Depresja poporodowa – przyczyny, objawy, sposoby pomocy

Depresja poporodowa – co to jest?

Depresja poporodowa definiowana jest jako zaburzenie nastroju, pojawiające się w związku z urodzeniem dziecka. Schorzenie może rozwinąć się w różnym czasie po przyjściu dziecka na świat – po upływie zarówno kilku dni, jak i kilku miesięcy. Większość psychiatrów stosuje założenie, że depresja poporodowa może rozwinąć się w ciągu roku po porodzie. Szacuje się, że dotyczy ona 10–22% kobiet. Jednakże nie tylko matki zmagają się z tą przypadłością. Okazuje się, że depresja poporodowa może rozwinąć się również wśród mężczyzn. Literatura przedmiotu podaje, że zmaga się z nią około 10% ojców.

Depresja poporodowa – przyczyny powstania

Specjaliści wymieniają szereg rozmaitych przyczyn, odpowiadających za powstanie depresji poporodowej. Do grupy zwiększonego ryzyka rozwoju tego schorzenia należą osoby, które:

• mają stwierdzoną inną chorobę psychiczną,

• chorowały na depresję niezwiązaną z ciążą,

• przeszły przez depresję poporodową po urodzeniu wcześniejszego dziecka,

• mają niestabilną sytuację życiową, zarówno społeczną, jak i socjalno-bytową,

• nie mogą liczyć na wsparcie ze strony innych osób,

• miały trudności z zajściem w ciążę,

• są predysponowane genetycznie,

• nie planowały posiadania potomstwa,

• zaszły w ciążę w młodym wieku,

• straciły dziecko,

• są bardzo zmęczone, osłabione, narażone na silny stres,

• mają niską samoocenę,

• miały ciężki poród, odczuwały silny lęk i niepokój w związku z porodem,

• dziecko ma problemy zdrowotne.

W niektórych przypadkach nie sposób określić przyczyny depresji poporodowej.

Depresja poporodowa – objawy

w przebiegu depresji poporodowej może rozwinąć się szereg dolegliwości. Na obraz kliniczny tego schorzenia składają się m.in.: częsty płacz, poczucie winy, smutek, utrzymujący się przez większość czasu zły nastrój, rozdrażnienie, chwiejność emocjonalna, nieczerpanie z niczego radości, problemy z podejmowaniem decyzji. Do objawów depresji poporodowej należą również: utrata zainteresowań, zmęczenie, osłabienie, brak energii, spadek koncentracji, trudność w sprostaniu codziennym obowiązkom, obsesyjne myśli, napady paniki, wycofanie społeczne. Depresja poporodowa może doprowadzić do: zaburzeń jedzenia, spadku libido, zaburzeń snu, zaniedbywania wyglądu i higieny, rozwinięcia się chorób psychosomatycznych. Osoby zmagające się z depresją poporodową mają trudności w opiekowaniu się dzieckiem, odczuwają obawę o zdrowie dziecka, nie czują radości z bycia rodzicem, postrzegają siebie za złego rodzica, nie darzą dziecka miłością. W trudnych przypadkach dochodzi do myśli i prób samobójczych.

Depresja poporodowa – test

Rozpoznaniem i leczeniem depresji poporodowej zajmuje się lekarz psychiatra. W postawieniu diagnozy może się on posiłkować kryteriami określonymi w klasyfikacji ICD-10, czyli w Międzynarodowej Klasyfikacji Chorób i Problemów Zdrowotnych, oraz w DSM-V, czyli w Klasyfikacji Zaburzeń Psychicznych Amerykańskiego Towarzystwa Psychiatrycznego. Do rozpoznania depresji poporodowej lekarz może wykorzystać specjalne testy. Jednym z bardziej rozpowszechnionych jest Edynburska Skala Depresji Poporodowej (ESDP). To standaryzowany kwestionariusz badań, składający się z 10 pytań, a odpowiedzi na nie ocenia się w skali 0–3. Amerykańska Akademia Pediatryczna zaleca przeprowadzenie tego testu przesiewowego trzy razy: w 1., 2. i 4. miesiącu po porodzie. Jeśli osoba badana uzyska ponad 13 punktów, to najprawdopodobniej zmaga się ona z depresją poporodową.

Dodatni wynik wymaga jednak potwierdzenia w badaniu klinicznym. Warto też zaznaczyć, że zgodnie ze standardami organizacyjnymi opieki okołoporodowej lekarz lub położna oceniają ryzyko i nasilenie objawów depresji w ciąży między 11. a 14. oraz między 33. a 37. tygodniem jej trwania.

Depresja poporodowa – jak można pomóc?

Depresja poporodowa wymaga podjęcia leczenia. Podstawą postępowania terapeutycznego w łagodnej i umiarkowanej depresji jest psychoterapia. Może być ona prowadzona zarówno indywidualnie, jak i grupowo. Jedną z częściej stosowanych metod jest terapia poznawczo-behawioralna. Inne wykorzystywane metody stanowią m.in.: terapia interpersonalna, psychodynamiczna, interwencji psychospołecznych (np. doradztwa niedyrektywnego). Wobec chorych na depresję poporodową stosowana jest psychoedukacja, która dostarcza umiejętności radzenia sobie z problemem, poprawia komunikację z bliskimi. Warto objąć nią również osoby z najbliższego otoczenia pacjenta. U części osób wprowadza się farmakoterapię. Stosowane są zazwyczaj antydepresanty z grupy SSRI, czyli selektywnych inhibitorów zwrotnego wychwytu serotoniny.

Planując farmakoterapię, należy mieć na uwadze dwie ważne kwestie: po pierwsze szybsze metabolizowanie leków u kobiet po porodzie z uwagi na oddziaływanie gospodarki hormonalnej na pracę wątroby, po drugie przedostawanie się leków do mleka kobiecego i ryzyko ich negatywnego oddziaływania na dziecko – choć są to leki uważane ze względnie bezpieczne i możliwe do wprowadzenia w czasie laktacji. W ciężkich przypadkach depresji poporodowej konieczne jest leczenie szpitalne. W terapii okołoporodowych zaburzeń nastroju ważną rolę odgrywa wsparcie i pomoc najbliższych, szczególnie ojca dziecka.

Ile trwa depresja poporodowa?

Nie sposób jednoznacznie określić, ile trwa depresja poporodowa. Choroba ta może przybrać bardzo różnych charakter. Wiele zależy od czasu podjęcia leczenia oraz wsparcia, jakie uzyskuje chory od otoczenia. Czas utrzymywania się objawów depresji poporodowej to zatem kwestia indywidualna.