Gastropatia wrotna – objawy i leczenie cichej choroby żołądka

Na czym polega gastropatia wrotna?

Gastropatia wrotna (ang. portal hypertensive gastropathy), zwana również gastropatią zastoinową, to zmiany, jakie powstają w obrębie błon śluzowych żołądka, jako powikłanie nadciśnienia wrotnego. Prawidłowe ciśnienie żyły wrotnej (doprowadza krew do wątroby i wnikają do niej m.in. żyły żołądkowe) wynosi 5–10 mmHg. O nadciśnieniu wrotnym mowa jest, gdy ciśnienie wzrośnie powyżej 12 mmHg, a jednocześnie różnica zmian ciśnienia między tym w żyle wrotnej a żyle czczej wrotnej jest większa niż 2–6 mmHg. 

Wygląd błon śluzowych żołądka (uwidoczniony w badaniu endoskopowym) przypomina przy chorobie skórę węża. Jest to tzw. mozaikowatość błon śluzowych. Do tego kapilary (równolegle ułożone naczynia) poszerzają się, choć nie widać na nich stanu zapalnego. Wraz z czasem zmiany zaczynają mniej lub bardziej obficie krwawić.

Co wywołuje gastropatię wrotną?

Gastropatia wrotna diagnozowana jest często u osób zmagających się marskością wątroby. W tej grupie pacjentów zaburzenie występuje aż w 20–98% przypadków (w zależności od klasyfikacji i doboru pacjentów). Gastropatia wrotna współwystępuje też z żylakami przełyku i żołądka.

Wspomniana marskość wątroby może być konsekwencją uzależnienia od alkoholu czy stosowania niektórych leków (np. amiodaron, metotreksat), ale też wirusowe zapalenie wątroby typu B i C, choroby metaboliczne (np. hemochromatoza),

Gastropatia może mieć również inne przyczyny, które należy różnicować z gastropatią wrotną:

• oparzenia i urazy mechaniczne śluzówki żołądka,

• nadmierne wydzielanie żółci do żołądka,

• nadwrażliwość na niektóre składniki diety,

• przebyta radioterapia lub chemioterapia.

Podejrzewano też, że do rozwoju gastropatii wrotnej przyczynia się infekcja Helicobacter pylori. Nie zostało to, jak dotąd, udowodnione. Wedle aktualnej wiedzy medycznej takie podłoże patologii jest mało prawdopodobne.

Jakie dolegliwości wywołuje gastropatia wrotna?

Gastropatia wrotna jest podstępną chorobą. Może zacząć wyraźnie dawać o sobie znać dopiero wtedy, gdy jest bardzo źle. Sygnałami, które łatwo przeoczyć, są m.in.:

• ból i pieczenie brzucha (dyskomfort możesz odczuwać zwłaszcza w górnej części brzucha),

• częste odbijanie się,

• zgaga,

• spadek apetytu,

• osłabienie,

• szybkie uczucie sytości mimo niewielkiej ilości zjedzonego posiłku,

• problemy żołądkowe (np. nudności),

• krwiste wymioty,

• czarne stolce (świadczące o krwawieniach).

Dla postawienia diagnozy gastrolog musi nie tylko przeprowadzić z Tobą wywiad lekarski, ale też wykonać badania. Podstawą jest gastroskopia. Badanie trwa zwykle nie dłużej niż 30 minut i wykonywane jest w znieczuleniu miejscowym (czasami ogólnym). Lekarz wsuwa endoskop (giętką rurkę zakończoną kamerą) do ust i dalej wzdłuż przewodu pokarmowego aż do żołądka. To pozwala mu dokładnie obejrzeć błony śluzowe.

W diagnostyce różnicowej (wykluczającej inne podłoża obserwowanych zaburzeń) konieczne może być wykonanie innych badań (np. testów na alergie pokarmowe). Dodatkowymi badaniami wspierającymi diagnostykę są badanie kału (pod kątem obecności krwi) oraz morfologia, która pozwoli stwierdzić ewentualną anemię.

Czy gastropatię wrotną można leczyć?

Terapia gastropatii wtórnej skupia się na wyeliminowaniu przyczyny, a więc redukcji ciśnienia wrotnego. Wykorzystywane są do tego:

• nieselektywne beta-blokery,

• somatostatyna,

• oktreotyd.

Niekiedy konieczne okazuje się wykonanie wewnątrzwątrobowego zespolenia wrotno-układowego. Zabieg wykonywany jest przez przede wszystkim u pacjentów, u których poza gastropatią wrotną występuje ciężka niewydolność wątroby wymagająca przeszczepu organu i gdy pojawiają się krwawienia. Wskazaniem do zabiegu jest też zakrzep w żyle wrotnej doprowadzający do nadciśnienia wrotnego i zaburzonego przepływu krwi.

Przy wykonywaniu zespolenia wrotno-układowego kolejno przeprowadzane są:

• cewnikowanie żył wątrobowych,

• wenografia żył wątrobowych (inwazyjne badanie radiologiczne pozwalające ocenić kondycję naczyń krwionośnych),

• przeprowadzenie igły przezszyjnej z żyły wątrobowej przez miąższ wątroby do jednej z odnóg żyły wrotnej,

• poszerzenie przejścia między żyłą wątrobową a wrotną (balonikowanie),

• umieszczenie metalowego stentu (implantu) na baloniku.

Do leczenia gastropatii wrotnej wykorzystywany jest też zabieg zespolenia porto-kawalnego, który polega na połączeniu układu żyły wrotnej oraz żyły głównej górnej i dolnej. Może być przeprowadzony razem z wykonaniem wewnątrzwątrobowej przetoki wrotno-układowej. W zdrowym organizmie krążąca krew płynie od żyły wrotnej do żyły głównej dolnej (przez żyły wątrobowe). Przy nadciśnieniu wrotnym krew żylna ma utrudniony odpływ. W efekcie żyły doprowadzające krew do żyły wrotnej poszerzają się, co rodzi ryzyko ich uszkodzenia, krwawień oraz rozwoju gastropatii wrotnej.