Badanie na kiłę w trakcie ciąży – czy warto je wykonać?

Kiła – co to jest?

Kiła jest chorobą zakaźną, wywołaną przez bakterię – krętka bladego (Treponema pallidum). Każdego roku dotyka milionów ludzi na całym świecie. Patogen odpowiedzialny za wystąpienie schorzenia został zidentyfikowany w 1905 roku przez niemieckich naukowców, a rok później opracowano pierwszy test pomagający w jego wykrywaniu. Do zakażenia dochodzi najczęściej podczas kontaktów płciowych, rzadziej podczas kontaktu skóra do skóry czy poprzez kontakt z krwią osoby zakażonej. Kiła u kobiety spodziewającej się dziecka może prowadzić do tzw. transmisji wertykalnej patogenu do płodu, co skutkuje wystąpieniem u dziecka kiły wrodzonej. Odpowiednie leczenie kobiety ciężarnej, podobnie jak w przypadku konfliktu serologicznego czy infekcji intymnej w ciąży, pozwala na zmniejszenie ryzyka powikłań.

Kiła – jakie mogą być jej objawy?

Wiele kobiet doświadcza uciążliwych dolegliwości w ciąży, często niegroźnych i niewymagających leczenia. Przyszła mama w przypadku pojawienia się niepokojących objawów, jak np. uporczywy ból głowy w ciąży, zawsze powinna skonsultować się z lekarzem. 

Pierwszym objawem zakażenia krętkiem bladym jest pojawienie się w miejscu kontaktu z patogenem (często w okolicy narządów płciowych) niebolesnego wrzodu, który samoistnie ustępuje w ciągu 3–6 tygodni. Owrzodzenie pierwotne ma charakterystyczną, twardą powierzchnię i rozwija się w ciągu 10–90 dni od zakażenia. Może mu towarzyszyć powiększenie okolicznych węzłów chłonnych. Po 2–8 tygodniach od wygojenia wrzodu pojawiają się symptomy kiły drugorzędowej, najczęściej zmiany skórne – wysypka, kłykciny. Czasem towarzyszą im objawy grypopodobne: gorączka, osłabienie czy złe samopoczucie. Brak odpowiedniego leczenia prowadzi do kiły trzeciorzędowej, której objawy mogą wystąpić kilka miesięcy, a nawet lat, od zakażenia pierwotnego. Należą do nich m.in.: zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych, niedowłady, udar, drgawki, uszkodzenie zastawek serca czy tętniak aorty.

• Dowiedz się również więcej o objawach i leczeniu hemoroidów w ciąży.

Czy warto wykonać badania na kiłę w trakcie ciąży?

Zakażenie krętkiem bladym u kobiety spodziewającej się dziecka może mieć poważne konsekwencje, w tym skutkować:

• poronieniem,

• urodzeniem martwego dziecka,

• zahamowaniem wewnątrzmacicznego wzrostu płodu,

• kiłą wrodzoną u dziecka.

Odpowiednie i wczesne leczenie kobiety ciężarnej zmniejsza ryzyko wystąpienia powikłań, dlatego tak ważne jest badanie przesiewowe w kierunku zakażenia krętkiem bladym już w pierwszym trymestrze ciąży, a w razie konieczności ponowne badanie w trzecim trymestrze. Nieleczona kiła u przyszłej mamy wiąże się z 50–80% ryzykiem powikłań, które zmniejsza się do 14% po zastosowaniu antybiotykoterapii.

Zagrożenia związane z kiłą wrodzoną

Kiła wrodzona jest schorzeniem występującym u dzieci, które w trakcie życia wewnątrzmacicznego zostały wertykalnie zakażone krętkiem bladym. Pierwsze objawy choroby pojawiają się zwykle w ciągu 3 miesięcy życia dziecka i najczęściej obejmują:

• powiększenie wątroby, rzadziej śledziony,

• żółtaczkę,

• nieżyt nosa,

• uogólnione powiększenie węzłów chłonnych,

• wysypkę plamisto-grudkową na plecach, pośladkach, tylnej części ud i podeszwach stóp.

W przypadku niezdiagnozowanej i nieleczonej wcześnie kiły wrodzonej może dojść do późnych objawów kiły u dziecka, która wiąże się z wystąpieniem zmian bliznowatych na skórze, triady Hutchinsona (zniekształcenia zębów, zapalenia rogówki, utraty słuchu), zniekształcenia żuchwy, nosa oraz niepełnosprawności umysłowej.

Badania na kiłę w ciąży – jakie warto wykonać?

Najczęściej wykonywanym badaniem przesiewowym w kierunku zakażenia krętkiem bladym jest nieswoisty test VDRL (venereal disease research laboratory test), wykrywający przeciwciała przeciwko kardiolipinie we krwi. Należy pamiętać, iż wynik VDRL może być dodatni również w przebiegu innych schorzeń (np. tocznia rumieniowatego układowego), dlatego wymaga potwierdzenia innymi oznaczeniami z krwi, m.in. FTA-ABS czy TP-PA. 

Leczenie zakażenia krętkiem bladym u kobiet w ciąży

Kiła u kobiety ciężarnej, podobnie jak w przypadku innych osób, wymaga jak najszybszego leczenia. Antybiotykiem z wyboru jest podawana domięśniowo penicylina – u przyszłych mam zaleca się podanie dwóch dawek leku w odstępie 7 dni. U kobiet z wywiadem alergii na penicyliny konieczne jest wykonanie testów alergicznych i ewentualne odczulanie przed podaniem antybiotyku.

Badania na kiłę w ciąży – jaka jest ich cena?

Przyszłe mamy, które znajdują się pod opieką lekarza w ramach środków Narodowego Funduszu Zdrowia, mogą wykonać badania serologiczne w kierunku zakażenia krętkiem bladym bezpłatnie. Wykonanie badania VDRL prywatnie stanowi dość niewielki koszt, około 10–20 zł.