Czym jest guzek wartowniczy? Objawy i metody leczenia

Czym jest guzek wartowniczy?

Guzek wartowniczy nazywany jest inaczej fałdem wartowniczym. To brzeżny fałd skóry rozwijający się wokół przewlekłej szczeliny odbytu – patologicznego pęknięcia skóry w okolicy odbytu. Rozwija się na skutek zaburzonej perystaltyki jelit (biegunki, częste zaparcia). Może być zatem konsekwencją takich schorzeń jak choroba Crohna, wrzodziejące zapalenie jelita grubego, choroby pasożytnicze przewodu pokarmowego czy zespół jelita drażliwego. Powstaniu szczeliny sprzyjają również inne sytuacje powodujące nadmierne rozszerzanie śluzówki odbytu. Mogą to być m.in.: poród, stosunki analne, stany po zabiegach operacyjnych w obrębie odbytu, choroby ziarniniakowe (np. gruźlica) i nowotwory złośliwe jelita grubego.

• Przeczytaj, jak w odpowiedni sposób pobiera się próbkę kału do badania na pasożyty. Sprawdź, jak należy przygotować się do tego badania.

Objawy towarzyszące guzkowi wartowniczemu

Guzek wartowniczy to wystające fałdy skóry zlokalizowane na brzegu odbytu, których „nie da się odprowadzić do środka”. Zmiana ta nie powoduje z reguły dolegliwości bólowych. Przy zmianie większych rozmiarów chorzy mogą odczuwać dyskomfort i miewają wrażenie ciała obcego w okolicy odbytu. Zmieniony chorobowo obszar może swędzieć i piec. Należy jednak unikać drapania się, aby nie doprowadzić dodatkowo do nadkażenia bakteriami znajdującymi się na dłoniach czy przeniesionymi z odbytu. Guzkom wartowniczym towarzyszą objawy szczeliny odbytu. Jednymi z częściej występujących są:

• niewielkie pęknięcia skóry – małe ranki,

• delikatne krwawienie po oddaniu stolca,

• ślady krwi na papierze toaletowym i bieliźnie,

• niewielki ból po defekacji, 

• trudności z utrzymaniem higieny.

W związku z powyższym chorzy zazwyczaj obawiają się wypróżnień lub je wstrzymują. To niestety tylko nasila problem.

Jakie są przyczyny powstania guzka wartowniczego?

Do rozwoju szczeliny przewlekłej, a tym samym guzka wartowniczego dochodzi w wyniku przewlekłego zapalenia i rozwoju tkanki łącznej włóknistej. Przypadłości te związane są z nieprawidłową funkcją zwieracza wewnętrznego odbytu, do której prowadzi nadmierne napięcie i przerost tej struktury. W konsekwencji tego dochodzi do zwiększonego ciśnienia spoczynkowego w kanale odbytu i w zwieraczu. To zaś powoduje powstanie drobnych urazów. Zwiększone napięcie zwieracza prowadzi do lokalnego niedokrwienia, które zaburza proces gojenia, a tym samym sprzyja rozwojowi przewlekłej rany.

Szczeliny uznaje się za przewlekłe, jeśli utrzymują się ponad 6 tygodni. Poza obecnością guzka wartowniczego charakterystyczne są dla nich:

• zrogowaciałe brzegi, 

• przerośnięta brodawka odbytu,

• widoczne włókna mięśnia zwieracza wewnętrznego. 
  

• Dowiedz się, jakie zioła na zaparcia są najskuteczniejsze. Przeczytaj, na czym polega ich działanie.

Rozpoznawanie guzka wartowniczego

W przypadku wystąpienia jakichkolwiek podejrzanych zmian w okolicy odbytu zgłoś się do proktologa. To specjalista zajmujący się diagnozowaniem i leczeniem schorzeń dolnego odcinka przewodu pokarmowego – odbytnicy, kanału odbytu i odbytu. Przypadłość tę rozpoznaje się, biorąc pod uwagę objawy kliniczne i wykonując badanie proktologiczne. Proktolog przeprowadza wywiad medyczny – zapyta przede wszystkim o doświadczane symptomy (ich rodzaj, natężenie, okoliczności powstania czy nasilenia się), prowadzony styl życia, zażywane leki, historię medyczną. Następnie zapozna się z dostarczoną przez Ciebie dokumentacją medyczną, jeżeli taką posiadasz. Jako kolejne wykonane zostanie badanie per rectum, czyli badanie palcem przez odbyt. Polega ono na sprawdzeniu osi kanału odbytu, bańki odbytnicy i struktur, które do niej przylegają (zatoki Douglasa, kości krzyżowej, gruczołu krokowego, pęcherza moczowego u mężczyzn i macicy u kobiet). Badanie proktologiczne przeprowadzane jest przeważnie w pozycji kolankowo-łokciowej lub leżącej (w ułożeniu ginekologicznym lub na boku, z podkurczonymi nogami). W pierwszej kolejności lekarz dokładnie ogląda okolice odbytu. Następnie, po uprzednim założeniu jednorazowych rękawiczek, wprowadza palec w odbyt i sprawdza strukturę oraz powierzchnię zwieraczy, błony śluzowej odbytu i odbytnicy. Podczas badania korzysta z żelu lignokainowego, aby złagodzić tarcie. Środek ten działa też znieczulająco. Pamiętaj, aby nie zwlekać z konsultacją u proktologa. Wybierz się do lekarza jak najszybciej, gdy zaobserwujesz niepokojące objawy. 

Na czym polega leczenie guzka wartowniczego?

Leczenie guzków wartowniczych związane jest bezpośrednio z leczeniem przewlekłych szczelin odbytu. Jego celem jest zmniejszenie ciśnienia w odbycie. Metody zachowawcze są z reguły mało skuteczne. Złotym standardem jest boczna sfinkterotomia wewnętrzna. Zabieg ten polega na wprowadzeniu ostrza bocznie na wysokości rowka międzyzwieraczowego i przecięciu włókien mięśnia zwieracza wewnętrznego odbytu. W przypadku obecności guzka wartowniczego i przerostu brodawek lekarz wycina wszystko, a uzyskany materiał przekazuje do badania histopatologicznego. Najczęściej zabieg ten ma charakter laserowy. W przypadku tradycyjnego zabiegu chirurgicznego zdarza się, że przy powiększonych guzkach dochodzi do krwawienia i konieczne jest zaopatrzenie przy pomocy szwów, które zdejmowane są po 7–10 dniach. Po zabiegu lekarz przekazuje szczegółowe informacje na temat pielęgnacji rany i rekonwalescencji. Wizyta kontrolna, o ile jest konieczna, odbywa się po 10–14 dniach. Jeśli guzek wartowniczy jest tylko powikłaniem po szczelinie i nie jest stanowi problemu dla chorego, po konsultacji z lekarzem może pozostać bez leczenia.