Azbestoza – skąd się bierze? Jakie są jej objawy?

Azbestoza – co to za choroba?

Azbestoza to choroba zawodowa wywołana przez wieloletnie wdychanie powietrza zawierającego włókna azbestu. Inaczej nazywana również pylicą azbestową, azbestoza prowadzi do zmian śródmiąższowych (włóknienia) w płucach.

Zastanawiasz się, czym właściwie jest azbest? To grupa minerałów o włóknistej budowie, które charakteryzują się elastycznością, wytrzymałością na rozciąganie i działanie czynników fizycznych i chemicznych. Cechy te sprawiły, iż azbest był w przeszłości powszechnie używany w budownictwie. Z czasem zauważono, iż u części osób związanych zawodowo z ekspozycją na azbest pojawiają się zmiany w miąższu płuc. W związku z jego szkodliwym działaniem azbest wycofano z użycia w większości państw świata (również w Polsce), ale choroba ciągle zbiera swoje żniwo – szacuje się, iż co roku na całym świecie z powodu azbestozy umiera 55 tysięcy osób.

Objawy azbestozy

Kiedy możesz podejrzewać, że masz pylicę azbestową? Zgłoś się do lekarza, jeżeli w przeszłości przez wiele lat (zwykle 10–20) występowało narażenie na szkodliwe działanie pyłu azbestowego i pojawiła się u Ciebie duszność. Ten objaw jest najczęstszy w azbestozie, polega na uczuciu braku powietrza i trudności z oddychaniem. Zwykle narasta z czasem i znacznie pogarsza jakość życia. Może też wystąpić u Ciebie produktywny kaszel. Jeżeli odkrztuszasz krwistą wydzielinę lub zauważasz znaczną utratę masy ciała, zgłoś się niezwłocznie do lekarza. Takie symptomy mogą świadczyć o raku płuc.

• Przeczytaj także, jakie mogą być przyczyny, objawy i sposoby leczenia duszności.

Jak rozpoznać azbestozę?

Podejrzewasz, że cierpisz na azbestozę i zastanawiasz się, do kogo się zgłosić? Pierwsze kroki skieruj do lekarza rodzinnego. Porozmawia on z Tobą na temat Twoich objawów, zapyta Cię również o narażenie na pył azbestowy w przeszłości oraz w obecnym miejscu pracy. Następnie przejdzie do badania fizykalnego, które pozwoli mu na ocenę Twojego aktualnego stanu zdrowia. Będzie ono obejmowało m.in.: pomiar ciśnienia tętniczego, osłuchiwanie i opukiwanie klatki piersiowej oraz pomiar saturacji, czyli nasycenia krwi tlenem. Nie obawiaj się – badanie saturacji jest całkowicie bezinwazyjne. Polega na nałożeniu na palec specjalnego aparatu – pulsoksymetru, który bezboleśnie dokonuje pomiaru. Po badaniu lekarz podsumuje swoje spostrzeżenia i da Ci skierowanie na badanie RTG klatki piersiowej. Następnie skieruje Cię do specjalisty diagnostyki i leczenia chorób płuc, czyli pulmonologa.

Pulmonolog wysnuwa podejrzenie azbestozy zwykle już na podstawie zgłaszanych przez pacjenta objawów i wyniku badania RTG. Azbestoza daje w RTG obraz sugerujący śródmiąższowe włóknienie płuc. Specjalista poszerzy również diagnostykę o inne badania dodatkowe, w tym:

• spirometrię i DLCO (badanie zdolności dyfuzji gazów w płucach) – badania te są całkowicie bezinwazyjne i pozwalają na ocenę funkcjonowania płuc. W trakcie ich wykonywania lekarz poprosi Cię o oddychanie przez specjalny ustnik. W określonych momentach otrzymasz polecenie nabrania głębokiego wdechu i gwałtownego wypuszczenia powietrza z płuc;

• gazometrię krwi tętniczej – umożliwia m.in. ocenę ciśnienia parcjalnego tlenu we krwi. Jego obniżenie wskazuje na niedotlenienie organizmu;

• RTG klatki piersiowej – lekarz wykona to badanie, jeśli nie zlecił go wcześniej lekarz pierwszego kontaktu;

• HRCT, czyli wysokiej czułości tomografia komputerowa – badanie to pozwoli na bardzo dokładną ocenę Twojej tkanki płucnej. Jeśli zmagasz się z azbestozą, w miąższu płuc będą widoczne rozsiane zwłóknienia miąższu, pogrubienie i zwłóknienia opłucnej;

• biopsję płuc – badanie mikroskopowe materiału pobranego z płuca pozwala na uwidocznienie zwłóknień miąższu oraz fragmentów azbestu. Biopsję wykonuje się zwykle podczas bronchoskopii, czyli badania endoskopowego, pozwalającego na ocenę dróg oddechowych.

Jeżeli zmagasz się z azbestozą, w Twoich badaniach krwi mogą ulec podwyższeniu parametry stanu zapalnego (CRP, OB). Możliwe jest również wykrycie u Ciebie obecności czynnika reumatoidalnego i przeciwciał przeciwjądrowych.

Może zainteresują Cię również artykuły:

• Jakie są rodzaje badań płuc i jak się do nich przygotować?

• Kiedy iść do pulmonologa i jakie choroby leczy ten specjalista?

Metody leczenia azbestozy

Jeżeli rozpoznano u Ciebie azbestozę, zgłoś się do pulmonologa (specjalisty chorób płuc), ale również upewnij się, iż Twoje miejsce pracy jest bezpieczne i wolne od pyłu azbestowego. Jeżeli masz z nim do czynienia – koniecznie stosuj podczas pracy środki ochrony. Pamiętaj, iż zapewnienie ich jest obowiązkiem pracodawcy. Jeżeli palisz papierosy – koniecznie zerwij z nałogiem! W razie potrzeby możesz poprosić o pomoc swojego lekarza rodzinnego.

Nie istnieje leczenie przyczynowe pylicy azbestowej. W zależności od wyników Twoich badań i zgłaszanych objawów lekarz dobierze odpowiednie dla Ciebie leczenie objawowe. Może ono obejmować:

• doustne leki sterydowe lub azatioprynę – mają one na celu zahamowanie procesu zapalnego w płucach;

• kolchicynę – lek spowalniający proces włóknienia w płucach;

• szczepienie ochronne przeciwko Streptococcus pneumoniae i przeciwko grypie;

• tlenoterapię – u osób z obniżonym ciśnieniem parcjalnym tlenu w krwi tętniczej (poniżej 55 mmHg).

Niekiedy u osób z ciężką azbestozą konieczne jest leczenie operacyjne. Polega ono na usunięciu opłucnej lub przeszczepie płuc. Jeżeli leczenie zachowawcze nie przynosi dostatecznych efektów, porozmawiaj o możliwościach leczenia chirurgicznego z pulmonologiem. W razie potrzeby skieruje Cię on do torakochirurga.

• Dowiedz się również, jakie są domowe sposoby na oczyszczanie płuc.

Jakie inne choroby mogą wystąpić po ekspozycji na azbest?

Szkodliwy wpływ azbestu na Twój organizm może skutkować wystąpieniem także innych niż pylica azbestowa schorzeń. Sprawdź, jakie to choroby:

• łagodne zwłóknienie opłucnej (błony otaczającej płuca), mogące objawiać się dusznością;

• międzybłoniak opłucnej (złośliwy nowotwór opłucnej), we wczesnej fazie zwykle bezobjawowy. Z czasem pojawiają się kaszel, trudności z oddychaniem i zmniejszenie masy ciała;

• rak płuc, najczęściej gruczolakorak (45% przypadków) i rak kolczystokomórkowy (42% chorych). Ryzyko raka płuc wywołanego ekspozycją na azbest jest wielokrotnie wyższe u osób palących papierosy;

• zastoinowa niewydolność serca, wtórna do występującego w azbestozie zwiększonego oporu płucnego;

• nowotwory złośliwe przewodu pokarmowego, nadnerczy, jajników, krtani lub nerek.

Pamiętaj, iż ryzyko wystąpienia chorób związanych z ekspozycją na azbest zwiększa się wraz z czasem trwania narażenia na pył azbestowy. W przypadku wystąpienia jakichkolwiek niepokojących objawów zgłoś się na konsultację lekarską.