Andropauza u mężczyzn – czym jest i jak się objawia? Diagnostyka i leczenie problemu

Czym jest andropauza u mężczyzn?

Męska andropauza jest właściwie pojęciem błędnie stosowanym. Słowo powstało na bazie menopauzy, która polega na wygaśnięciu m.in. funkcji rozrodczych. Natomiast u mężczyzn funkcje te są zachowane, a zmianie ulega poziom hormonów, na który wpływa starzenie się organizmu. Dlatego właściwym terminem jest andropenia. W opracowaniach naukowych można spotkać również inne nazewnictwo, np.: wiropauza, męskie klimakterium, zespół słabości, sarkopenia, męski psychoendokrynologiczny zespół wieku średniego. 

Andropauza jest naturalnym etapem życia każdego mężczyzny. To zjawisko podobne do kobiecej menopauzy, jednak pozostaje tematem tabu i jest wstydliwe dla większości panów. Niesłusznie. Pojawia się po 55. roku życia, a jego dolegliwości odczuwa nawet około 50% mężczyzn. U podłoża leżą zachodzące w organizmie zmiany hormonalne. Wynikające z andropauzy dolegliwości można zminimalizować, a nawet całkowicie ich uniknąć. Bardzo ważna jest współpraca z lekarzem w tym zakresie. 

Czas i występowanie andropauzy

Andropauza występuje dość często i ma tendencję wzrostową w odniesieniu do wieku mężczyzny. W grupie panów po 50. roku życia diagnozowana jest u 20% pacjentów. Po 60. roku życia pojawia się u około 30% mężczyzn. Po 70. roku życia jej objawy odczuwa nawet 40% pacjentów, a po 80. roku życia – nawet 50% [1].

Długość trwania andropauzy uzależniona jest od wielu czynników, zarówno genetycznych, jak i środowiskowych. Ogromne znaczenie ma styl życia mężczyzny, sposób odżywiania, aktywność fizyczna (rodzaj, intensywność i częstotliwość treningów), stosowanie używek. Występowanie andropauzy i jej przebieg uzależnione są również od chorób przewlekłych, szczególnie od nadciśnienia tętniczego, podwyższonego cholesterolu, cukrzycy, chorób serca.

Andropauza u mężczyzn – objawy fizyczne

Charakterystyczne fizyczne objawy andropauzy to zauważalna redukcja masy i siły mięśniowej i zmniejszenie gęstości kości, które są wynikiem utraty części wody wewnątrzustrojowej. Objawem, który dotyka wielu mężczyzn, jest nadmierne gromadzenie się tkanki tłuszczowej, szczególnie w okolicy brzucha. U panów, którzy mają ponadto uwarunkowanie genetyczne do tycia, często występuje też otyłość brzuszna. Zaburzenia hormonalne wpływają na funkcjonowanie całego organizmu, przestawiając jego rytm dobowy. Skutkiem tego może być bezsenność. W przebiegu andropauzy zauważa się również: problem nadpotliwości, zmiany gęstości owłosienia, skłonności do powstawania zmian skórnych, np. przebarwień, a nawet problem nietrzymania moczu. 

Andropauza u mężczyzn – objawy psychiczne

Eksperci podkreślają, że zaburzenia hormonalne zachodzące w organizmie mężczyzny przyczyniają się do wystąpienia objawów psychicznych. Zmienny stan emocjonalny wpływa na pogorszenie życia pacjenta i jego samopoczucie. Wynika to z oddziaływania androgenów na ośrodkowy układ nerwowy. Wśród objawów psychicznych andropauzy wymienia się m.in.: częsty niepokój i nieuzasadniony lęk, nerwowość, rozdrażnienie, upośledzenie pamięci, przewlekłe zmęczenie. Charakterystycznym objawem fizycznym, który wpływa na pogorszenie stanu emocjonalnego mężczyzny, jest zmniejszenie aktywności seksualnej i spadek libido. Po 50. roku życia bardzo często panowie przestają akceptować swój wygląd zewnętrzny, co wiąże się z zaniżoną samooceną i krytycznym spojrzeniem na własną fizyczność.

Kto zajmuje się leczeniem andropauzy?

Leczeniem andropauzy zajmuje się androlog. To specjalista, do którego warto zwrócić się w przypadku zaburzeń pracy męskiego układu płciowego i objawów ze strony układu hormonalnego. Jeśli objawy andropauzy nasilają inne nieustabilizowane jednostki chorobowe, np. schorzenia serca, tarczycy, konieczna jest konsultacja z innymi specjalistą w celu leczenia choroby pierwotnej. Pacjentom, u których andropauza przebiega z bardzo silnymi objawami psychicznymi, zalecana jest konsultacja z psychologiem.

Andropauza – diagnostyka i badania

Andropauza, chociaż jest naturalnym etapem starzenia organizmu, jeśli ma postać nasiloną, powinna być diagnozowana i leczona. Nieustabilizowane, nadmierne zaburzenia hormonalne zwiększają ryzyko rozwoju chorób sercowo-naczyniowych. Ponadto nasilające się objawy emocjonalne andropauzy mogą nawet prowadzić do rozwoju depresji. Po 40. i 50. roku życia każdy mężczyzna powinien wykonać kontrolne badania hormonalne. Szczególnym wskazaniem jest występowanie nasilających się objawów andropauzy, które obniżają jakość życia.

Diagnostyka andropauzy obejmuje badania hormonalne krwi z oznaczeniem poziomu testosteronu, luteotropiny, globuliny wiążącej hormony płciowe. Wyniki badań należy skonsultować z andrologiem. U niektórych mężczyzn (szczególnie tych, którzy mają problem z nieuzasadnionym tyciem) konieczne może być wykonanie badania hormonów tarczycy. Analizą tych wyników zajmują się androlog lub endokrynolog.

Jak leczyć andropauzę?

Leczenie skutków i objawów andropauzy polega na terapii hormonalnej. Jej celem jest ustabilizowanie układu hormonalnego i przywrócenie prawidłowego poziomu hormonów. Najczęściej stosowane są preparaty zawierające prasteron lub testosteron. Terapia andropauzy przebiega pod kontrolą lekarza.

Profilaktyka andropauzy

Ogromny wpływ na przebieg andropauzy u każdego mężczyzny ma styl życia. Zaburzenia hormonalne znacznie dotkliwiej przebiegają u osób prowadzących siedzący tryb życia, niezdrowo odżywiających się i sięgających po używki. Specjaliści podkreślają ogromne znaczenie aktywności fizycznej w łagodzeniu andropauzy, ale też w zapobieganiu jej skutkom, m.in. chorobom serca. Najlepszym wyborem dla panów po 50. roku życia i starszych jest trening cardio, który pozytywnie wpływa na pracę układu krążenia, wzmacnia i stabilizuje serce, wspomaga spalanie tkanki tłuszczowej, dotlenia organizm, prowadzi do obniżenia poziomu cholesterolu frakcji LDL.