Pole elektromagnetyczne – działanie w lecznictwie, rodzaje, wskazania do stosowania

Co to jest pole elektromagnetyczne w rehabilitacji?

Pole elektromagnetyczne to stan przestrzeni, w której na obiekt fizyczny posiadający ładunek elektryczny działają siły natury elektromagnetycznej, czyli układ dwóch pól: elektrycznego i magnetycznego. Oznacza to, że pole elektromagnetyczne generowane jest przez urządzenia i obiekty, a nawet planetę Ziemię, i towarzyszy człowiekowi niemal w każdym miejscu.

Współczesny rozwój elektroniki pozwala na wytwarzanie kontrolowanego pola elektromagnetycznego, którego mechanizm działania wykorzystuje się z korzyścią dla zdrowia w przebiegu leczenia wielu różnorodnych chorób, m.in. dotyczących układu ruchu. Pole elektromagnetyczne powszechnie wykorzystują niektóre zabiegi fizjoterapeutyczne. Istotą sztucznego źródła takiego pola (stosowanego w rehabilitacji pod postacią specjalnych aparatów, które możesz zobaczyć w gabinetach zabiegów fizykalnych) jest wytwarzanie w tkankach ciepła. W zależności od wielkości stosowanej fali wyróżnia się kilka rodzajów pola elektromagnetycznego, w tym diatermię krótkofalową i mikrofalową.

Pomiar pola elektromagnetycznego

Źródło pola elektromagnetycznego, wykorzystywane powszechnie w rehabilitacji, charakteryzują odpowiednie wartości, dzięki czemu korzystnie oddziałuje ono na wiele schorzeń i wspiera ich leczenie bądź hamuje postęp niekorzystnych zmian. Pole elektromagnetyczne w fizykoterapii obejmuje:

• tzw. prądy d’Arsonvala o częstotliwości 300–500 kHz i długości fali 1000–600 m,

• pole elektryczne i magnetyczne o częstotliwości 13–40 MHz i długości fali 7–22 m,

• fale elektromagnetyczne o częstotliwości 400–2500 MHz i długości fali 12–70 m.

Co i jak wytwarza pole elektromagnetyczne?

Drgania o odpowiedniej wartości wywołujące w tkankach organizmu człowieka prozdrowotne reakcje uzyskuje się dzięki zastosowaniu specjalnych układów elektronicznych. Ich działanie można utożsamić z mechanizmem pracy oscylatora. Jest to obwód składający się ze źródła prądu, wyłącznika, kondensatora oraz cewki indukcyjnej, połączonych ze sobą w sposób umożliwiający łączenie kondensatora albo ze źródłem prądu, albo z cewką indukcyjną.

Pole elektromagnetyczne wytwarza się w urządzeniu w chwili włączenia naładowanego kondensatora w obwód cewki indukcyjnej. Przepływ elektronów odbywa się jednak w obu kierunkach, tzn. od cewki na obwód i do cewki, przy czym nie jest on również stały. W pewnej chwili całego procesu prąd przestaje płynąć, a pole magnetyczne cewki zanika, jednak zaraz po tym prąd wznawia swoją aktywność. W ten sposób powstają drgania elektromagnetyczne i utrzymują się aż do wyczerpania zasobów energetycznych obwodu, czyli do czasu wyłączenia urządzenia.

Istotą powstawania pola elektromagnetycznego jest wytworzenie ładunków elektrycznych w układzie urządzenia, które oddziałują na siebie siłami zależnymi od wzajemnej odległości, a w zależności od szybkości ich przemieszczania się i zagęszczenia w przestrzeni wyróżnia się różne postacie pola elektromagnetycznego. Pole elektromagnetyczne, choć o innym mechanizmie powstawania, wykorzystuje się również w innych dziedzinach medycznych, np. do badania rezonansu magnetycznego.

Wskazania do zastosowania pola elektromagnetycznego

Jest wiele wskazań do stosowania pola elektromagnetycznego. Sprawdzi się ono przede wszystkim w tej grupie dolegliwości, w których leczeniu istotne znaczenie odgrywa temperatura, a dokładnie ciepło. Pole elektromagnetyczne znajduje zastosowanie głównie w leczeniu różnego rodzaju podostrych i przewlekłych stanów zapalnych.

Odpowiednio silne pole elektromagnetyczne stosuje się powszechnie w rehabilitacji schorzeń związanych z układem kostno-stawowym i mięśniowym. Może zostać zalecone przez lekarza bądź fizjoterapeutę w przypadku, kiedy zmagasz się np. z zapaleniem stawów i zapaleniem okołostawowym bądź masz zerwane więzadło. Poza tym sprawdza się na nerwobóle czy zespoły bólowe kręgosłupa, wynikające z jego choroby zwyrodnieniowej.

Urządzenia emitujące pole elektromagnetyczne stanowią cenne narzędzie w przebiegu leczenia m.in.:

• zapalenia zatok, ucha, migdałków podniebiennych, krtani,

• odmrożeń, nieżytu oskrzeli, stanu po przebytym zapaleniu płuc, dychawicy oskrzelowej,

• nieżytu jelit, zapalenia miedniczek nerkowych, stanu po przebytym zapaleniu miąższu wątroby,

• zapalenia gruczołu krokowego, przydatków, gruczołów mlecznych karmiącej kobiety, zaburzeń w czynności dokrewnej jajników.

Norma pola elektromagnetycznego w zabiegach leczniczych

W zależności od efektu, jaki chce się osiągnąć z zastosowaniem pola elektromagnetycznego, stosuje się w aparatach różnorodne obwody i układy elektryczno-magnetyczne. Drgania elektromagnetyczne różnych wartości uzyskuje się dzięki zastosowaniu lamp generacyjnych, np. tzw. magnetronu (do diatermii mikrofalowej). Zależnie od rodzaju choroby i jej lokalizacji używa się odpowiedniej wielkości promiennika, np. na paraliż twarzy stosuje się sondę o mniejszej głowicy niż do leczenia dolegliwości okolicy grzbietu.

Cały zabieg wykorzystujący pole elektromagnetyczne wykonywany jest bezpośrednio na powierzchnię odsłoniętej skóry, zwykle w odległości 5–10 cm, i nie powinien trwać dłużej niż 15–20 minut. Do zabiegów leczniczych wyróżnia się 4 dawki, przy czym tzw. słaba norma pola elektromagnetycznego wynosi ok. 20 W, a mocna wartość sięga blisko 150 W. Najczęściej stosuje się dawki w granicach 20–75 W, rzadziej do 100 W. Cały cykl zabiegów z wykorzystaniem pola elektromagnetycznego obejmuje 10–15 zabiegów [1].

Pole elektromagnetyczne – przeciwwskazania

Mimo że pole elektromagnetyczne stanowi cenne narzędzie lecznicze, a jego dobroczynne działanie jest szerokie, to nie zawsze można skorzystać z zabiegu. Przede wszystkim pole elektromagnetyczne nie jest wskazane, jeśli zmagasz się z nowotworem lub istnieje podejrzenie wykrycia obecności zmian nowotworowych. Poza tym przeciwwskazaniami są: schorzenia przebiegające z zaburzeniami ukrwienia, stany zapalne żył, obrzęki, różnorodne ropnie i wylewy krwawe. Zabieg nie może zostać również przeprowadzony w miejscach zespoleń metalowych kości oraz na tkanki, w których znajdują się metaliczne ciała obce. Również rozrusznik serca stanowi ważne przeciwwskazanie. Pole elektromagnetyczne nie może też zostać przeprowadzone, jeśli spodziewasz się dziecka.

Objawy zatrucia polem magnetycznym