Co warto wiedzieć o diastemie? Jak wygląda, kiedy i jak ją leczyć?

Co to jest diastema?

Diastema to specjalistyczne określenie na przestrzeń znajdującą się w linii pośrodkowej, występującej w górnym łuku zębów. Oznacza odstęp zwykle pomiędzy centralnymi siekaczami (jedynkami). Diastema stanowi nieprawidłowość w położeniu zębów i najczęściej dotyczy dzieci i seniorów.

Ze względu na to, że rozsunięcie się zębów może mieć różne pochodzenie, diastemę dzieli się na:

• fizjologiczną, spowodowaną wyrzynaniem się zębów, która po zakończeniu procesu wzrostu zębów zanika samoistnie (diastema u dzieci stanowi naturalny etap rozwoju i nie powinna wzbudzać niepokoju, choć nierzadko może stanowić defekt estetyczny);

• prawdziwą i rzekomą – ich występowanie nie ma związku z procesami fizjologicznymi, a łączy się z anomaliami różnego pochodzenia (np. genetycznymi, pourazowymi, związanymi z prowadzonym leczeniem ortodontycznym, chorobami uzębienia, w tym obciążającymi ząb mądrości), powodującymi m.in. niski przyczep wędzidełka wargi górnej, zaburzenie równowagi mięśni okrężnych ust czy języka, problemy z ustawieniem zębów.

Jak wygląda diastema?

Ze względu na ustawienie zębów, pomiędzy którymi powstaje diastema, wyróżnia się jej 3 postacie, w tym:

• diastemę zbieżną – polega na odchyleniu korzeni przy jednoczesnym zbliżeniu koron;

• diastemę rozbieżną – stanowi odchylenie koron od siebie a zbliżenie korzeni;

• diastemę równoległą – jej istotą jest równoległe ustawienie zębów względem siebie.

Co ciekawe, diastema może także występować między innymi zębami niż jedynki. Zdarza się, że diastema znajduje się pomiędzy siekaczami bocznymi i kłami czy siekaczami przyśrodkowymi i bocznymi. Rzadko obejmuje jednak zęby trzonowe. Diastema może mieć charakter obustronny.

Diastema – leczenie

W zależności od wielkości szpary międzyzębowej, a także przyczyny problemu proponuje się różne metody leczenia. Może odbywać się ono na drodze odbudowy zachowawczej (zalepianie ubytku materiałem kompozytowym) lub protetycznej bądź leczenia ortodontycznego oraz chirurgicznego. Każda z metod może być prowadzone samodzielnie, jednak niekiedy terapia wymaga łączenia kilku różnych procedur.

Odbudowa zachowawcza

Jedną z powszechnych metod leczenia diastemy jest stosowanie materiałów kompozytowych, służących do odbudowywania ubytków. To szybki sposób na wypełnienie diastemy. Zabieg ma głównie charakter estetyczny, dlatego jego przeprowadzenie wykonywane jest najczęściej w przypadku braku innych nieprawidłowości w obrębie zębów, np. związanych ze zgryzem.

Leczenie diastemy kompozytowo przynosi najbardziej zadowalające efekty, kiedy szpara jest niewielka. Wówczas diastema może zostać wypełniona w 100%. Jeśli jednak Twoja diastema jest wyraźnie większa, po zastosowaniu kompozytu przestrzeń międzyzębowa może zostać niewypełniona całkowicie. Miejsce pozostałej przestrzeni nazywane jest tzw. czarnym trójkątem.

Trwałość kompozytu nie jest stała i zwykle w ciągu kilku lat od zabiegu diastema wymaga powtórzenia odbudowy. Mimo to kompozyty to ciekawa i skuteczna metoda na piękny uśmiech.

Protetyczne leczenie diastemy

Licówki i inne wypełnienia protetyczne, np. korony, stanowią trwałe rozwiązanie, a wskazaniem do ich zastosowania są przede wszystkim zęby zniszczone, z przebarwieniami lub z dużymi wypełnieniami. Licówki mogą stanowić alternatywę dla odbudowy zachowawczej, choć ich nałożenie wymaga kilku wizyt w gabinecie w przeciwieństwie do zabiegu z użyciem kompozytów, który przeprowadza się podczas jednego spotkania.

Leczenie ortodontyczne diastemy

Leczenie ortodontyczne obejmuje dwa rodzaje terapii, w tym wspomagające. Ma ono na celu wyeliminowanie nieprawidłowych nawyków mięśniowych w obrębie warg, policzków oraz języka. To niezbędny etap, zwłaszcza przed przystąpieniem do zamykania diastemy aparatem ortodontycznym, stanowiącym właściwą, dominującą technikę ortodontyczną.

W zależności od tego, jak duża jest diastema i jaki ma charakter (zbieżny, rozbieżny, równoległy), stosuje się aparaty stałe lub zdejmowane. Zdejmowane modele zwykle sprawdzają się przy niedużej diastemie, np. nie większej niż 3 mm, kiedy zęby znajdują się w prawidłowym położeniu. Mechaniczne kompozyty aparatów odpowiedzialne za ruch zębów powodują zamknięcie przestrzeni. Ruchomy aparat na diastemę najczęściej jest stosowany, aby wywołać dośrodkowy ruch koron lub podniebienne przechylenie koron. Aparatów ruchomych nie stosuje się na diastemę równoległą, kiedy to konieczne jest przemieszczenie także korzeni zębów.

Zamknięta diastema, zwłaszcza technikami ortodontycznymi, ma tendencję do nawrotów, dlatego wymagane jest zastosowanie dodatkowych zabiegów. Zaleca się m.in. zainstalowanie stałych retainerów – aparatów retencyjnych, utrwalających efekty leczenia ortodontycznego.

Leczenie chirurgiczne diastemy

Leczenie chirurgiczne obejmuje przede wszystkim zabiegi w obrębie wędzidełka wargi górnej. W zakres możliwości wchodzą m.in.:

• frenulotomia, czyli podcięcie, wskazana najczęściej w przypadku cienkich wędzidełek;

• frenulektomia, tzn. wycięcie, wskazana przy nisko położonych i sprężystych wędzidełkach;

• frenuloplastyka, tj. plastyka wędzidełka, wskazana do szerokich i zwłókniałych wędzidełek.

Zdarza się, że w leczeniu diastemy wykonuje się inne zabiegi chirurgiczne dotyczące jamy ustnej. Przykładowo jeśli redukcja napięcia języka naciskającego na zęby metodami zachowawczymi nie jest wystarczająca, język jest zbyt duży bądź pomimo leczenia diastema nawraca, może być zaproponowane częściowe wycięcie języka. Dobór techniki operacji chirurgicznej uwarunkowany jest skalą problemu oraz jego przyczyną.

Diastema a moda

Mimo że diastema uznawana jest za nieprawidłowość w położeniu zębów, wpływa również na estetykę uśmiechu. Opinie co do atrakcyjności przestrzeni bywają podzielone. Niekiedy diastema stanowi powód do kompleksów, a czasem jest atrybutem urody, zwłaszcza u kobiet.