Cholesterol całkowity – co to jest? Przyczyny nieprawidłowego poziomu cholesterolu całkowitego

Co to jest cholesterol całkowity?

Cholesterol to tłuszczowy związek chemiczny. W 30% pochodzi z pożywienia, a w 70% produkowany jest w wątrobie i jelitach. Wiele osób kojarzy go przede wszystkim z problemami kardiologicznymi, jednak cholesterol odgrywa w organizmie liczne funkcje. Jest składnikiem błon komórkowych, uczestniczy w procesie przewodzenia impulsów nerwowych. To prekursor kwasów żółciowych, witaminy D, hormonów steroidowych takich jak kortyzol, aldosteron, progesteron, estrogen, testosteron. We krwi cholesterol krąży w formie lipoprotein, czyli złożonych kompleksów białkowo-lipidowych. Niektóre z nich transportują nadmiar cholesterolu, ułatwiając jego rozpad lub eliminację z organizmu, a inne odpowiadają za odkładanie cholesterolu w narządach i tkankach.

Na cholesterol całkowity składają się trzy frakcje: 

• lipoproteina niskiej gęstości (tzw. cholesterol LDL),

• lipoproteina wysokiej gęstości (tzw. cholesterol HDL),

• łącznie lipoproteina bardzo małej gęstości (cholesterol VLDL) i lipoproteina o pośredniej gęstości (tzw. cholesterol IDL).

• Zastanawiasz się, kiedy można zacząć spacerować po zawale serca? Poznaj opinie naszych ekspertów.

Wskazania do badania cholesterolu całkowitego 

Oznaczenia stężenia cholesterolu całkowitego dokonuje się przede wszystkim do oceny ryzyka rozwoju miażdżycy i chorób układu sercowo-naczyniowego w skali SCORE. Badanie poziomu cholesterolu stanowi element diagnostyki hipercholesterolemii, czyli stanu podwyższonego cholesterolu, zwłaszcza podejrzenia rodzinnej hipercholesterolemii. Wyniki badania cholesterolu całkowitego pozwolą na wyliczenie stężeń cholesterolu frakcji LDL (LDL-C) i nie-HDL (nie-HDL-C). 

• Poznaj naturalne sposoby leczenia miażdżycy. Sprawdź, w jaki sposób zwalczać tę chorobę.

Wskazaniem do badania cholesterolu całkowitego jest występowanie czynników ryzyka chorób sercowo-naczyniowych. Eksperci wymieniają wśród nich przede wszystkim:

• cukrzycę,

• nadmierną masę ciała – sprawdź, jakie są przyczyny otyłości,

• wysokie ciśnienie tętnicze,

• niski stopień aktywności fizycznej,

• siedzący tryb życia,

• zły sposób odżywiania – dietę bogatą w tłuszcze i cukry proste, 

• palenie wyrobów tytoniowych,

• przewlekły stres,

• zaburzony metabolizm lipidów,

• przewlekłą chorobę nerek.

Duże znaczenie ma również obciążony wywiad rodzinny w kierunku chorób układu krążenia.

Jak sprawdzić poziom cholesterolu całkowitego?

Na ocenę poziomu cholesterolu całkowitego pozwala badanie z krwi. Materiał do analizy pobiera się z żyły ze zgięcia łokciowego i przekazuje do laboratorium. Aby uzyskać jak najbardziej wiarygodne wyniki badania cholesterolu całkowitego, konieczne jest odpowiednie przygotowanie. Z uwagi do dobową zmienność stężenia cholesterolu całkowitego procedurę przeprowadza się z rana. Pamiętaj, aby być na czczo. Ostatni posiłek spożyj do godziny 18 dnia poprzedzającego badanie. Na kilka dni przed nie dokonuj większych zmian w sposobie odżywiania. Staraj się zachować stałą dietę. Unikaj stresu i nadmiernego wysiłku fizycznego. Przed badaniem poinformuj też lekarza o przyjmowanych lekach. Możesz dokonać pomiaru cholesterolu całkowitego osobno lub w ramach lipidogramu – obejmuje on poza cholesterolem całkowitym takie parametry jak trójglicerydy oraz lipoproteiny o niskiej i wysokiej gęstości.

Ile wynosi norma cholesterolu całkowitego?

Z wynikami badania cholesterolu całkowitego zgłoś się do lekarza, który Cię na nie skierował. Jeśli przeprowadzasz je na własną rękę, pamiętaj, aby z interpretacją wyników udać się do lekarza rodzinnego, który oceni poziom cholesterolu całkowitego przy uwzględnieniu uzyskanych od Ciebie informacji z wywiadu, badania przedmiotowego i ewentualnej dodatkowej dokumentacji medycznej. Na tej podstawie zadecyduje o konieczności rozszerzenia diagnostyki i wprowadzenia leczenia. Warto w tym miejscu wspomnieć o normie cholesterolu całkowitego, która wynosi 5 mmol/L (190 mg/dL) u mężczyzn i kobiet. Wartość poniżej 5 mmol/L odzwierciedla niskie ryzyko sercowo-naczyniowe u pacjenta, a wartości mieszczące się w zakresie od 5 do 6,5 mmol/L (200–250 mg/dL) świadczą o umiarkowanym ryzyku sercowo-naczyniowym. Poziom cholesterolu wynoszący 7,5 mmol/L (290 mg/dL) daje podejrzenie genetycznie uwarunkowanego zaburzenia lipidowego.

• Chcesz uregulować poziom cholesterolu? Poznaj wpływ czerwonego ryżu na cholesterol.

Przyczyny za niskiego i wysokiego cholesterolu całkowitego

Podwyższony cholesterol całkowity obserwuje się w przebiegu hiperlipoproteinemii. Choroba ta może być uwarunkowana genetycznie lub mieć charakter wtórny. Za jej powstanie odpowiadać mogą m.in.: niedoczynność tarczycy, choroby wątroby, nerek, cukrzyca, nadużywanie alkoholu, stosowanie niektórych leków (w tym m.in. kortykosteroidów i beta-blokerów). Przyczyną podwyższonego cholesterolu całkowitego jest też niewłaściwy tryb życia – nieodpowiednia dieta, mało ruchu, palenie tytoniu, nadużywanie alkoholu, stres.

Z kolei niski cholesterol całkowity może być konsekwencją przewlekłego głodzenia się, zespołu złego wchłaniania, gastroenteropatii. Rozwinąć się może w przebiegu niewydolności wątroby, chorób nowotworowych, nadczynności tarczycy. Obniżenie cholesterolu całkowitego stwierdza się również w stanie ostrej fazy zapalenia. Parametr ten spada także po urazach i dużych zabiegach chirurgicznych oraz po wypadkach.

Zarówno niski, jak i wysoki cholesterol całkowity dają o sobie znać dopiero w zaawansowanym stadium. Długo nie towarzyszą im żadne objawy, a jak się już pojawią, to są mało charakterystyczne. Pamiętaj jednak, że wysoki cholesterol całkowity skutkuje schorzeniami układu sercowo-naczyniowego, w tym m.in. miażdżycą, chorobą niedokrwienną serca, udarem mózgu i zawałem serca. Dlatego pamiętaj o corocznych badaniach profilaktycznych, żeby w porę wykryć problem.