EEG – co to jest? Wskazania i przebieg badania

Badanie EEG – co to jest?

Elektroencefalogram (EEG) jest badaniem służącym do oceny czynności elektrycznej mózgu, po raz pierwszy wykonanym na człowieku w 1929 roku przez psychiatrę Hansa Bergera. Umieszczenie specjalnych elektrod na powierzchni czaszki po odpowiednim wzmocnieniu umożliwia otrzymanie zapisu czynności elektrycznej, która powstaje w korze mózgowej w wyniku czynności neuronów. Badanie EEG jest jednym z najważniejszych narzędzi w diagnostyce epilepsji (padaczki), ale jest również wykorzystywane w rozpoznawaniu innych chorób.

Badanie EEG – co wykrywa? Wskazania do badania

W warunkach prawidłowych w zależności od stanu czuwania i poszczególnych faz snu w zapisie EEG obserwuje się fale mózgowe, różniące się częstotliwością i amplitudą. Wyróżnia się fale alfa, beta, delta, theta i gamma. W przypadku chorób ośrodkowego układu nerwowego i związanego z nim uszkodzenia i zaburzenia czynności komórek nerwowych zachodzą zmiany w zapisie EEG, dotyczące m.in. nieprawidłowej amplitudy, częstości czy kształtu fal.

Istnieje wiele wskazań do wykonania badania elektroencefalograficznego, w tym:

• diagnostyka drgawek – EEG umożliwia określenie ich typu i miejsca powstawania w mózgu,

• kontrola leczenia stanu padaczkowego,

• określenie półkuli dominującej, odpowiadającej za mówienie i pamięć,

• diagnostyka omdleń,

• określenie stopnia uszkodzenia mózgu u pacjentów z encefalopatią o nieznanej etiologii,

• określenie rokowania u osób po przebytym zatrzymaniu krążenia,

• monitorowanie głębokości znieczulenia ogólnego w wybranych przypadkach.

Elektroencefalografia jest też jednym z wymaganych badań podczas stwierdzania śmierci mózgu pacjenta.

Przygotowanie do badania EEG – co warto wiedzieć?

Przed wykonaniem planowego EEG pacjent powinien otrzymać informację, jak ma się przygotować do badania. Z uwagi na sposób przeprowadzania go (przymocowanie elektrod do skóry głowy) zaleca się, aby nie nakładać na włosy i skórę głowy żadnych kosmetyków (odżywek, żeli, lakierów itp.). W przypadku chorych pozostających w oddziale intensywnej terapii konieczne może być mechaniczne unieruchomienie na czas badania oraz odłączenie wszelkich zbędnych aparatur, które zakłócają zapis EEG.

Jak wygląda badanie EEG? Ile trwa?

Badanie EEG jest wykonywane przez przeszkolonego technika, a zapis następnie interpretuje specjalista neurologii. Rutynowe badanie elektroencefalograficzne powinno być wykonywane w wyciszonym pomieszczeniu. Na głowie pacjenta przymocowuje się elektrody należące do tzw. systemu 10–20, który jest zalecany przez Międzynarodową Federację Neurofizjologii Klinicznej. Najczęściej stosuje się 21 elektrod, z czego dwie nazywane są elektrodami referencyjnymi. Po odpowiedniej kalibracji urządzenia rozpoczyna się zapis EEG. W trakcie badania technik może wydawać różne polecenia pacjentowi, które mają za zadanie wywołanie ewentualnych anomalii w zapisie EEG u osób z epilepsją. Polecenia mogą obejmować m.in.: otwieranie i zamykanie oczu, hiperwentylację, stymulację świetlną. Istotny jest także zapis EEG w trakcie zasypiania i snu. Czas trwania elektroencefalogramu może różnić się w zależności od ośrodka wykonującego badanie, ale uważa się, iż w fazie czuwania powinien on wynosić co najmniej 20 minut, a w fazie snu przynajmniej pół godziny.

Drgawki niezwiązane z padaczką – przyczyny, badania

W różnicowaniu przyczyny występowania drgawek zawsze należy pamiętać o innych niż padaczka jednostkach chorobowych. Drgawki mogą towarzyszyć:

• gorączce,

• zaburzeniom elektrolitowym – konieczne jest oznaczenie we krwi m.in. stężenia glukozy, sodu, wapnia,

• sepsie (posocznicy) – oprócz badań mikrobiologicznych należy wykonać m.in.: morfologię krwi, stężenie CRP, fibrynogenu, prokalcytoniny, badanie ogólne moczu,

• stosowaniu niektórych leków, np. antydepresyjnych,

• zespołowi odstawiennemu, m.in. po zaprzestaniu spożywania alkoholu przez osobę uzależnioną; u osoby z wywiadem nadużywania alkoholu warto pamiętać o wykonaniu prób wątrobowych, aktywności alfa-amylazy oraz lipazy celem oceny uszkodzenia wątroby i trzustki,

• infekcji lub urazowi ośrodkowego układu nerwowego,

• deprywacji snu,

• udarowi niedokrwiennemu lub krwotocznemu – w diagnostyce istotne znaczenie mają ocena układu krzepnięcia (koagulogramu) oraz badania obrazowe ośrodkowego układu nerwowego,

• niedotlenieniu mózgu,

• nowotworom, m.in. guzom ośrodkowego układu nerwowego, a także przerzutom z innych części ciała – w przypadku nieznanej lokalizacji guza pierwotnego konieczne są szeroka diagnostyka obrazowa oraz badania krwi, m.in. poziomu markerów nowotworowych (m.in. badanie CEA).

Metoda leczenia drgawek zależy od przyczyny ich wystąpienia, dlatego tak istotne jest szczegółowe zebranie wywiadu z chorym, badanie przedmiotowe i wykonanie właściwych badań dodatkowych.