Autyzm u dorosłych – jak się objawia i jak można sobie z nim radzić?

Autyzm u dorosłych – co to znaczy?

Autyzm nie jest chorobą psychiczną – jak niektórzy błędnie myślą – lecz zaburzeniem rozwojowym, które znacznie obniża komfort życia i utrudnia funkcjonowanie w społeczeństwie.Określenie to było początkowo stosowane wyłącznie w odniesieniu do dzieci, jednak problem coraz częściej dotyczy osób w późniejszym wieku. Autyzm u dorosłych można rozumieć na dwa sposoby: jako zaburzenie w funkcjonowaniu autystycznych dzieci, które już osiągnęły pełnoletność, lub problemy dorosłych autystów, którzy nie zostali odpowiednio wcześnie zdiagnozowani. Trafna diagnoza postawiona w wieku dziecięcym daje duże szanse na poprawienie zdolności adaptacyjnych oraz przystosowanie się do życia w społeczeństwie. Dorośli z autyzmem wysokofunkcjonującym często znajdują dobrą pracę lub nawet zakładają rodziny. Niestety, istnieje także druga strona medalu – wiele osób żyje z zaburzeniami ze spektrum przez lata i dowiaduje się o nich zbyt późno, aby terapia przyniosła spodziewane efekty.

Autyzm u dorosłych – jakie są przyczyny zaburzenia?

W społeczeństwie funkcjonuje mnóstwo mitów na temat autyzmu. Niektórzy twierdzą, że wywołują go szczepionki lub jest on efektem zaniedbań wychowawczych ze strony rodziców. Żadne z tych przekonań nie jest prawdziwe. Dokładna przyczyna autyzmu wciąż nie została poznana, jednak aktualne badania wykazują, że u jego podstaw leżą najczęściej czynniki genetyczne i rozwojowe.

U autystycznych dorosłych – podobnie jak w przypadku dzieci – można zaobserwować zmiany w niektórych obszarach mózgu. Jest to m.in. nieprawidłowy poziom serotoniny i neuroprzekaźników. Rozwojowi autyzmu sprzyjają także mutacje genetyczne, takie jak zespół Retta. Specjaliści wskazują na związek autyzmu z komplikacjami w okresie płodowym (krwawieniami w ciąży, przyjmowaniem leków antydepresyjnych lub przeciwdepresyjnych przez matkę) oraz okołoporodowym (niedotlenieniem, wadami wrodzonymi).

Objawy autyzmu u dorosłych 

Autyzm u dorosłych objawia się inaczej niż autyzm dziecięcy, jednak można znaleźć tutaj wspólny mianownik. Trudności w nawiązywaniu relacji z innymi ludźmi oraz nieumiejętność przystosowania się do reguł życia społecznego dotyczą zarówno przedszkolaków, jak i osób w późniejszym wieku. Do najbardziej typowych symptomów autyzmu u dorosłych należą:

• unikanie kontaktu wzrokowego z innymi osobami;

• nadwrażliwość na hałas;

• nadwrażliwość na dotyk i unikanie go;

• wycofanie;

• trudność w wyrażaniu emocji;

• zaburzenia mowy – dorosły autysta nie mówi wcale lub wysławia się w sposób, który inni odbierają jako dziwny. Nieadekwatnie dobiera słowa, powtarza tylko niektóre zwroty lub mówi tak, jakby cytował podręcznik;

• sztywność zachowań – dorosła osoba ze spektrum autyzmy ceni rutynę i źle znosi wszelkie zmiany;

• brak abstrakcyjnego myślenia i rozumienie wszystkiego w sposób dosłowny;

• brak umiejętności rozumienia żartów, który nie wynika z braku poczucia humoru;

• brak umiejętności właściwego odczytywania komunikatów niewerbalnych;

• specyficzne, bardzo wąskie zainteresowania;

• monotematyczność i skupienie na jednej dziedzinie;

• trudności z nauką;

• zdolność szybkiego zapamiętywania informacji, takich jak daty urodzenia, rozkłady jazdy pociągów czy numery rejestracyjne.

Spektrum autyzmu jest bardzo szerokie, dlatego każda osoba dotknięta tym zaburzeniem będzie miała inny zestaw objawów.

Diagnoza autyzmu u dorosłych – czy jest możliwa?

Diagnoza autyzmu u dzieci przebiega według ściśle określonych kryteriów, w których bierze się pod uwagę m.in. zachowanie oraz zdolności komunikacyjne. Jeśli charakterystyczne symptomy pojawią się po ukończeniu 3. roku życia, dziecko najprawdopodobniej otrzyma diagnozę autyzmu atypowego. W przypadku przedszkolaków cały proces przebiega dość szybko, ponieważ maluchy są pod stałą obserwacją wychowawców i pedagogów. U osób dorosłych sytuacja staje się bardziej skomplikowana. Zazwyczaj są one postrzegane jako ekscentryczne, specyficzne lub introwertyczne i taka „etykieta” często powstrzymuje je przed zgłoszeniem się do specjalisty po właściwą diagnozę. Lekarze bardzo rzadko diagnozują autyzm u dorosłych, ponieważ kryteria obowiązujące w przypadku dzieci przestają tutaj funkcjonować. Często u dorosłych stwierdza się zespół Aspergera, który jest łagodniejszą formą zaburzeń ze spektrum autyzmu.

Najpopularniejsze metody terapii autyzmu u dorosłych

Autyzm to zaburzenie, z którym – w mniejszym lub większym stopniu – trzeba zmagać się przez całe dorosłe życie. Do tej pory nie wynaleziono lekarstwa, które całkowicie leczyłoby osoby dotknięte problemem, jednak można skorzystać z wielu form terapii. Ich celem jest przede wszystkim zwiększenie zdolności adaptacyjnych do życia w społeczeństwie. Przykładem jest innowacyjna metoda TEACCH, w myśl której autyzm przedstawia się jako kulturę z własnym sposobem myślenia, działania oraz komunikowania. Terapeuta odgrywa w niej rolę tłumacza międzykulturowego, który tłumaczy osobie zaburzonej „nieautystyczny” świat. Systematyczną terapię warto uzupełnić metodami wspierającymi, takimi jak dogoterapia, hipoterapia czy muzykoterapia.