Czy ciąża w zaawansowanym wieku jest bezpieczna? Czy można nazywać ją ciążą geriatryczną?

Kiedy możemy nazwać ciążę geriatryczną?

W przeszłości ciężarne po osiągnięciu 35. roku życia były nazywane ciężarnymi geriatrycznymi. Kobiety po 45. roku życia były ciężarnymi w skrajnie zaawansowanym wieku rozrodczym. Dziewczyna w pierwszej ciąży po ukończeniu 27. roku życia była nazywana starą pierwiastką.

Obecnie dzięki różnym metodom skutecznej antykoncepcji pary mogą decydować o tym, kiedy chciałyby mieć dziecko. Kobiety w dzisiejszych czasach podejmują inne role społeczne niż dotychczas, część z nich skupia się w młodym wieku na karierze, część nie ma partnera, z którym chciałaby starać się o dziecko. Poprzez pojawienie się nowych możliwości dla par walczących z niepłodnością kobiety mogą zajść w ciążę w starszym wieku przy użyciu technik wspomaganego rozrodu. Uogólniając, wiek kobiet zachodzących w ciążę się zwiększył. Dziś ciąża po 35. roku życia to standard, nikogo nie dziwi. 

Czy ciążę po 35. roku życia możemy nazywać ciążą geriatryczną? Geriatria jest działką medycyny zajmującą się chorobami wieku podeszłego, a wiek 35 lat na pewno nim nie jest. 

Czy w medycynie rzeczywiście używa się takiego sformułowania?

Określenia „stara pierwiastka” i „ciąża geriatryczna” to rzeczywiście terminy medyczne, których używało się wiele lat temu. Dziś na oddziałach patologii ciąży czy położniczych to nie do pomyślenia, by zwracać się w ten sposób do pacjentek. Ginekolodzy nie stosują już takich określeń, dlatego że brzmią one niegrzecznie i mogą sprawić przykrość. Może to przykład na wyrost, ale „kretynizm” też jest terminem medycznym, a nie mogę wyobrazić sobie sytuacji, w którym lekarz nazwałby pacjenta „kretynem”. Kobiety w ciąży po 35., choć raczej po 40. roku życia, nazywane są ciężarnymi w zaawansowanym wieku. Nie ma sztywnych granic odcięcia dla wieku zaawansowanego.

Ciąża w zaawansowanym wieku – ciąża zwiększonego ryzyka

Zegar biologiczny nieustannie tyka, jednak dbające o siebie pacjentki mogą być w zdecydowanie lepszej formie niż kobiety, które nie prowadzą zdrowego trybu życia. Ciąża po 35. roku życia należy do ciąż wysokiego ryzyka, wiąże się z większą liczbą powikłań ciążowych. 

Niepodważalnym faktem jest liniowe zwiększanie się ryzyka wad genetycznych u płodu wraz ze wzrostem wieku matki. W Polsce badania prenatalne, wykrywające wady genetyczne płodu, są refundowane przez Narodowy Fundusz Zdrowia dla ciężarnych po 35. roku życia, jeżeli nie zaobserwowano żadnych innych nieprawidłowości. Jednak te badania powinny być wykonane u każdej ciężarnej, dlatego są zalecane przez lekarzy prowadzących ciążę. Podczas nich można ocenić ryzyko porodu przedwczesnego i wystąpienia stanu przedrzucawkowego, czyli preeklampsji. Szacowanie ryzyka tych powikłań pozwala na czujną obserwację pacjentki, zastosowanie profilaktyki i wczesne wykrycie choroby.

Przyszłe mamy przed 35. rokiem życia mają niższe, ale wciąż istniejące, ryzyko urodzenia dziecka z wadami genetycznymi. Ilościowo większość płodów z trisomią 21 pary chromosomów, czyli z zespołem Downa, wykrywa się u kobiet przed 35. rokiem życia, bo wtedy kobiety najczęściej zachodzą w ciążę. Jednak procentowo to po 35. roku życia więcej kobiet spodziewa się dziecka z zespołem Downa.

Im starszy jest wiek kobiety, tym mniejsza okazuje się płodność. Nie ma sztywnej granicy możliwości rozrodu, płodność nie spada skokowo, zmniejsza się z każdym miesiącem życia. Zmniejsza się liczba i jakość komórek jajowych, z wiekiem mogą pojawić się u pacjentki choroby przewlekłe, które dodatkowo zmniejszają szansę na ciążę i urodzenie zdrowego dziecka. 

Powikłania ciąży u kobiet w wieku zaawansowanym

Każda ciężarna ma określone ryzyko pojawienia się chorób związanych z ciążą. Młode kobiety w ciąży również mogą zmagać się z tymi chorobami, obarczone są jednak mniejszym ryzykiem. Wraz z wiekiem kobiety zwiększa się ryzyko:

• poronienia, czyli utraty ciąży przed ukończeniem 22. tygodnia ciąży,

• porodu przedwczesnego, czyli porodu przed ukończeniem 37. tygodnia ciąży (37 tygodni 0 dni),

• cukrzycy ciążowej (z ang. gestational diabetes mellitus, GDM), która sama zwiększa ryzyko występowania wad u płodu,

• niskiej masy urodzeniowej dziecka,

• nadciśnienia tętniczego indukowanego ciążą, stanu przedrzucawkowego, zespołu HELLP,

• urodzenia dziecka z wadami wrodzonymi, np. z wadami serca, wadami ośrodkowego układu nerwowego,

• gorszego samopoczucia w ciąży, nasilenia dolegliwości, takich jak mdłości, ból brzucha czy grzbietu.

Czy warto zachodzić w ciążę po 35. roku życia?

Oczywiście, że warto, jeżeli marzysz o dziecku. Wiek nie jest przeciwwskazaniem do ciąży, jednak pomaga zidentyfikować kobiety z większym ryzykiem wystąpienia wad u płodu oraz powikłań związanych z ciążą. Należy pamiętać, że w zaawansowanym wieku w razie problemów z zajściem w ciążę należy zgłosić się do lekarza zajmującego się niepłodnością po 6, a nie po 12 miesiącach nieskutecznych prób.

Jeśli jesteś w ciąży lub planujesz ciążę i chciałabyś się do niej lepiej przygotować, skonsultuj się z ginekologiem.

Ważne, by na 3 miesiące przed zajściem w ciążę zacząć przyjmować kwas foliowy, najlepiej jego metylowaną postać, gdyż jego niedobór jest czynnikiem ryzyka chorób cewy nerwowej. Część kobiet może mieć mutację genu MTHFR, która również bywa przyczyną zwiększonego ryzyka wystąpienia chorób cewy nerwowej u płodu, takich jak rozszczep kręgosłupa. Przed ciążą dobrze jest wykonać diagnostykę w kierunku niedoczynności tarczycy i rozpocząć suplementację hormonów tarczycy, jeśli jest to konieczne.