Zespół amotywacyjny – przyczyny, objawy, terapia

Zespół amotywacyjny – co to takiego?

Zespół amotywacyjny – jak sama nazwa wskazuje – wiąże się z apatią i brakiem motywacji do działania. Terminu ten po raz pierwszy został użyty w 1968 r., kiedy to amerykańscy naukowcy William McGlothlin i Louis West opisali w artykule naukowym przypadki studentów, którzy pod wpływem spożywania cannabisu (konopii indyjskich) zmienili swój stosunek do nauki. Niegdyś pilni i zaangażowani, pod wpływem substancji psychoaktywnej stawali się coraz bardziej leniwi, beztroscy, a w końcu także apatyczni. Do podobnych wniosków doszli – niezależnie od McGlothlina i Westa – inni badacze i dlatego problem zespołu amotywacyjnego przedostał się do szerszej świadomości. 

Według Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) wspomniane badania nie są wystarczające, aby jednoznacznie potwierdzić związek zespołu amotywacyjnego z marihuaną – zostały przeprowadzone na zbyt małej grupie ludzi i mają wiele metodologicznych niedociągnięć. Niemniej jednak objawy zespołu amotywacyjnego widoczne są u wielu osób, nie tylko tych uzależnionych, dlatego problem ten nie jest bagatelizowany przez psychiatrów i psychoterapeutów.

• Sprawdź, jakie są rodzaje uzależnień i jakie symptomy są sygnałem, aby skonsultować się ze specjalistą i rozpocząć terapię. 

Zespół amotywacyjny – skąd się bierze?

Przyczyny powstawania zespołu amotywacyjnego nie zostały jeszcze dokładnie poznane. Wielu badaczy wskazuje, że u podstaw braku motywacji do działania leży głębokie uzależnienie – nie tylko od marihuany i innych narkotyków, ale również od alkoholu, dopalaczy, gier komputerowych czy internetu. Inna hipoteza badawcza mówi o tym, że omawiane zjawisko wcale nie musi mieć związku z uzależnieniami – może wynikać ze zmian w mózgu człowieka, działania hormonów lub być efektem starzenia się organizmu. Badania na ten temat wciąż są prowadzone i jak do tej pory nie dały jednoznacznej odpowiedzi, jakie są przyczyny zespołu amotywacyjnego. 

• Sprawdź również, jakie są rodzaje motywacji i jak ją zwiększyć.

Jak się objawia zespół amotywacyjny?

Zespół amotywacyjny może nasuwać skojarzenia z obniżonym nastrojem i depresją. Jednak wiążą się z nim zupełnie inne objawy. Autorzy tej hipotezy badawczej wyodrębnili następujące symptomy:

• spadek motywacji, który polega na braku zainteresowania dotychczasowymi pasjami i rezygnacji z planów życiowych – osoby dotknięte tym problemem zazwyczaj zaniedbują obowiązki zawodowe, przestają się uczyć, nie podejmują żadnych kroków w kierunku wyznaczonego wcześniej celu i w końcu stają się całkowicie bierne;

• zaniedbywanie siebie – osoba, której brakuje motywacji do działania, przestaje dbać o siebie. Nie przestrzega higieny, ma obojętny stosunek do własnego wyglądu i powoli wycofuje się z relacji towarzyskich. Jeśli powodem tego stanu jest uzależnienie, cała energia skupia się na substancji odurzającej, a więc alkoholu, narkotykach czy grach;

• osłabienie zdolności poznawczych – z brakiem motywacji często idzie w parze osłabienie koncentracji i pogorszenie pamięci krótkotrwałej. 

Jeśli przyczyną problemu jest głębokie uzależnienie, ćwiczenie automotywacji będzie nieskuteczne. 

Zespół amotywacyjny – ile trwa?

Trudno jednoznacznie określić, ile trwa zespół amotywacyjny. Należy przyjąć, że czas jego trwania pokrywa się z przyczyną, która go spowodowała. W praktyce oznacza to, że osoba uzależniona od alkoholu będzie doświadczać omawianych objawów, dopóki nie zdecyduje się na podjęcie terapii. 

Jak wygląda leczenie zespołu amotywacyjnego?

Podstawą leczenia zespołu amotywacyjnego jest wyeliminowanie głównej przyczyny problemu. Jeżeli jest nią uzależnienie, terapię trzeba rozpocząć właśnie od walki z nim. Dopiero później można wdrożyć dobre praktyki dotyczące motywacji wewnętrznej i zewnętrznej.

Terapia uzależnienia

Terapię uzależnienia – bez względu na rodzaj substancji czy czynności uzależniającej – należy zacząć od detoksu, czyli całkowitego odcięcia się od przyczyny problemu. Aby działania przyniosły spodziewane efekty, warto połączyć je z terapią grupową, podczas której osoby dotknięte tym samym problemem mogą się wspierać. W przypadku głębokiego uzależnienia od alkoholu czy narkotyków konieczny będzie detoks w ośrodku zamkniętym pod okiem specjalistów.

Leczenie farmakologiczne

W przypadku zaawansowanego uzależnienia lekarz może zalecić również przyjmowanie określonych leków. Mimo że zespół amotywacyjny nie jest równoznaczny z depresją, w niektórych przypadkach zalecane są właśnie środki przeciwdepresyjne.

Terapia poznawczo-behawioralna

Uzupełnieniem terapii uzależnienia jest terapia poznawczo-behawioralna, która pomaga w dotarciu do przyczyny problemu i pozwala zrozumieć mechanizmy konkretnych działań. Na tego rodzaju sesje możesz zgłosić się nawet wtedy, gdy nie dostrzegasz u siebie niepokojących symptomów, ale chcesz zrozumieć swoje zachowania i nauczyć się świadomie je kontrolować.