Jaka jest rola drenów po operacji? Jak prawidłowo się z nimi obchodzić?

W jakim celu zakłada się dren po operacji?

Dren to rodzaj implantu, czyli ciała obcego celowo wprowadzanego do organizmu. W tym wypadku implantacja ma charakter nie stały, lecz czasowy – dren pozwala odprowadzać płyny czy gazy z jam ciała, w których został umieszczony. Do tej grupy akcesoriów medycznych należą m.in. cewniki wprowadzane przez cewkę moczową do pęcherza moczowego.

Dreny pooperacyjne stanowią specyficzną ich grupę. Służą odprowadzaniu płynów i gazów, a wraz z nimi również bakterii, ciał obcych czy tkanek martwiczych z jam ciała po zabiegach chirurgicznych. Dzięki temu sprzyjają gojeniu się ran i regeneracji uszkodzonych tkanek, ponieważ krwista i ropna treść nie zbiera się na dnie rany. Są to m.in. dreny Kehra (dreny stosowane niekiedy np. po operacji woreczka żółciowego), które służą odprowadzaniu żółci po zabiegu i pozwalają wykonać cholangiografię (rezonans magnetyczny dróg żółciowych).

Kontrola odprowadzonych płynów pozwala też ocenić prawidłowość przebiegu gojenia i w razie zaobserwowania nieprawidłowości – zainterweniować (np. gdy pojawi się ropa).

Dreny po operacji mogą też usuwać gaz i w konsekwencji – obniżać ciśnienie w jamach ciała. Jest to pożądane, ponieważ wysokie ciśnienia sprzyja rozwojowi stanu zapalnego i powoduje dyskomfort, a niekiedy i ból.

W zależności od wskazań lekarz może zastosować drenaż bierny lub czynny:

• drenaż bierny – dren pozostaje pod opatrunkiem albo uchodzi do specjalnego zbiornika,

• drenaż czynny – najczęściej wykorzystuje się tu dren Redona uchodzący do butelki Redona z wytworzoną próżnią, co pozwala na zasysanie treści z jam ciała.

Na jak długo zakładany jest dren po operacji?

Dren zakładany jest podczas operacji, aby na bieżąco odprowadzać wydzieliny surowiczo-krwiste i zapewnić chirurgom widoczność pola operacyjnego, a tym samym umożliwić prawidłowe wykonanie zabiegu. Po zakończeniu operacji i zamknięciu powłok skórnych jest on pozostawiany, aby nadal usuwać wydzieliny. Utrzymywany jest on przez różny czas w zależności od rodzaju wykonanej operacji. Zwykle usuwany jest, gdy ilość płynów odprowadzonych za jego pośrednictwem do podłączonego pojemnika nie przekracza 25–30 ml/dobę. Przy artroskopii kolana wykonywanej metodą laparoskopową dren usuwany jest między 1. a 3. dobą od zabiegu. W przypadku operacji wyrostka robaczkowego – po kilku dniach. Rzadko drenaż stosuje się przez dłuższy czas, choć czasami jest to konieczne np. po operacji powiększania piersi czy mastektomii, gdy ilość wydzieliny bardzo wolno się ogranicza. Wówczas może być konieczne utrzymanie drenu nawet przez tydzień.

Jak postępować z drenem?

Dreny są zakładane podczas operacji przez osobne nacięcie. To ważne, ponieważ jego wprowadzenie do rany pooperacyjnej zwiększałoby ryzyko rozwoju infekcji. Istotne jest też, aby miejsce jego wprowadzenia nie rodziło ryzyka zaburzenia późniejszego funkcjonowania struktur np. na skutek powstania blizny lub zrostów przy stawie kolanowym po artroskopii. Ponadto jego lokalizacja nie powinna kolidować ze stomią, umożliwiającą odprowadzenie mas kałowych lub moczu z przewodu pokarmowego lub pęcherza moczowego.

Jeśli w pierwszej dobie po operacji dren nie odprowadza w ogóle wydzieliny, konieczne może być jego przepłukanie jałowym roztworem soli fizjologicznej 0,9%. Brak krwistej lub ropnej wydzieliny sugeruje bowiem niedrożność drenu.

Dren powinien zostać usunięty jak najszybciej, gdy tylko ilość odprowadzanych wydzielin nie będzie większa niż 25–30 ml na dobę. Obecność ciała obcego zwiększa bowiem ryzyko rozwoju infekcji (zakażenie sprzyja natomiast powstaniu przepukliny pooperacyjnej) czy uszkodzenia sąsiadujących z nim naczyń.

Kontaktu z lekarzem wymaga, jeśli po usunięciu drenu wystąpi:

• rozejście się rany,

• ból wskazujący na rozwój stanu zapalnego,

• jakiekolwiek krwawienie (w następstwie uszkodzenia sąsiadujących z drenem naczyń krwionośnych).

Jak usuwany jest drenu po operacji?

Usunięcie drenu po operacji najczęściej przeprowadzane jest bez znieczulenia (nawet miejscowego). Nie jest to bolesne, lecz może być niekomfortowe, zwłaszcza gdy dren jest długi i jego przesuwanie się po tkankach wywołuje nieprzyjemne wrażenie.

Lekarz ocenia wcześniej kondycję zdrowia pacjenta, analizując wyniki badań (układ krzepnięcia, morfologię, CRP) oraz oceniając ilość odprowadzanych przez dren płynów. Jeśli uzna, że nie ma przeciwwskazań do usunięcia drenu, a rana wygląda prawidłowo (nie nosi śladów rozwijającej się infekcji), lekarz usuwa opatrunek, dezynfekuje tkankę, a także ściąga szew utrzymujący dren, aż wreszcie wyjmuje dren z rany.

Bardzo istotne jest też ocenienie wyglądu drenu po jego usunięciu, aby stwierdzić czy został wyjęty w całości (przy dłuższym zastosowaniu, fragment może zostać zatrzymany przez zrosty). W takim wypadku konieczne jest jego zlokalizowanie i wydobycie. Wiele obecnie stosowanych drenów jest skonstruowanych z materiału uwidacznianego na obrazie RTG.

Po usunięcie drenu miejsce, gdzie przerwana jest ciągłość tkanki, zostaje ponownie zdezynfekowane i zabezpieczone opatrunkiem.