Czym jest bezoar i dlaczego powstaje?

Czym jest bezoar w żołądku?

Bezoar, zwany też rzekomym kamieniem jelitowym, jest ciałem obcym, powstającym w żołądku przez zaleganie różnych substancji, które nie mogą być strawione ani wydalone. Resztki te powleka śluz, który ma działanie zlepiające, i powstaje twór na kształt kamienia. W niektórych przypadkach bezoar przemieszcza się do przełyku lub jelita. Chory może nie wiedzieć, że w jego przewodzie pokarmowym jest bezoar. Czasami jednak odczuwa dolegliwości, takie jak: nudności, ból brzucha czy wymioty.

Jakie są rodzaje bezoarów?

W zależności od tego, z jakich materiałów uformował się bezoar, wyróżniamy:

• fitobezoary – najczęściej spotykane. Powstają na skutek gromadzenia się włókien roślinnych owoców, warzyw i zbóż w żołądku. Ich główne składniki to: celuloza, lignina i garbniki. Ten rodzaj bezoarów jest bardzo popularny w krajach, w których w dużej ilości spożywa się: selery, dynię, śliwki, orzechy kokosowe czy daktyle;

• trichobezoary – powstają na podłożu zaburzeń psychicznych, zwanych trichotillomanią. Osoba chora odczuwa przymus wyrywania sobie włosów i ich kompulsywnego zjadania;

• farmakobezoary – tworzą się na skutek zażywania niektórych leków. Najczęściej są to preparaty stosowane przy leczeniu choroby wrzodowej żołądka i dwunastnicy. Mają one w składzie wapń, glin i węglan magnezu, które mogą zalegać w żołądku i przyczyniać się do powstania bezoarów. Dodatkowo w części leków jako substancję powlekającą stosuje się octan celulozy, który może sprzyjać tworzeniu się rzekomych kamieni jelitowych;

• laktobezoary – spotykane głównie u dzieci. Tworzą się z białek mleka u wcześniaków;

• pozostałe bezoary – tworzą się z różnych substancji, wśród których wymienić można materiały budowlane, takie jak styropian, cement, oraz artykuły kosmetyczne – ligninę czy watę. Znane są również przypadki bezoarów, w których znaleziono papier, plastik czy metal.

Jakie są przyczyny powstawania bezoaru?

Bezoar może pojawić się wtedy, gdy dochodzi do nieprawidłowego opróżniania żołądka. Za czynnik podwyższający ryzyko wystąpienia bezoarów uważa się przebyte operacje żołądka i zwężenie odźwiernika. Najczęściej mamy wówczas do czynienia z zaburzeniami trawienia i wydzielania soków żołądkowych. 

Inną przyczyną pojawienia się bezoarów są zaburzenia gryzienia i żucia, które skutkują połykaniem zbyt dużych kęsów. Bezoary pojawiają się też u osób:

• z zaburzeniami psychicznymi, takimi jak trichotillomania;

• z zaburzeniami przeżuwania;

• z niedoczynnością tarczycy;

• z cukrzycą;

• z chorobami tkanki łącznej.

Jak objawia się bezoar w żołądku?

Niektóre bezoary nie wywołują żadnych objawów. Inne z kolei powodują liczne problemy żołądkowe, wśród których wymienić można:

• nudności;

• wymioty;

• przelewanie w jelitach;

• trudności w połykaniu pokarmów;

• dyskomfort w jamie brzusznej;

• uczucie pełności;

• spadek apetytu;

• przewlekły, nieprzyjemny zapach z ust;

• nawracające wzdęcia;

• spadek masy ciała.

Do poważniejszych objawów bezoaru w żołądku zaliczamy:

• krwawienie z przewodu pokarmowego, jego objawem mogą być smoliste stolce,

• wrzody żołądka;

• omdlenia;

• niedrożność jelit;

• perforację (przebicie ściany) jelita

Jak można wykryć bezoar w żołądku?

Aby zdiagnozować bezoar, lekarz przeprowadza wnikliwy wywiad. Pyta pacjenta o to, na co choruje, jakie leki przyjmuje i jakie ma dolegliwości. Kolejnym etapem diagnostyki jest badanie fizykalne. Czasami bezoar jest tak duży, że lekarz jest w stanie wyczuć go, uciskając brzuch. W dalszej kolejności pacjent jest kierowany na badanie endoskopowe, radiologiczne lub na tomografię komputerową, by zdiagnozować bezoar i wykluczyć inne przyczyny zgłaszanych objawów.

Jak wygląda leczenie bezoaru?

Leczenie bezoaru zależy od jego wielkości, położenia w przewodzie pokarmowym oraz towarzyszących zmian. Jeśli w żołądku znajdują się niewielkie złogi, to lekarz może zalecić branie leków, które mają za zadanie ich rozpuszczenie. Bezoary można również usuwać endoskopowo (jeśli są niewielkie i znajdują się w żołądku) lub laparoskopowo. Operację chirurgiczną metodą klasyczną wykonuje się tylko w przypadkach, kiedy bezoar może zagrażać życiu.

Jeśli cierpisz z powodu dolegliwości ze strony układu pokarmowego, a domowe sposoby na nudności nie przynoszą ulgi, zgłoś się do lekarza rodzinnego.

Jak zapobiec powstawaniu bezoarów?

Do działań profilaktycznych, które można zastosować, by zminimalizować ryzyko powstania bezoaru w żołądku, należą:

• dokładne żucie kęsów podczas jedzenia;

• jedzenie bez pośpiechu;

• picie co najmniej 2 litrów wody dziennie;

• picie oczyszczających ziół na jelita.
  

Jeśli stwierdzono u Ciebie skłonność do występowania bezoarów w żołądku, koniecznie zastosuj się do zaleceń lekarza. Ważne jest sumienne zażywanie leków, zgłaszanie się na wizyty kontrolne i unikanie jedzenia twardych produktów. 

W razie zdiagnozowania trichobezoarów wskazana jest wizyta w poradni psychologicznej. Osoby z zaburzeniami psychicznymi powinny być otoczone opieką, ponieważ często połykają przedmioty lub materiały, przyczyniające się do ciągłego powstawania bezoarów w przewodzie pokarmowym.