Co oznacza ból palców u nóg? Jak sobie z nim poradzić?

Jak zbudowane są palce u nóg?

Palce u nóg złożone są łącznie z kilkunastu kości – paluch, czyli duży palec, tworzą 2 paliczki, a pozostałe palce mają po 3 paliczki, co daje łącznie 14 elementów o tej nazwie. Oprócz tego w stopie występuje 5 kości śródstopia oraz 7 kości stępu. Do tego należy dodać mięśnie – za prawidłowe funkcjonowanie palców odpowiadają m.in. odwodziciel i przywodziciel palucha oraz zginacz krótki palców.

Palce stóp uważane są raczej za detal niż za kluczową partię ciała. Jak się jednak okazuje, odgrywają one bardzo ważną rolę w prawidłowym funkcjonowaniu ludzkiego ciała. To dzięki nim możesz rozpoczynać czynności, takie jak chodzenie, skakanie czy zmiana pozycji ciała. Ich główne zadanie to stabilizacja i wsparcie położenia ciała. Dzięki nim Twoja stopa przybiera prawidłową pozycję, a – co za tym idzie – całe ciało zachowuje stabilność i równowagę. Jeśli palce u nóg są nieprawidłowo rozwinięte, może to znacząco utrudniać utrzymanie właściwej pozycji ciała. Ból tej części utrudnia chodzenie i sprawia, że zaburzona zostaje stabilność ciała, a ono samo przyjmuje nieprawidłową postawę. 

Jakie są przyczyny bólu palców u nóg?

Ból palców u nóg nie jest rzadkim zjawiskiem. Dolegliwość ta pojawia się zarówno u osób dorosłych, jak i u dzieci. Jej przyczyny są różne. Ból palców u nóg nie zawsze oznacza poważną chorobę. Zdarza się, że jest skutkiem przeciążenia po treningu, noszenia niewygodnego obuwia (np. ze zwężanymi noskami) lub chodzenia po nierównym terenie. W praktyce oznacza to, że może spotkać biegacza, który przebiegł maraton w zbyt ciasnych, nierozchodzonych wcześniej butach. Obolałe palce to dolegliwość, która towarzyszy turystom górskim, którzy spędzają nawet kilkanaście godzin na dobę w trudnym terenie – nawet jeśli zakładają wygodne obuwie, w miarę upływu czasu stopy zaczynają puchnąć i pojawia się ból palców.

Pamiętaj jednak, że nigdy nie powinieneś ignorować bólu palców u stóp, choć dolegliwości tego rodzaju na pierwszy rzut oka mogą wydawać się drobnostką. Obserwuj swój organizm i jeżeli ból utrzymuje się przez dłuższy czas lub towarzyszą mu jeszcze inne objawy, niezwłocznie zgłoś się do lekarza. Specjalista wypisze skierowanie na badania diagnostyczne, dzięki którym możliwe będzie ustalenie przyczyny problemu.

Jak się okazuje, przyczyny bólu palców mogą być znacznie poważniejsze. Wymienia się wśród nich m.in.:

• powikłania cukrzycy,

• urazy w obrębie stopy (m.in. złamania),

• dnę moczanową,

• nerwiaka Mortona.

Zdarza się, że przyczyną dolegliwości są problemy podologiczne. Mogą to być odciski, wrastające paznokcie lub grzybica stóp. Wówczas pojawia się nie tylko ból opuszek palców, ale także widoczne są zmiany skórne. Również niedobory witamin i mikroelementów mogą spowodować nieprzyjemne dolegliwości. Bolesne skurcze palców u nóg obserwuje się, gdy poziom magnezu w organizmie jest zbyt niski. Taki objaw należy zawsze skonsultować z lekarzem.

Ból palców u nóg przy cukrzycy

Bóle palców u nóg lub całych stóp są częstą przyczyną wizyt u lekarza osób chorych na cukrzycę. Dolegliwości są spowodowane powikłaniami choroby. Wysokie stężenie glukozy we krwi stopniowo niszczy nerwy i naczynia krwionośne. W konsekwencji pojawia się neuropatia cukrzycowa.

Przy neuropatii cukrzycowej ból palców u nóg pojawia się głównie w spoczynku oraz w nocy. Poza nim występują bolesne skurcze mięśni, parestezje (nieprzyjemne uczucie w stopach, np. drętwienie lub mrowienie) i zaburzenia czucia. Jeżeli ból palców u nóg towarzyszy chodzeniu, może on oznaczać niedokrwienie, które również jest powikłaniem cukrzycy.

Szczególnie groźnym powikłaniem tej choroby cywilizacyjnej jest tzw. neuropatyczna stopa cukrzycowa. Omawiana część ciała staje się zaczerwieniona i obrzęknięta, na jej podeszwowej części występują nieestetyczne rany z czopami martwiczymi, a skóra pozostaje pozbawiona czucia. Palce u stóp ulegają zniekształceniu – tj. są zgięte, przykurczone i dochodzi do uwypuklenia kości śródstopia. Chodzenie na zdeformowanej stopie utrwala nieprawidłowe wzorce ruchu, co przekłada się również na inne dolegliwości, np. na trudności w poruszaniu się czy bóle pleców.

Ból palców u nóg po urazie

Często palce u nóg bolą po urazach. Dolegliwość może być skutkiem złamania. Polega ono na przerwaniu ciągłości kości na skutek zadziałania sił mechanicznych (np. po uderzeniu palcem w twardy przedmiot). Wyróżnia się dwa rodzaje złamań: 

• z przemieszczeniem (odłamy kostne przesuwają się np. w bok),

• bez przemieszczenia. 

Poza bólem występują jeszcze inne objawy złamania. Przede wszystkim kończyna staje się opuchnięta i niekiedy zniekształcona. Do tego dochodzi krwiak. Poruszanie palcami jest znacznie utrudnione lub niemożliwe. Ból palców u stóp nasila się podczas podjęcia próby ruchu lub postawienia stopy na podłożu. Aby upewnić się, czy doszło do złamania, zgłoś się na badanie RTG.

Ból palców a problem z krążeniem

Ból palców u nóg może być spowodowany problemami z krążeniem, a w szczególności miażdżycą oraz niewydolnością żylną kończyn dolnych. W takiej sytuacji ból ma postać pieczenia, mrowienia i oziębienia skóry. Schorzenia te wymagają ukierunkowanego leczenia, w przeciwnym razie mogą prowadzić np. do martwicy i konieczności amputacji palców u pacjentów z miażdżycą.

Ból palców wynikający z niedostatecznej pielęgnacji

Częstą przyczyną bólu palców u stóp są wrastające paznokcie, które sprawiają, że skóra na palcach staje się obrzęknięta, zaczerwieniona, a nierzadko wycieka z niej też ropa. Niedostateczna higiena prowadzi również do grzybicy stóp, która objawia się pieczeniem, nadmiernym złuszczaniem oraz pękaniem skóry w obszarach między palcami.

Ból palców u nóg a dna moczanowa

Inną przyczyną bólu palców u nóg może być dna moczanowa. Jest to schorzenie, które charakteryzuje się nawracającym zapaleniem stawów, spowodowane zbyt wysokim stężeniem kwasu moczowego we krwi. Dochodzi do tego na skutek czynników genetycznych, nieodpowiedniego stylu życia (głównie nadużywania alkoholu i spożywania zbyt dużej ilości mięsa) oraz zespołu metabolicznego (otyłości, insulinooporności, nadciśnienia).

Najczęściej procesami chorobowymi objęty jest staw śródstopno-paliczkowy. Dlatego charakterystycznym objawem tego schorzenia jest ból dużego palca u stopy. Poza nim pojawia się tkliwość, obrzęk i zaczerwienienie. Ponadto skóra nad zajętym stawem jest ucieplona.

Ból palców u nóg w przebiegu dny moczanowej ma często charakter napadowy i pojawia się zazwyczaj po 24–48 godzinach od wystąpienia łagodniejszych symptomów. Dolegliwości mogą być na tyle silne, że nie będziesz w stanie założyć skarpetek. Odpowiednio leczony napad ustępuje dość szybko, ale brak reakcji może sprawić, że ból będzie utrzymywał się nawet przez 7 dni. Następstwem powtarzających się napadów dny moczanowej są m.in.: przewlekłe zmiany zapalne w stawach, niewydolność nerek, nadciśnienie tętnicze, a nawet martwica kości udowej.

Dolegliwości bólowe przy nerwiaku Mortona

Inną przyczyną bólu palców u stóp jest nerwiak Mortona, czyli rodzaj zgrubienia, które powstaje wzdłuż nerwu podeszwowego na spodzie stopy. Schorzenie pojawia się, gdy wspomniane nerwy – ich zadaniem jest unerwianie palców – pozostają uciśnięte przez długi czas. Wówczas zaczyna otaczać je tkanka włóknista. Choroba może wynikać z wadliwej budowy stopy, np. z płaskostopia lub być efektem:

• urazów stopy,

• przeciążenia oraz nierównomiernego obciążania stopy po zabiegach operacyjnych,

• noszenia butów w nieodpowiednim rozmiarze – pamiętaj, że palce u stóp funkcjonują nieprawidłowo zarówno w zbyt ciasnych, jak i w za dużych butach,

• noszenia butów na wysokim obcasie – wtedy ciężar ciała spada na kości śródstopia, co często prowadzi do zapalenia nerwu,

• regularnego biegania – aktywność ta ma oczywiście wiele zalet, jednak powtarzalność konkretnej sekwencji ruchów sprawia, że głowy kości śródstopia ulegają podrażnieniu. Dlatego sport ten wymaga odpowiednio dopasowanego obuwia, a często także korekty techniki biegu.

Leczenie bólu stóp przy nerwiaku Mortona polega głównie na podaniu środków przeciwzapalnych i fizykoterapii z użyciem lasera i ultradźwięków. Aby wyeliminować problem, musisz nosić odpowiednio wyprofilowane obuwie.

Jak poradzić sobie z bólem palców u nóg?

Jeżeli dokucza Ci ból palców u stóp, powinieneś udać się do lekarza – w pierwszej kolejności możesz zgłosić niepokojące objawy lekarzowi rodzinnemu, który pokieruje Cię do innych specjalistów, np. ortopedy czy diabetologa. Nie zwlekaj, gdy dolegliwości są silne, utrzymują się przez długi czas lub towarzyszą im jeszcze inne objawy. 

Właściwe leczenie powinno koncentrować się na dotarciu do przyczyny bólu. W przypadku osób chorych na cukrzycę konieczne jest unormowanie stężenia glukozy we krwi. W tym celu stosuje się insulinoterapię lub doustne leki przeciwcukrzycowe. Bardzo ważna jest także właściwa dieta, która uwzględnia produkty z niskim indeksem glikemicznym. Nerwiak Mortona wymaga rehabilitacji i noszenia specjalnych wkładek. Niekiedy konieczny jest zabieg chirurgiczny. Dnę moczanową leczy się środkami przeciwzapalnymi i zmniejszającymi stężenie kwasu moczowego we krwi.

Doskonałym uzupełnieniem ukierunkowanego leczenia może być fizjoterapia. Dzięki specjalnym zabiegom i ćwiczeniom mięśnie i więzadła w stopie zostają rozluźnione, co w konsekwencji łagodzi dolegliwości bólowe, w tym ból palców. Pamiętaj, że prawidłowe funkcjonowanie stopy ma ogromne znaczenie dla całego ciała, które dzięki temu pozornie małemu elementowi zachowuje równowagę i stabilność.