Zwapnienia w łożysku i ich wpływ na rozwój ciąży

Łożysko – jego budowa, dojrzewanie i funkcje

Łożysko to narząd występujący tylko w czasie ciąży. Pełni kluczową rolę w rozwoju płodu i prawidłowym przebiegu ciąży. Prekursorem łożyska jest trofoblast. W wyniku przebudowy i dojrzewania trofoblastu w 16. tygodniu ciąży powstaje struktura będąca właśnie łożyskiem. Jest to organ wytwarzany zarówno przez matkę, jak i płód. Łożysko waży około 500 g i jest przytwierdzone do wewnętrznej ściany macicy. Łączy się z płodem za pośrednictwem pępowiny. 

Łożysko pozwala na przekazywanie z krwi matki do krwi płodu składników odżywczych i innych ważnych produktów takich jak tlen, witaminy i minerały. Te substancje są niezbędne do prawidłowego wzrostu i rozwoju dziecka. Umożliwiają usuwanie produktów przemiany materii z krwi płodu do krwi matki, które są wydalane przez organizm matki. Produkuje wiele hormonów regulujących przebieg ciąży, na przykład ludzką gonadotropinę kosmówkową (hCG), progesteron i estrogeny.

Po urodzeniu dziecka, kobieta rodzi również łożysko. Ta część porodu przebiega zdecydowanie mniej boleśnie – łożysko, choć dosyć duże, jest miękkie i plastyczne. 

Przyczyny powstawania zwapnień łożyska

Zwapnienie łożyska to proces, w którym na powierzchni tego narządu tworzą się złogi wapnia. Jest to objaw starzenia się tego narządu. Przyczyną powstawania zwapnień mogą być:

• fizjologiczne dojrzewanie czy starzenie się łożyska już od 36. tygodnia ciąży wiąże się z odkładaniem na jego powierzchni złogów wapnia. Jest to szczególnie nasilone w ciążach po terminie porodu;

• przebyte w ciąży infekcje – na przykład wirusowe zapalenie wątroby, gruźlica czy toksoplazmoza, WZW. Wtedy w łożysku mogą pojawić się ogniska martwicy, zwapnienia, nacieki zapalne, torbiele czy zmiany obrzękowe;

• choroby ciężarnej, takie jak nadciśnienie tętnicze przewlekłe, nadciśnienie tętnicze indukowane ciążą czy cukrzyca;

• palenie tytoniu podczas ciąży. 

Jak zwapnienia łożyska mogą wpływać na rozwój ciąży?

Zwapnienia łożyska nie dają żadnych widocznych objawów – zwykle zostają wykryte podczas rutynowego badania ultrasonograficznego. Zwapnienie łożyska zaraz przed porodem zazwyczaj nie stanowi problemu, bo płód jest dojrzały. Zwapnienie łożyska w drugim lub wczesnym trzecim trymestrze ciąży bywa objawem zaburzeń jego pracy i często prowadzi do obniżonej wydolności.

Gdy praca łożyska nie wystarcza, by pokryć zapotrzebowanie płodu na niezbędne substancje, może to prowadzić do:

• FGR (ang. fetal growth restriction), czyli ograniczenia wzrastania płodu. W FGR płód nie osiąga pełnego potencjału wzrostowego przez ograniczony dostęp do niezbędnych składników;

• zmniejszenia ilości płynu owodniowego i powstania małowodzia;

• decyzji o wcześniejszym rozwiązaniu ciąży (porodu przedwczesnego).

Kiedy planuje się rozwiązanie ciąży w przypadku obecności zwapnień w łożysku?

Występowanie zwapnień w łożysku w czasie ciąży budzi zrozumiałe zaniepokojenie przyszłych rodziców. Warto jednak pamiętać, że nie zawsze jest to powód do paniki. Regularnie monitoruj ciążę u lekarza prowadzącego, a w przypadku jakichkolwiek obaw skonsultuj się z nim, by ocenił ryzyko i podjął odpowiednie kroki.

Stopień dojrzałości łożyska nie jest jedynym wskazaniem do zakończenia ciąży. Dobrostan płodu ocenia się poprzez obserwowanie ruchów płodu, badanie kardiotokograficzne (KTG) oraz ultrasonograficzne monitorowanie dopplerowskich przepływów krwi w naczyniach, zwłaszcza w tętnicy środkowej mózgu płodu i w pępowinie. Jeśli te wskaźniki są w normie, nie ma powodu do niepokoju. Warto zaznaczyć, że proces starzenia się łożyska jest naturalny. Jeśli wyniki KTG i przepływów krwi są odpowiednie, nie ma potrzeby wcześniejszej indukcji porodu przed 41. tygodniem ciąży.

Czy istnieje niezbędna konieczność indukcji porodu po 41. tygodniu ciąży?

Indukcja porodu w 42. tygodniu ciąży, czyli po upływie 41 tygodni od pierwszego dnia ostatniej miesiączki, jest zalecana w rekomendacjach Polskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników. Ciąża w późnym terminie porodu wiąże się z ryzykiem powikłań zarówno dla matki, jak i dziecka. Głównym czynnikiem tego ryzyka jest starzejące się łożysko, coraz mniej wydolne, przy rosnącym zapotrzebowaniu płodu na tlen i składniki odżywcze. Przedłużająca się ciąża zwiększa ryzyko wystąpienia problemów takich jak:

• nadciśnienie tętnicze ciężarnych czy cukrzyca ciążowa,

• ryzyko utraty ciąży,

• niedotlenienie płodu,

• duża masa ciała dziecka (makrosomia).

Indukcja porodu pomaga w zminimalizowaniu ryzyka powyższych problemów.

Indukcja porodu to decyzja podejmowana indywidualnie, przy uwzględnieniu wszystkich czynniki ryzyka i ewentualnych korzyści. Jeśli jesteś po 41. tygodniu ciąży (41+0), skonsultuj się z lekarzem ginekologiem, aby omówić swoją sytuację i ewentualną konieczność indukcji porodu.