Dziwne fobie – jak się nazywają i co warto o nich wiedzieć?

Czym jest fobia?

Fobia to inaczej nadmierny lęk, odnoszący się do konkretnego przedmiotu, sytuacji lub zjawiska. Jest najczęściej paraliżujący, niekontrolowany, często irracjonalny, wywołuje szereg objawów psychosomatycznych. Nie da się go kontrolować ani nad nim zapanować. Reakcja na bodziec, który wywołuje silny lęk, jest gwałtowna. Objawia się krzykiem, płaczem, ucieczką, przyspieszonym pulsem lub drgawkami. W skrajnych przypadkach osoba mdleje i traci przytomność. Choć brzmi to przerażająco, fobie mają podwaliny w ewolucji, gdyż jest to objaw chęci przetrwania.Najbardziej znane fobie to: agorafobia (lęk przed otwartą przestrzenią), akrofobia (lęk wysokości), arachnofobia (lęk przed pająkami), klaustrofobia (lęk przed zamkniętymi i ciasnymi pomieszczeniami). Istnieją jednak fobie, które są nietypowe i mało znane.

Jakie są najdziwniejsze fobie?

Najbardziej nietypowe fobie to m.in.: awizofobia, androfobia, gynofobia, nomofobia, erytrofobia, trypofobia.

Awizofobia

Awizofobia, zwana również ornitofobią, to inaczej paniczny lęk przed ptactwem. Osoby cierpiące na to schorzenie czują najczęściej wstręt lub strach przed określonym gatunkiem ptaków. Lęk mogą wywoływać również konkretne części ciała ptaka, np. dziób lub skrzydła.Podłożem awizofobii są najczęściej nieprzyjemne doświadczenia w zetknięciu z ptactwem, na przykład ucieczka przed kogutem lub gęsią, poznanie historii, w której ptak wyrządził krzywdę człowiekowi. Wielu ludzi nie potrafi powstrzymać lęku przed gołębiami, często wyobraża sobie, że plączą im się we włosach.

Androfobia

Androfobia jest lękiem przed mężczyznami, objawiającym się strachem kobiet przed kontaktem z płcią przeciwną. Jest to poważne schorzenie, które często rodzi się w świadomości kobiecej już we wczesnym dzieciństwie. Powodem może być przemoc stosowana w domu przez ojca wobec matki i dzieci. Lęk przed mężczyznami jest silny również wtedy, gdy w dzieciństwie babcia, matka lub ciotka opowiadały małej dziewczynce o niebezpieczeństwach czyhających ze strony nieznajomych osób płci przeciwnej. Psychologowie twierdzą, że dzieje się tak najczęściej w rozbitych domach, w których kobiety same wychowują córki i przenoszą ich lęk na młodsze pokolenia.

Gynofobia

Skoro istnieje lęk przed kontaktem z mężczyznami, jest też lęk przed kobietami. Różnica polega na tym, że objawia się on zarówno u mężczyzn, jak i u kobiet. Specjaliści dopatrują się podłoża przede wszystkim w zdarzeniach z przeszłości. Najczęściej gynofobia występuje u osób wychowywanych przez despotyczną matkę, której bali się ojciec i pozostali domownicy. Lęk dotyka też dzieci samotnych ojców, których relacje z kobietami były zaburzone. Szczególnie dotyczy to osób negatywnie nastawianych przez rodzica do płci przeciwnej. Gynofobia, podobnie jak androfobia, jest poważnym schorzeniem, utrudniającym nie tylko kontakt fizyczny, ale również zawodowy.

Nomofobia

Nomofobia to zaburzenie lękowe na miarę XXI wieku, inaczej strach przed utratą dostępu do telefonu komórkowego. Jest to termin medyczny, użyty pierwszy raz w 2008 roku, kiedy wykonano badanie na Brytyjczykach. Wykazało ono, że ponad 50% ludzi odczuwa ogromny lęk na myśl o rozładowanym telefonie komórkowym. Na szczęście częste korzystanie z telefonu komórkowego nie jest jeszcze nomofobią. Objawia się ona, dopiero gdy odczuwasz paniczny strach, jeśli nie trzymasz telefonu komórkowego w ręce.

Erytrofobia

Erytrofobia jest lękiem społecznym, objawiającym się głębokim wstydem przed zaczerwienieniem się w obecności innych. Lęk przed rumieńcem potrafi być paraliżującym doświadczeniem, w szczególności, że jest to dość kłopotliwe, widoczne zaburzenie. Rumieniec jest odpowiedzią fizjologiczną naszego ciała, co oznacza, że im więcej się martwimy, tym jest on bardziej widoczny. Zaczerwienienie może pojawiać się nie tylko na twarzy, lecz również na dekolcie lub dłoniach. Osoby cierpiące na erytrofobię często wycofują się z życia społecznego, panicznie bojąc się, że nie mogą ukryć objawów swojego zmieszania.

Trypofobia

Trypofobia to nadmierny strach przed obrazem składającym się ze skupiska małych dziurek lub otworów o nieregularnych kształtach. Dla osób zmagających się z tym schorzeniem problematyczne mogą być truskawki, plastry miodu lub czekolada z bąbelkami. Głównym objawem tej przypadłości jest wstręt, co czyni ją dosyć łagodnym zjawiskiem. Choć na chwilę obecną trypofobia nie została sklasyfikowana jako zaburzenie psychiczne, naukowcy nadal nad nią pracują, ponieważ szukają jej uzasadnienia w psychologii.

Jakie są przyczyny fobii?

Trudno jest określić jednoznaczną etiologię fobii. Większość z nich ma początek w dzieciństwie lub w okresie dorastania i wiąże się z konkretnym, nieprzyjemnym epizodem. Na przykład wizyta u dentysty i ekstrakcja zęba w umyśle dziecka wywołują silny lęk, który może wywołać w przyszłości fobię. Jest to silny mechanizm obronny, który człowiek wytworzył w trakcie ewolucji.Niektórzy naukowcy wskazują biologiczne przyczyny fobii. Z ewolucyjnej perspektywy ludzie częściej boją się przedmiotów lub sytuacji, które były zagrożeniem dla naszych przodków (zwierząt, wody, wysokości, ciasnych pomieszczeń), a rzadziej takich, których wcześniej nie znano (broni, komputera, samochodu).Inni psychologowie obwiniają rodziców. Dziecko, widząc, że rodzic boi się myszy lub pająka, w wyniku skojarzenia potrafi wytworzyć dokładnie taką samą reakcję u siebie.

Jak są objawy fobii?

Osoba, która zetknie się z przedmiotem lub sytuacją wywołującą u niej silny lęk, często odczuwa bardzo mocny niepokój. W skrajnych przypadkach może dochodzić do ataku paniki. Wówczas towarzyszą mu takie objawy, jak:

• nadmierna potliwość,

• przyspieszone bicie serca,

• drgawki,

• przyspieszony i nierównomierny oddech,

• duszność i trudność w oddychaniu,

• uderzenie zimna lub gorąca,

• ucisk w żołądku,

• omdlenie lub utrata przytomności.
  Specyficzne jest również unikanie sytuacji lub przedmiotów, które wywołują fobię.Niektóre z powyższych objawów mogą być źródłem innych chorób, dlatego konieczna jest konsultacja z lekarzem.

Czy fobię da się wyleczyć?

Leczenie fobii polega przede wszystkim na psychoterapii, a w niektórych przypadkach łączone jest z farmakoterapią. Sama psychoterapia daje już bardzo duże efekty, pod warunkiem, że łączy w sobie „przepracowanie” przyczyn fobii z nauką radzenia sobie z bodźcem, który wywołuje lęk. Najbardziej popularnymi metodami leczenia fobii są desensytyzacja (odwrażliwianie) lub terapia implozywna.Odwrażliwianie to inaczej metoda małych kroczków. Polega na tym, że człowiek stopniowo oswaja się z tym, co wywołuje u niego lęk. Jeśli np. boi się pająków, powinien najpierw dostać do ręki pająka zabawkę, aby się z nim oswoił. Potem dotyka małego, domowego pająka. Jeżeli przestaje się go bać, stopniowo oswajamy go z coraz większymi stworzeniami. Na końcu można puścić pająka wolno, aby chodził po pokoju podczas terapii. Wówczas, gdy osoba zobaczy, że nic groźnego się nie stało, przestaje panicznie bać się tych zwierząt.Terapia implozywna polega na bezpośredniej konfrontacji chorego z przyczyną lęku. Dzięki gwałtownej, długotrwałej ekspozycji pacjenta na bodziec lękowy strach stopniowo maleje. Założenie jest proste: aby bodziec przestał być lękotwórczy, pacjent musi się z nim oswoić. Choć metodę implozywną uznaje się za dosyć kontrowersyjną, kontrolowane środowisko, w jakim jest przeprowadzona, powoduje, że pacjentowi nie dzieje się krzywda. Możliwość zastosowania tej terapii wymaga najpierw stworzenia silnego zaufania między pacjentem a terapeutą.