Beta-hCG – co to za substancja? Kiedy wykonać badania beta-hCG i jakie są jego normy?

Co to jest beta-hCG? Jakie ma znaczenie?

Ludzka gonadotropina kosmówkowa to hormon zaliczany do rodziny glikoprotein, podobnie jak lutropina (LH), folitropina (FSH) czy tyreotropina (TSH). Ten ostatni hormon steruje pracą tarczycy. Badanie TSH to pierwsze badanie wykonywane przy podejrzeniu niedoczynności lub nadczynności tarczycy. Ludzka gonadotropina kosmówkowa produkowana jest podczas ciąży przez zarodek (a dokładnie komórki syncytiotrofoblastu, czyli kosmówki, z których wytworzy się łożysko), a następnie przez łożysko.

Ludzka gonadotropina kosmówkowa ma za zadanie utrzymywać funkcje ciałka żółtego, które powstaje w jajniku w miejscu uwolnienia komórki jajowej. Następnie hormon ten odpowiada za podtrzymywanie produkcji progesteronu. Wpływa na szereg procesów związanych z tworzeniem kosmówki (zewnętrznej błony płodowej), implantacją (zagnieżdżeniem zarodka w błonie macicy), angiogenezą (procesem tworzenia się naczyń krwionośnych) i zapobieganiem apoptozie (obumieraniu) ciałka żółtego. 

Poziom beta-hCG w surowicy krwi służy do:

• potwierdzenia oraz monitorowania przebiegu ciąży,

• rozpoznawania ciąży pozamacicznej i samoistnego poronienia,

• rozpoznawania powikłań ciąży takich jak m.in. przedwczesny poród,

• różnicowania złośliwych i łagodnych chorób trofoblastu, takich jak m.in. zaśniad groniasty, zaśniad inwazyjny, rak kosmówki, nabłoniak kosmówkowy złośliwy, 

• monitorowania procedury zapłodnienia in vitro,

• rozpoznawania niektórych chorób nowotworowych u kobiet i mężczyzn, np. guzów pochodzenia łożyskowego, jąder lub jajników. Podwyższone wartości omawianego hormonu stwierdza się w przypadku nowotworów żołądka, jelita grubego, wątroby, trzustki (hormon ten promuje rozwój, wzrost i przerzuty nowotworów, przy czym jego rola w kancerogenezie nie jest do końca poznana. Podejrzewa się, że jest on odpowiedzialny za hamowanie procesów, które prowadzą do śmierci zmienionych nowotworowo komórek),

• wykrywania chromosomowych wad płodu – jako jeden z parametrów w przesiewowych badaniach prenatalnych.

Jak przedstawiają się wartości beta-hCG w ciąży?

Przyjmuje się, że wynik beta-hCG poniżej 5 mIU/ml oznacza, że kobieta nie jest w ciąży. Jeśli doszło do zapłodnienia, wartość hormonu systematycznie wzrasta do około 8–10 tygodnia ciąży. Potem stopniowo maleje, by od 25 tygodnia ciąży aż do rozwiązania utrzymywać się na względnie stałym poziomie. Stężenie beta-hCG we krwi wykrywane jest już 2 dni od implantacji, mimo to z laboratoryjnym badaniem tego hormonu należy zaczekać do momentu, w którym powinno nastąpić krwawienie miesiączkowe. Oto, jak przedstawiają się wartości beta-hCG w poszczególnych etapach ciąży:

• 3 tydzień – 5–50 mIU/ml,

• 4 tydzień ciąży – 5–426 mIU/ml,

• 5 tydzień – 18–7340 mIU/ml,

• 6 tydzień – 1080–56500 mIU/ml,

• 7–8 tydzień – 7650–229000 mIU/ml,

• 9–12 tydzień – 25700–288000 mIU/ml,

• 13–16 tydzień – 13300–254000 mIU/ml,

• 17–24 tydzień – 4060–165400 mIU/ml,

• 25–40 tydzień – 3640–117000 mIU/ml.

W ciążach donoszonych gonadotropina kosmówkowa jest wykrywana we krwi położnic do 30 dni po porodzie.

Beta-hCG z krwi – na czym polega badanie?

Materiałem do badania beta-hCG jest krew pobrana zazwyczaj z żyły w zgięciu łokciowym. Procedura pobrania wygląda następująco: odkażenie skóry, założenie opaski uciskowej, zaciśnięcie palców dłoni w celu ekspozycji żyły, wkłucie, zwolnienie opaski uciskowej, pobranie krwi, nałożenie opatrunku, uciskanie przez kilka minut miejsca wkłucia na wyprostowanej ręce. Badanie nie wymaga żadnego przygotowania, nie trzeba być na czczo. W miarę możliwości na badanie powinno się przybyć w godzinach porannych, przed przyjęciem leków. Średni czas oczekiwania na wyniki wynosi 2 dni robocze. Należy je skonsultować z lekarzem.

Oznaczanie obecności gonadotropiny kosmówkowej w moczu lub krwi kobiety jest metodą wykorzystywaną również w aptecznych testach ciążowych. Hormon ten można wykrywać standardowymi testami już szóstego dnia od momentu zapłodnienia. Test najlepiej wykonać rano, kiedy stężenie gonadotropin jest największe. W obecności beta-hCG zachodzi reakcja immunologiczna pomiędzy hormonem a przeciwciałami obecnymi w teście. W jej wyniku dochodzi do pojawienia się czerwonej linii (tzw. testowej T). Pozostałe przeciwciała tworzą linię kontrolną (C), co potwierdza prawidłowe wykonanie testu.

Jak wygląda beta-hCG w ciąży pozamacicznej?

Omawiany w artykule hormon jest też ważnym wskaźnikiem diagnostycznym ciąży pozamacicznej. Określa się w ten sposób zagnieżdżenie zapłodnionej komórki jajowej poza błoną śluzową jamy macicy. Częstość występowania ciąży pozamacicznej wynosi około 2%, a ich przeważająca większość umiejscowiona jest w jajowodzie (92%). Pojedynczy pomiar stężenia beta-hCG w osoczu nie pozwala na różnicowanie ciąży pozamacicznej z wewnątrzmaciczną. Konieczne jest seryjne oznaczanie poziomu beta-hCG. W ciąży prawidłowej w ciągu pierwszych 2 miesięcy stężenie tego hormonu podwaja się co 2 dni, zaś w przebiegu w ciąży pozamacicznej z reguły wartości hormonu rosną wolniej niż w przypadku ciąży wewnątrzmacicznej lub też maleją wolniej niż w przypadku poronienia (średnio w 20–30% ciąż pozamacicznych obserwowany jest prawidłowy przyrost beta-hCG). Poznaj też inne objawy ciąży pozamacicznej, które pozwalają na stwierdzenie rozpoznania tej patologii.