Depresja atypowa – co to takiego?

Depresja atypowa – czym jest i jak ją rozpoznać?

Depresja atypowa – wbrew temu, co mogłoby się wydawać – jest coraz powszechniejszym zjawiskiem. Występuje równie często, jak zaburzenia afektywne w „klasycznej” postaci, choć jej zdiagnozowanie nierzadko nastręcza specjalistom wielu trudności. Daje bowiem dość niecodzienne objawy, które łatwo można złożyć na karb innych schorzeń. Pojawia się zatem pytanie: po czym rozpoznać tę jednostkę chorobową?

Depresja atypowa stanowi „odwróconą” wersję „klasycznego” zaburzenia afektywnego. Jej głównym wyróżnikiem jest tak zwana reaktywność nastroju, a dokładniej rzecz ujmując zdolność do odczuwania szeroko pojętej przyjemności czy radości w odpowiedzi na pozytywne bodźce zewnętrzne (na przykład pochwały, komplementy, awans czy podwyżkę w pracy). Inne ważne symptomy to hiperfagia, hipersomnia, uczucie ociężałości oraz wrażliwość na odrzucenie i krytykę. 

Hiperfagia – nadmierne łaknienie

Chory zaczyna więcej jeść. Zazwyczaj sięga po wysoce przetworzone produkty o niskiej wartości odżywczej (słodycze, fast food itp.). Jednocześnie rzadziej podejmuje aktywność fizyczną. W rezultacie przybiera na wadze. Kryterium diagnostycznym depresji atypowej jest przyrost masy ciała o co najmniej 5 kilogramów w ciągu 3 miesięcy.

Hipersomnia– nadmierna senność 

Pacjent przesypia minimum 10 godzin w ciągu doby przez 3 dni w tygodniu, przy czym zwykle nocny odpoczynek mu nie wystarcza. Nadal odczuwa zmęczenie. Dlatego bardzo często drzemie za dnia. Nierzadko zmaga się również z zaburzeniami rytmu snu i czuwania.

Uczucie ociężałości 

Dotyczy przede wszystkim kończyn (rąk i nóg). Jest to tak zwany paraliż ołowiany. Pacjent musi doświadczać go przez co najmniej godzinę 3 razy w tygodniu przez okres 3 miesięcy.

Wrażliwość na odrzucenie i krytykę 

Pojawia się u dorosłych chorych, którzy ukończyli 18 rok życia. Objaw ten występuje przez co najmniej 2 lata i znacznie utrudnia pacjentom codzienne funkcjonowanie. Często nie podejmują oni zwyczajowych aktywności w obawie przed negatywną oceną ze strony otoczenia. Rezygnują też z rozpoczynania relacji romantycznych i uczuciowych. Unikają kontaktów towarzyskich. Lęk przed odtrąceniem jest zbyt silny. Jeśli nawet w którymś momencie uda im się go przełamać i wejść w związek z drugą osobą, to zwykle nie trwa on zbyt długo i ma bardzo burzliwy przebieg.

Warto zwrócić uwagę na fakt, że rozpoznanie depresji atypowej jest możliwe, gdy pacjent doświadcza reaktywności nastroju, a także co najmniej dwóch objawów spośród tych wymienionych powyżej. Częstotliwość występowania wspomnianych symptomów jest bardzo różna. Jak pokazują przeprowadzone badania, najwięcej chorych odczuwa nadmierną wrażliwość na odrzucenie i krytykę (71%). Zwiększony apetyt i „ołowiany paraliż” pojawiają się u 47% pacjentów. Natomiast z hipersomnią boryka się średnio 35% osób ze zdiagnozowaną depresją atypową.

Depresja atypowa – przyczyny

Trudno udzielić odpowiedź na pytanie, co wywołuje depresję atypową. Specjalistom do tej pory nie udało się zidentyfikować jednoznacznych przyczyn tej jednostki chorobowej. Wiadomo natomiast, że wystąpieniu schorzenia sprzyjają czynniki takie jak: niska samoocena, zaburzone poczucie własnej wartości czy trudna sytuacja życiowa (doświadczenie choroby, straty, żałoby itp.). 

Depresja atypowa – sposoby leczenia

Największą efektywność w leczeniu depresji atypowej wykazały selektywne inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny, a także moklobemid, czyli odwracalny i selektywny inhibitor monoaminooksydazy A. Bardzo ważną rolę w procesie zdrowienia osób zmagających się ze wspomnianym schorzeniem odgrywa również psychoterapia, a dokładnie rzecz ujmując terapia poznawczo-behawioralna. Opiera się ona na założeniu, że przeformułowanie przekonań pacjenta skutkuje zmianą jego zachowania. Poprawia funkcjonowanie jednostki w życiu codziennym, a w konsekwencji ułatwia jej nawiązywanie relacji interpersonalnych. Warto podkreślić, że nie trzeba mieć skierowania, by zgłosić się do psychologa lub lekarza psychiatry. Wystarczy przyjść do odpowiedniej placówki i umówić się na wizytę.

Im wcześniej zostanie postawiona odpowiednia diagnoza, tym większe szanse na pełne wyleczenie. W tym przypadku trzeba jednak zachować szczególną czujność i ostrożność. Depresja jest bowiem zaliczana do chorób przewlekłych. W dodatku może nawracać. Dlatego konieczne jest stałe monitorowanie swojego stanu zdrowia i nastroju. Nie należy bagatelizować żadnych niepokojących sygnałów ze strony organizmu.

Depresja atypowa – gdzie można uzyskać pomoc?

Osoby, które zmagają się z depresją atypową, mogą uzyskać profesjonalną pomoc w wielu różnych placówkach działających na terenie całego kraju. Mowa tu między innymi o Poradni Zdrowia Psychicznego, Centrum Zdrowia Psychicznego, Ośrodku Interwencji Kryzysowej, Poradni Psychologiczno-Pedagogicznych czy szpitalu psychiatrycznym. Niezbędnego wsparcia udzielają również psycholodzy i pedagodzy pracujący w telefonach zaufania. Wspomniani specjaliści od depresji prowadzą bezpłatne konsultacje przez całą dobę. Zapewniają pełną anonimowość i dyskrecję. Prowadzone rozmowy mają charakter poufny, co oznacza, że nikt nie pozna ich treści. Swego rodzaju wyjątkiem jest sytuacja zagrożenia życia lub zdrowia dzwoniącego. Wówczas pracownicy telefonu zaufania, dążąc do zapewnienia choremu odpowiedniego poziomu bezpieczeństwa, kontaktują się z odpowiednimi specjalistami.