku innych zaburzeń ze spektrum autyzmu, mają trudności w kontaktach z rówieśnikami, mogą niewłaściwie wyrażać swoje emocje i słabiej koordynują ruchy ciała. Nie występują u nich natomiast zakłócenia rozwoju mowy. Objawy zespołu Aspergera pojawiają się najczęściej po 3. roku życia, ale często są rozpoznawane dużo później, czyli w wieku szkolnym lub u dorosłych.

Jakie mogą być przyczyny zespołu Aspergera?

W przypadku zaburzeń ze spektrum autyzmu, w tym zespołu Aspergera, przyczyny występowania dolegliwości nie zostały do końca poznane. Prawdopodobnie mają one podłoże genetyczne. Czynniki zewnętrzne, takie jak narażenie na zakażenia i toksyczne związki w czasie ciąży, problemy okołoporodowe czy sposób wychowania dziecka, również przyczyniają się do występowania zaburzeń. Choroby metaboliczne u matki, m.in. cukrzyca, nadciśnienie tętnicze i otyłość, oraz wcześniactwo i przyjmowanie niektórych leków mogą zwiększać ryzyko zespołu Aspergera. Zaburzenia częściej pojawiają się także u dzieci, których rodzice przykładali dużą wagę do rozwoju intelektualnego, a zaniedbywali sferę emocjonalną.

Jakie są objawy zespołu Aspergera u dzieci?

Rodzice i nauczyciele mogą podejrzewać zespół Aspergera, gdy zaczną zauważać niektóre zachowania, charakterystyczne dla spektrum autyzmu. Dziecko z takimi zaburzeniami:

• ma trudności z wchodzeniem w relacje społeczne i komunikowaniem się. W przeciwieństwie do pacjentów z autyzmem zależy mu na kontakcie z innymi, ale może go nawiązywać w dziwaczny sposób (np. jego mowa przypomina wygłaszanie monologu);

• nie zawsze potrafi odczytywać sygnały społeczne lub niewłaściwie okazuje emocje;

• ma bardzo wąskie zainteresowania, którym poświęca większość swojej uwagi;

• może powtarzać ruchy, postawy ciała, wypowiedzi w sposób bezcelowy czy rytualny, co jest określane jako „stereotypie”, lub celowy (wówczas mowa o „manieryzmie”);

• silnie przywiązuje się do czynności rutynowych lub wzorców zachowań.

W odróżnieniu od innych zaburzeń ze spektrum autyzmu w zespole Aspergera nie występują opóźnienia w rozwoju języka. Dzieci wypowiadają pierwsze słowa przed 2. rokiem życia, a pełne wyrażenia przed 3. Osoby z zespołem Aspergera mogą mieć jednak problem z dobieraniem odpowiedniego tonu głosu i tempa mowy. Ich wypowiedzi czasem odbiegają od tematu i są zbyt drobiazgowe. Rozmowy natomiast zwykle skupiają się tylko na zainteresowaniach mówiącego.

Objawy zespołu Aspergera zwykle nie zakłócają przebiegu nauki szkolnej. Mogą jednak utrudniać codzienne funkcjonowanie wśród ludzi i nawiązywanie relacji, a przez to powodować problemy emocjonalne, zwłaszcza w okresie dojrzewania.

Diagnoza i leczenie zespołu Aspergera u dzieci

Zespół Aspergera często nie jest rozpoznawany aż do wieku szkolnego. Wówczas zaczynają pojawiać się trudności w nawiązywaniu kontaktów społecznych z rówieśnikami. Diagnostyka i leczenie zaburzeń ze spektrum autyzmu powinny być prowadzone przez specjalistyczny zespół, który obejmuje: psychiatrę dziecięcego, psychologa, neurologa dziecięcego i pediatrę rozwojowego. Im wcześniej zostanie postawione rozpoznanie i uda się wprowadzić leczenie, tym lepsze efekty można uzyskać.

Osoby z zespołem Aspergera podejmują zwykle psychoterapię i uczestniczą w treningach wyrażania emocji, gdzie uczą się zasad właściwej komunikacji z innymi. Często w terapii biorą udział także inni członkowie rodziny.

Zespół Aspergera należy rozróżnić od innych zaburzeń, które mogą mieć podobny przebieg, np. autyzmu wysokofunkcjonującego, autyzmu atypowego, zaburzeń osobowości i obsesyjno-kompulsywnych.