Cytomegalia – przyczyny, objawy, leczenie

Czym jest cytomegalia?

Cytomegalia to choroba zakaźna wywołana przez wirus cytomegalii (Cytomegalovirus).  Wirus ten należy do rodziny Herpesviridae, czyli tej samej grupy, do której zaliczane są wirusy opryszczki czy półpaśca.

Jest to jedna z najbardziej rozpowszechnionych chorób wirusowych. Szacuje się, że 40–80% światowej populacji miało kontakt z wirusem CMV i posiada przeciwciała świadczące o przebytym zakażeniu. Statystyki z polskiego “podwórka” przedstawiają się bardzo podobnie – obecność przeciwciał anty-CMV stwierdza się nawet u 60–80% kobiet w wieku rozrodczym. 

Choroba może przypominać grypę lub nawet przebiegać bez żadnych objawów. Trzeba jednak pamiętać, że przebieg cytomegalii zależy od odporności osoby zakażonej:

• U osób zdrowych zakażenie CMV często przebiega bezobjawowo lub wywołuje łagodne objawy grypopodobne.

• U osób ze słabym układem immunologicznym (w tej grupie są m.in. osoby z HIV/AIDS, po przeszczepie narządów, chorzy na nowotwory czy osoby cierpiące na choroby autoimmunologiczne) CMV może prowadzić do poważnych powikłań, takich jak zapalenie płuc, zapalenie siatkówki czy nawet zapalenie mózgu.

Cytomegalia może mieć postać nabytą lub wrodzoną. Szczególnie groźna dla zdrowia jest ta druga odmiana. Szacuje się, że w Polsce każdego roku rodzi się około 3800 dzieci z wrodzoną cytomegalią. U 10–20% dzieci występują takie objawy jak małogłowie, zapalenie płuc, żółtaczka, wady rozwojowe wzroku lub słuchu czy padaczka

Czym jest cytomegalovirus (CMV)?

Przyczyną cytomegalii jest zakażenie Cytomegalovirusem (CMV), który należy do rodziny wirusów Herpesviridae. Jest to drobnoustrój o szerokim zasięgu, który może zarażać ludzi w różnym wieku i różnym stanie zdrowia. CMV może przetrwać w organizmie przez całe życie osoby zakażonej, pozostając w stanie uśpienia. Aktywuje się w określonych sytuacjach, takich jak osłabienie układu odpornościowego.

Jak dochodzi do zakażenia wirusem CMV?

CMV może być przenoszony drogą płciową, przez transfuzję krwi, kontakt z wydzielinami ustrojowymi (ślina, mocz, nasienie), wydzieliną z dróg rodnych. Niemowlęta mogą zarazić się podczas karmienia piersią, ponieważ wirus przenika również do mleka matki.  

Przenosić wirusa mogą zarówno osoby z objawami lub ci, u których infekcja przebiega w sposób bezobjawowy. W przypadku ciąży, istnieje ryzyko zainfekowania płodu przez zakażoną matkę. Dlatego ważne jest, aby kobiety w ciąży – które znajdują się w grupie podwyższonego ryzyka – podejmowały odpowiednie środki ostrożności.

• Sprawdź, czym jest immunosupresja i kiedy dochodzi do zahamowania odpowiedzi układu odpornościowego.

Objawy cytomegalii

W większości przypadków zakażenie CMV nie powoduje żadnych objawów lub łagodne symptomy, które mogą przypominać przeziębienie. Osoby, które cieszą się dobrą odpornością,  mogą nawet nie zdawać sobie sprawy, że są nosicielami wirusa. Jednak w sytuacjach, takich jak ciąża czy ogólne osłabienie układu immunologicznego, objawy stają się bardziej nasilone.

Do szczególnie dokuczliwych objawów cytomegalii należą:

• gorączka;

• ból mięśni i stawów;

• powiększenie węzłów chłonnych;

• ból gardła;

• zmęczenie i osłabienie;

• wysypka skórna;

• ból głowy;

• nudności i wymioty.

U noworodków zakażonych CMV w okresie prenatalnym lub najwcześniejszym okresie życia, symptomy mogą obejmować:

• małą masę ciała przy urodzeniu;

• żółtaczkę;

• wodogłowie;

• niedosłuch

• problemy ze wzrokiem;

• opóźniony rozwój psychomotoryczny.

Jak przebiega diagnostyka cytomegalii?

Diagnoza CMV opiera się na analizie próbek krwi, moczu, śliny lub innych płynów ustrojowych. Testy laboratoryjne służą do wykrywania obecności przeciwciał przeciwko wirusowi CMV lub samego wirusa. W praktyce oznacza to, że na podstawie badania można stwierdzić, czy masz już za sobą zakażenie wirusem czy może właśnie je przechodzisz. 

Oprócz tego można przeprowadzić test PCR, który pozwala na identyfikację materiału genetycznego wirusa.

• Dowiedz się również, na czym polega badanie HIV Ag/Ab.

Leczenie cytomegalii

W przypadku osób z silnym układem odpornościowym leczenie CMV nie jest konieczne, ponieważ organizm sam potrafi poradzić sobie z wirusem. Jednak osoby o słabszej odporności – pacjenci po przeszczepie narządu lub zakażeni wirusem HIV – zazwyczaj wymagają leczenia.

Obecnie dostępne są leki przeciwwirusowe, takie jak gancyklowir i walgancyklowir, które można stosować w leczeniu powikłań związanych z zakażeniem CMV. Leki te łagodzą objawy i zapobiegają dalszemu rozprzestrzenianiu się wirusa.

Cytomegalia w ciąży

Zakażenie CMV w ciąży może prowadzić do poważnych powikłań zarówno dla matki, jak i dla rozwijającego się dziecka. Wirus może przenikać przez łożysko do płodu, powodując wrodzoną cytomegalię. W przypadku wrodzonej cytomegalii – która jest najgroźniejszą postacią omawianej choroby – objawy mogą być groźne.

Każda przyszła mama powinna poddać się testom na przeciwciała przeciwko chorobom takim jak HIV, CMV, kiła czy toksoplazmoza. Jest to badanie, które zazwyczaj powtarza się kilka razy w trakcie ciąży. Wyniki informują nie tylko o przebytym, ale również aktualnym zakażeniu – dzięki temu możliwa jest szybka interwencja medyczna.

Cytomegalovirus (CMV) – profilaktyka i środki ostrożności

Aby zapobiec zakażeniu CMV:

• przestrzegaj podstawowych zasad higieny;

• unikaj bezpośredniego kontaktu z osobami, które są zakażone CMV.