Dogoterapia – co to jest i kiedy jest stosowana?

Dogoterapia – co to jest?

Dogoterapia to terapia z udziałem psa, która wspomaga rehabilitację, leczenie i pielęgnację poprzez kontakt chorego z czworonożnym terapeutą. Dla jej określenia stosuje się również nazwę kynoterapia. To jedna z wielu rodzajów zooterapii (animaloterapii), czyli terapii z udziałem zwierząt. Inne jej rodzaje to m.in. hipoterapia (terapia z udziałem konia) i felinoterapia (terapia z udziałem kota). Terapia z udziałem psa została zapoczątkowana w Polsce w 1987 roku. Bardzo szybko zyskała na popularności. W 2004 roku powołany został Polski Związek Dogoterapii, który zrzesza wszystkie osoby zajmujące się tą formą oddziaływań terapeutycznych. W 2007 roku ustalono Ogólnopolski Dzień Dogoterapii, który obchodzony jest 15 czerwca.

Dla kogo jest dogoterapia?

Dogoterapia uważana jest za jedną z najbardziej naturalnych form rehabilitacji osób z niepełnosprawnościami. Stosowana jest w przypadku osób po urazach czy schorzeniach, które pozostawiły ślady w sprawności psychicznej czy fizycznej. Wykorzystywana jest wobec osób z zaburzeniami narządu wzroku i słuchu, samotnych, społecznie niedostosowanych, przebywających długotrwale w placówkach medycznych. Najczęściej jednak po dogoterapię sięga się w przypadku dzieci zmagających się z zespołem Downa, niedowładem kończyn, zespołem wiotkiego dziecka, porażeniem mózgowym, zanikiem mięśni, autyzmem, zespołem nadpobudliwości psychoruchowej, zaburzeniami rozwoju motorycznego, deficytami uwagi (ADHD, ADD), opóźnieniem umysłowym. W rzeczywistości poza alergią na ślinę, sierść czy naskórek psa nie ma żadnych przeciwwskazań do uczestnictwa w dogoterapii.

Dogoterapia – co daje? Efekty terapii z psami

Pozytywny wpływ dogoterapii można zaobserwować zarówno w sferze psychicznej, jak i fizycznej. Wśród głównych efektów terapii z udziałem psa wymienia się:

• podnoszenie poziomu pewności siebie, wzmocnienie poczucia własnej wartości,

• kształtowanie charakteru poprzez podjęcie odpowiedzialności za psa,

• wzbogacenie zasobu słów,

• obniżenie lęku,

• zmniejszenie poczucia samotności, umożliwienie kontaktu ze zwierzęciem i innymi uczestnikami zajęć, nawiązywanie naturalnej więzi ze światem,

• rozwijanie orientacji w schemacie ciała psa i własnego ciała,

• rozwijanie pamięci krótko- i długoterminowej,

• rozwijanie pojęć, takich jak: wielkość, kolor, kształt, ilość, a także doskonalenie dostrzegania różnic i podobieństw,

• rozwijanie funkcji motorycznych, zwiększenie możliwości lokomocyjnych,

• obniżenie napięcia mięśniowego,

• rozwijanie umiejętności skupiania uwagi,

• rozwijanie poczucia równowagi,

• poprawę funkcjonowania emocjonalno-uczuciowego, wykazywanie większej kontroli nad własnymi emocjami,

• poszerzenie zdolności werbalnych i korygowanie wad wymowy,

• doskonalenie myślenia przyczynowo-skutkowego poprzez ujmowanie związków zachodzących między własnymi czynnościami a zachowaniem psa.

Poza tym obecność psa wpływa na zwiększenie motywacji do wykonywania ćwiczeń rehabilitacyjnych i edukacyjnych, a tym samym podnosi ich efekty. Sprawdź, jakie pozytywne działanie na ludzki organizm mają inne formy terapii – arteterapia i fototerapia – oraz co to jest biofeedback.

Dogoterapia – jakie psy są stosowane?

Nie każdy łagodny i sympatyczny pies może uczestniczyć w dogoterapii. Proces przygotowania czworonoga do pracy terapeutycznej jest długi i pracochłonny, a zdaniem niektórych specjalistów szkolenie psa trwa przez cały okres pracy terapeutycznej. W dogoterapii może wziąć udział każdy pies lubiący pracę z człowiekiem i jednocześnie spełniający określone kryteria, które razem z umiejętnościami podlegają ocenie w czasie egzaminu kończącego szkolenie psa. 

Wśród pożądanych cech psa do dogoterapii wymienia się:

• łagodność i zrównoważony charakter,

• przyjazne nastawienie i ufność do osób obcych,

• zrównoważone i spokojne zachowanie, w tym w niecodziennych sytuacjach,

• cierpliwość,

• reprezentowanie rozumnego posłuszeństwa,

• wysoką tolerancję na dotyk osób obcych, 

• wytrzymałość na niewielki ból,

• chęć współpracy z człowiekiem.

Do dogoterapii preferowane są psy, u których z dużym prawdopodobieństwem można spodziewać się określonego typu zachowań. Wśród pożądanych ras wymienia się: nowofundland, cavalier, golden retriever, labrador, beagle, alaskan malamute, husky syberyjski, grzywacz chiński czy chihuahua. Rzadko w oddziaływaniach terapeutycznych korzysta się z psów nierasowych. W terapii nie używa się psów z grup, które mają tendencję do zachowań agresywnych, m.in. tosa inu, rottweiler, dog kanaryjski.

Jaką formę może mieć dogoterapia?

Przebieg dogoterapii uzależniony jest od indywidualnych potrzeb i możliwości pacjenta. Terapia ma zazwyczaj charakter grupowy i realizowana jest głównie w cztero-, pięcioosobowych grupach. Wyróżnia się kilka rodzajów zajęć z psem:

• spotkanie z psem – ma formę spontanicznej i radosnej zabawy, nie wymaga prowadzenia dokumentacji, ma za zadanie dostarczyć pozytywnych emocji, przełamywać lęki w kontaktach z otoczeniem, oderwać się od otaczającej rzeczywistości, stymulować rozwój zmysłów i funkcji poznawczych,

• edukacja z psem – zajęcia prowadzone są według ustalonego scenariusza, ich zadaniem jest usprawnianie sfery intelektualnej i poznawczej, pies postrzegany jest jako „pomoc naukowa”, prowadzona jest ewaluacja i dokumentacja zajęć,

• terapia z psem – ćwiczenia ruchowe ukierunkowane na konkretny cel, opracowane we współpracy z lekarzem lub rehabilitantem, wymagają dokumentowania – prowadzona jest karta informacyjna i karta przebiegu zajęć.