Choroby weneryczne – charakterystyka chorób przenoszonych drogą płciową

Choroby przenoszone drogą płciową– drogi zakażenia

Choroby przenoszone drogą płciową to grupa schorzeń, do rozwoju których dochodzi w drodze kontaktu waginalnego, analnego lub oralnego. Mogą być również przekazane noworodkowi przez matkę podczas porodu. Termin chorób przenoszonych drogą płciową zastąpił już przestarzałą definicję chorób wenerycznych. 

Ze względu na etiologię choroby przenoszone drogą płciową dzielone są na:

• grzybicze – kandydoza (grzybica) pochwy i sromu, grzybica prącia; 

• bakteryjne – chlamydioza, rzeżączka, kiła, nierzeżączkowe zapalenie cewki moczowej, ziarniniak pachwinowy, wrzód weneryczny;

• pasożytnicze – wszawica łonowa, świerzb, ameboza, rzęsistkowica; 

• wirusowe – kłykciny kończyste, wirusowe zapalenie wątroby typu B i C, opryszczka narządów płciowych, AIDS. 

Zakażeniu sprzyjają osłabiona odporność organizmu, niewłaściwa higiena intymna i ubogoresztkowa dieta. 

Diagnostyka i leczenie chorób przenoszonych drogą płciową

W przypadku pozytywnego domowego testu wykrywającego chorobę przenoszoną drogą płciową lub wystąpienia niepokojących objawów należy bezzwłocznie zgłosić się do ginekologa, urologa lub wenerologa. Diagnostyka obejmuje dokładny wywiad z pacjentem i badania laboratoryjne. W celu wykrycia patogenów pobierany jest materiał w formie próbki krwi i wymazu (z cewki moczowej, z pochwy, z szyjki macicy). Leczenie chorób przenoszonych drogą płciową zależy od rodzaju patogenu, który został wykryty w drodze badań. Terapia polega na podaniu pacjentowi leków przeciwwirusowych lub antybiotyków.

W przypadku nieprzyjemnych objawów lekarz może zdecydować o stosowaniu środków miejscowych w postaci maści. Leczenie zazwyczaj trwa do 14 dni. Jeśli objawy ustąpią wcześniej, nie można na własną rękę przerywać przyjmowania leków. Choroby przenoszone drogą płciową mają tendencję do nawrotów, dlatego leczenie powinno przebiegać według ścisłych zaleceń lekarza. Po jego zakończeniu pacjent zostaje ponownie poddany testom laboratoryjnym. Przez cały okres trwania terapii i przez 7 dni od jej zakończenia należy powstrzymać się od wszelkich kontaktów seksualnych. Leczeniu podlega również partner osoby zakażonej. 

Profilaktyka chorób przenoszonych drogą płciową

Objawy chorób przenoszonych drogą płciową są różnorodne dla każdego schorzenia, co utrudnia szybkie rozpoznanie. Dodatkową trudność w diagnostyce stanowi fakt, iż wiele chorób przenoszonych drogą płciową przebiega bezobjawowo lub dolegliwości ujawniają się z dużym opóźnieniem. Wszystko to sprawia, że duża grupa pacjentów nie wie, że jest chora, co stwarza zagrożenie dla ich partnerów seksualnych. Nieleczenie schorzenia i bagatelizowanie objawów prowadzą do wielu groźnych powikłań, m.in. niepłodności, nowotworów oraz chorób układu nerwowego lub krwionośnego.

Co ważne, choroby przenoszone drogą płciową mają charakter nawrotowy. Jak więc można się przed nimi uchronić? Kluczowe są edukacja i świadomość ryzyka przypadkowych kontaktów seksualnych. Należy pamiętać, że mechaniczne formy antykoncepcji, np. prezerwatywy, nie dają pełnej ochrony przed zachorowaniem. Osoby często zmieniające partnerów powinny regularnie wykonywać testy na choroby przenoszone drogą płciową. Umożliwiają one wykrycie patogenu nawet po kilku tygodniach od zakażenia. Ponadto pozwalają na zdiagnozowanie infekcji bezobjawowej. W ramach profilaktyki warto rozważyć również szczepienie przeciwko wirusowi HPV i WZW. 

Grzybica pochwy, sromu i penisa

Zakażenie grzybicze pochwy, sromu lub penisa to najczęściej diagnozowana choroba przenoszona drogą płciową. Szacuje się, że prawie każda osoba dorosła doświadcza w swoim życiu przynajmniej jednego zakażenia grzybiczego. Do rozwoju choroby dochodzi w wyniku zaburzenia równowagi mikroflory Lactobacillus i namnożenia chorobotwórczych grzybów z rodziny Candida. Czynnikami sprzyjającymi zakażeniu są: antybiotykoterapia i osłabienie układu odpornościowego, ciąża, przyjmowanie glikokortykosteroidów, nieuregulowana cukrzyca, zaburzenia hormonalne, błędy dietetyczne (spożywanie nadmiaru cukru), złe nawyki higieniczne (przesadna higiena lub jej brak). U kobiet grzybica pochwy i sromu objawia się silnym świądem miejsc intymnych, pieczeniem podczas oddawania moczu oraz zaczerwienieniem i obrzękiem sromu. Charakterystyczne dla kandydozy pochwy są serowate upławy. Grzybica penisa objawia się białym nalotem pod napletkiem, zaczerwienieniem i świądem prącia. Mężczyzna może również mieć trudności z oddawaniem moczu. 

Rzeżączka – bakteryjna choroba przenoszona drogą płciową 

Rzeżączka to choroba wywołana przez bakterie Neisseria gonorrhoeae. Do zakażenia dochodzi na skutek współżycia z osobą chorą lub podczas porodu naturalnego, kiedy patogeny zostają przeniesione z matki na dziecko. Rzeżączka jest groźną chorobą i nieleczona prowadzi do poważnych powikłań, m.in. ciężkiego zapalenia spojówek u noworodków, ciąży pozamacicznej lub bezpłodności u obu płci. Szczególnie oporna jest rzeżączka rozsiana, która atakuje wiele układów organizmu. Trudności w podjęciu terapii dostarcza fakt, iż w wielu przypadkach choroba przebiega bezobjawowo, a ewentualne dolegliwości ujawniają się w zaawansowanym stadium zakażenia. Do charakterystycznych objawów rzeżączki należą: ropne upławy z pochwy lub cewki moczowej, ból przy oddawaniu moczu, bóle podbrzusza i zaburzenia cyklu miesiączkowego. Rozwijające się w przebiegu rzeżączki zapalenie narządów miednicy mniejszej u kobiet jest zarówno objawem choroby, jak i jej powikłaniem. 

Rzęsistkowica – choroba pasożytnicza 

Rzęsistkowica to choroba przenoszona drogą płciową wywoływana przez rzęsistka pochwowego. Do zakażenia dochodzi na skutek kontaktu seksualnego lub używania wspólnych przedmiotów toaletowych (ręcznika, gąbki). Chociaż choroba atakuje przedstawicieli obu płci w równym stopniu, u mężczyzn częściej przebiega bezobjawowo. Oznakami zakażenia rzęsistkowicą są: świąd i pieczenie pochwy, silne i częste parcie na pęcherz, żółtozielone i pieniste upławy oraz bóle podbrzusza. Zakażeniu w zaawansowanym stadium może towarzyszyć gorączka. 

Chlamydioza – powszechna choroba przenoszona drogą płciową

Chlamydioza to powszechnie występująca choroba przenoszona drogą płciową, która prowadzi do niepłodności, jeśli jest nieleczona. Do zakażenia bakterią Chlamydia trachomatis dochodzi na skutek kontaktu seksualnego z nosicielem. Patogen może zostać przekazany również drogą okołoporodową, co skutkuje zapaleniem płuc i spojówek noworodka. Charakterystycznymi objawami chlamydii są: bóle brzucha, nawracające stany zapalne pęcherza moczowego, nieregularne cykle miesiączkowe i nadmierne upławy z pochwy lub penisa.  Szczególnie niebezpieczne jest współwystępowanie wirusa HPV i bakterii Chlamydia, gdyż zwiększa to ryzyko rozwoju raka szyjki macicy.  

Kłykciny kończyste – choroba wywołana wirusem HPV

Kłykciny kończyste to rodzaj brodawek płciowych wywołanych przez aktywność wirusa HPV, czyli brodawczaka ludzkiego. Zmiany są jednocześnie najczęstszym klinicznym objawem zakażenia i mogą występować nawet u 3% populacji ogólnej. Do zakażenia wirusem dochodzi na skutek kontaktu seksualnego. Infekcja często ma charakter bezobjawowy i łagodny. Kłykciny kończyste to kilkumilimetrowe zmiany o różowej lub brunatnej barwie. Z czasem brodawki mogą przybierać formę kalafiorowatych mas. Zlokalizowane są w miejscu mikrourazów powstałych podczas stosunku płciowego. U kobiet najczęściej wyrastają na wargach sromowych, w okolicy odbytu, przy ujściu pochwy lub cewki moczowej i w wewnętrznej części szyjki macicy. Natomiast u mężczyzn kłykciny kończyste usytuowane są na żołędzi, napletku w pachwinach, mosznie lub w okolicach odbytu. Brodawki nie powodują świądu i bolesności. 

Kiła – choroba układowa o wieloletnim przebiegu

Kiła to zakaźna i bardzo podstępna choroba układowa przenoszona drogą płciową. Wywołują ją krętki blade – Treponema pallidum. Do zakażenia patogenem może dojść również podczas porodu i przeniesienia bakterii z matki na dziecko. W grupie ryzyka znajdują się osoby często zmieniające partnerów seksualnych, będące w związkach homoseksualnych, uzależnione od dożylnych środków odurzających i żyjące w ubóstwie. Choroba ma wieloletni przebieg charakteryzujący się okresem objawowym i bezobjawowym. Pierwsze symptomy pojawiają się po kilku tygodniach od zakażenia. Dolegliwości nie są jednak charakterystyczne dla chorób wenerycznych, dlatego w wielu przypadkach są bagatelizowane. Pierwszym objawem jest niebolesne owrzodzenie narządów płciowych, które znika samoistnie po kilku tygodniach. Dla wielu pacjentów jest to jedynie przejściowy stan zapalny, który nie wymaga konsultacji lekarskiej. W tym czasie jednak wirus kiły przechodzi w fazę utajoną, która może trwać nawet przez kilkanaście lat. Osoba zakażona staje się więc nieświadomym nosicielem choroby. W późniejszym etapie, kiedy dochodzi do nawrotu objawów, kiła obejmuje różne układy organizmu. Powoduje m.in. powiększenie węzłów chłonnych, rozwój kłykcin płaskich, wysypkę na stopach i dłoniach oraz odbarwienia skóry i błon śluzowych. Zaawansowane stadium choroby jest niebezpieczne dla nosiciela, gdyż prowadzi do szeregu groźnych powikłań, takich jak zaburzenia pracy serca i układu nerwowego.  

Świerzb i wszawica łonowa

Świerzb i wszawica łonowa to choroby pasożytnicze przenoszone drogą płciową. Do zakażenia może dojść również podczas noszenia wspólnej odzieży, spania w jednej pościeli lub używania tego samego ręcznika. Pasożyt atakuje skórę okolic intymnych (u kobiet wzgórek łonowy i wargi sromowe, natomiast u mężczyzn worek mosznowy), powodując silny świąd. Z czasem dolegliwość zaczyna obejmować dolną część brzucha, pachwiny i uda.