Co oznacza ubytek przegrody międzykomorowej (VSD)?

Czym jest ubytek przegrody międzykomorowej?

Ubytek przegrody międzykomorowej (VSD) to wada serca, która powstaje jeszcze w trakcie życia płodowego. Charakteryzuje się brakiem fragmentu przegrody oddzielającej prawą i lewą komorę serca. VSD jest najczęstszą wrodzoną wadą serca u dzieci i drugą co do częstości u osób dorosłych. Może występować jako wada izolowana lub towarzyszyć innym nieprawidłowościom, np. ubytkowi przegrody międzyprzedsionkowej. U wielu dzieci (nawet u 90%) VSD ulega samoistnemu zamknięciu w pierwszym roku życia. Bywa jednak, że wada utrzymuje się i nieleczona prowadzi do groźnych powikłań – nadciśnienia płucnego, zaburzeń rytmu lub niewydolności serca.

Jakie są przyczyny wady serca VSD?

W większości przypadków ubytek przegrody międzykomorowej u noworodka jest wadą izolowaną, powstającą na wczesnym etapie życia w łonie matki. Niekiedy VSD ma podłoże genetyczne. Naukowcy uważają, że wada ta może mieć związek z mutacją w genie TBX5. Za czynniki ryzyka ubytku przegrody międzykomorowej uważa się również: 

• infekcje matki w trakcie ciąży (zakażenie wirusem różyczki lub grypy),

• cukrzycę ciążową,

• narażenie na szkodliwe substancje w trakcie ciąży (alkohol, kokainę, marihuanę),

• przyjmowanie w trakcie ciąży niektórych leków (metronidazolu, ibuprofenu).

U każdego malucha, który był narażony na powyższe czynniki w życiu płodowym, warto wykonać po urodzeniu badania serca.

Objawy ubytku przegrody międzykomorowej

Objawy nieleczonego VSD zależą przede wszystkim od wielkości ubytku w przegrodzie międzykomorowej. Gdy jest on niewielki, ilość krwi przedostającej się z lewej komory do prawej podczas skurczu serca jest minimalna. Nie obciąża tym samym serca i nie wywołuje wzrostu ciśnienia w krążeniu płucnym. W takim przypadku pacjent zwykle nie prezentuje żadnych niepokojących objawów. Duży ubytek przegrody międzykomorowej prowadzi do przeciążenia lewej komory serca i wystąpienia nadciśnienia płucnego.

W trakcie osłuchiwania bicia serca lekarz stwierdza zwykle szmer skurczowy w okolicy lewej, dolnej części mostka. Z czasem rozwijają się objawy niewydolności serca i nadciśnienia płucnego – duszność wysiłkowa, zmniejszenie tolerancji wysiłku, a niekiedy również kołatania serca. Jeżeli zauważysz u siebie którykolwiek z tych objawów, nie zwlekaj! Zgłoś się na konsultację do kardiologa, czyli specjalisty zajmującego się diagnostyką i leczeniem chorób serca.

Jakie badania wykonać?

Kluczowym badaniem w diagnostyce ubytku przegrody międzykomorowej u dzieci i osób dorosłych jest echokardiografia przezklatkowa (echo serca). To nieinwazyjne i bezbolesne badanie pozwala na wykrycie aż 95% VSD. Dzięki wykorzystaniu fal ultradźwiękowych lekarz może ocenić budowę serca oraz określić lokalizację i wielkość ubytku w przegrodzie międzykomorowej. Co więcej, w rękach doświadczonego specjalisty badanie dostarcza również informacji o czynności komór, wielkości przecieku krwi z lewej komory do prawej i ewentualnej obecności nadciśnienia płucnego. Echo serca jest badaniem, które można powtarzać wielokrotnie nawet u najmłodszych pacjentów. Niekiedy istnieje konieczność wykonania echokardiografii przezprzełykowej – badanie takie jest bardziej inwazyjne, ale pozwala na lepsze zobrazowanie struktur w sercu.

Do innych rzadziej wykonywanych badań u pacjentów z VSD należą: RTG, tomografia komputerowa i rezonans magnetyczny klatki piersiowej. W przypadku podejrzenia nadciśnienia płucnego wykonuje się cewnikowanie serca. To inwazyjna procedura, polegająca na wprowadzeniu do serca cewnika drogą naczyń krwionośnych. Pozwala lekarzowi na dokładną ocenę ciśnienia w tętnicy płucnej oraz jej reakcji na podawane leki rozkurczające naczynia. 

• Dowiedz się również, czym jest tamponada serca i jakie są jej objawy!

Jakie są metody leczenia VSD?

Ubytek przegrody międzykomorowej u noworodka lub niemowlaka nie zawsze wymaga leczenia. Według ekspertów 85–90% VSD ulega samoistnemu zamknięciu w pierwszym roku życia malucha. Leczenie zabiegowe bywa jednak konieczne u dzieci ze złożoną wadą serca. Wskazaniami do zabiegu są również:

• nawracające epizody infekcyjnego zapalenia wsierdzia,

• przeciążenie lewej komory serca,

• nadciśnienie płucne.

Niegdyś jedyną opcją leczenia VSD była klasyczna operacja z nacięciem serca i zamknięciem ubytku w przegrodzie międzykomorowej specjalną łatą. Od niedawna stosuje się również zabieg przezskórny. Polega on na wprowadzeniu drogą naczyń krwionośnych specjalnej „zatyczki” (okludera), która jest umieszczana w miejscu ubytku w przegrodzie. Zabieg ten może być przeprowadzony w znieczuleniu miejscowym.