Echo serca – kiedy wykonać badanie i jak się do niego przygotować?

Co to jest echo serca?

Echo serca, znane również jako echokardiografia, jest badaniem obrazowym, które wykorzystuje właściwości fal ultradźwiękowych. Podobnie jak w przypadku popularnego badania USG lekarz nakłada na pacjenta chłodny żel, a następnie przesuwa głowicę urządzenia po jego skórze. Echo pozwala ocenić budowę i pracę serca oraz dużych naczyń krwionośnych.

Badania serca, m.in. echokardiografia, dostarczają cennych informacji dla lekarza. Echo pozwala uwidocznić guzy, tętniaki, wady serca, uszkodzenia po zawale serca, przerost mięśnia sercowego, obecność płynu w worku osierdziowym, kardiomiopatię oraz różne przewlekłe choroby serca i układu krążenia.

Różnice między echokardiografią przezklatkową a przezprzełykową

Istnieją dwa główne rodzaje echokardiografii: przezklatkowa (transthoracic echocardiography, TTE) i przezprzełykowa (transesophageal echocardiography, TEE). Obie metody mają unikalne cechy i zastosowania, ale różnią się sposobem, w jaki obraz serca jest uzyskiwany.

Echokardiografia przezklatkowa (TTE)

Echokardiografia przezklatkowa jest najczęściej stosowaną metodą echokardiografii i jest wykonywana z zewnątrz klatki piersiowej. Podczas badania lekarz nakłada na klatkę piersiową pacjenta specjalną sondę echokardiograficzną, zwierającą transduser. Sonda ta wysyła fale dźwiękowe o wysokiej częstotliwości, które odbijają się od struktur serca i są rejestrowane przez sondę jako echo. Następnie echo jest przekształcane w obraz serca na monitorze.

Echokardiografia przezklatkowa jest stosowana w celu oceny wielu aspektów serca, takich jak wielkość i kształt jam serca, grubość ścian serca, ruchomość zastawek, przepływ krwi przez zastawki, obecność skrzeplin czy guzów oraz ocena funkcji skurczowej i rozkurczowej.

Ważną zaletą echokardiografii przezklatkowej jest to, że nie wymaga żadnego wkłucia ani wprowadzenia sondy do ciała pacjenta. Jest ponadto stosunkowo tania i dostępna w większości placówek medycznych.

Echokardiografia przezprzełykowa (TEE)

Echokardiografia przezprzełykowa jest bardziej zaawansowaną i precyzyjną metodą. Sondę echokardiograficzną wprowadza się do przełyku pacjenta, co umożliwia bliższe zbliżenie do serca. 

TEE jest zwykle używana jako uzupełnienie standardowej echokardiografii przezklatkowej i wykorzystywana w celu uzyskania bardziej szczegółowego obrazu niektórych struktur serca, trudnych do oceny, gdy nie udaje się ustalić przyczyny ostrych zaburzeń hemodynamicznych, np. kiedy tamponada wynika z obecności miejscowego krwiaka uciskającego pojedynczą jamę serca [5].

Procedura echokardiografii przezprzełykowej jest bardziej inwazyjna niż TTE. Procedurę wykonuje się w pozycji leżącej na boku, a sondę wprowadza się przez jamę ustną i przesuwa aż do przełyku. Lekarz kontroluje jej ruch i obserwuje obraz serca na monitorze w czasie rzeczywistym.

Kiedy należy wykonać echo serca?

Istnieje wiele sygnałów, które wskazują na konieczność wykonania echa serca. Jeśli zauważysz u siebie uporczywą zadyszkę, trudności z wchodzeniem po schodach, dziwne uciski w klatce piersiowej, zawroty głowy czy duszności, nawet w spoczynku, warto umówić się na wizytę u kardiologa. Lekarz pierwszego kontaktu może również skierować Cię na echo serca, jeśli podczas badania stetoskopem usłyszy szmery w klatce piersiowej.

Badanie to muszą wykonać ponadto osoby z wadami serca, problemami z ciśnieniem tętniczym, po udarach i zawałach serca, z chorobą wieńcową, zakrzepicą czy niedokrwieniem. Echokardiografia jest również wykonywana u osób z zapaleniem wsierdzia, mięśnia sercowego, przed zabiegami kardiologicznymi oraz po nich. Nie ma przeciwwskazań do częstego powtarzania tego badania, dlatego można je również wykonywać u kobiet w ciąży.

Jak przygotować się do badania?

Przed wykonaniem echokardiografii nie ma specjalnych zaleceń dotyczących diety czy przyjmowania leków. Warto jednak poinformować lekarza o przyjmowanych środkach, o jakichkolwiek alergiach lub nietolerancjach.

W dniu badania warto ubrać się wygodnie i luźno, aby ułatwić dostęp do klatki piersiowej. Czasami może być konieczne zdjęcie bielizny. Ważne jest również, aby podczas badania być spokojnym i zrelaksowanym, ponieważ stres może wpływać na pracę serca.

Jak wygląda i ile trwa echo serca?

Echo serca jest przeprowadzane w specjalistycznym gabinecie kardiologicznym. Pacjent leży na leżance, a lekarz umieszcza na jego klatce piersiowej specjalną głowicę, która emituje fale ultradźwiękowe. Głowica jest przesuwana w różnych miejscach na klatce piersiowej, na monitorze pojawiają się obrazy serca i naczyń krwionośnych.

Podczas badania lekarz może poprosić pacjenta o zmianę pozycji, aby uzyskać lepszy obraz serca. Całe badanie trwa zazwyczaj około 20–30 minut.

Jak interpretować wyniki badania?

Po zakończeniu badania lekarz ocenia uzyskane obrazy serca i sporządza raport z wynikami. Wyniki mogą być przedstawione w formie liczbowej, graficznej lub opisowej. Specjalista interpretuje je, porównuje z normami i w przypadku wykrycia jakichkolwiek nieprawidłowości może zalecić dalsze badania lub leczenie.

Należy pamiętać, że interpretacja wyników echokardiografii powinna być dokonana przez doświadczonego kardiologa, który w pełni zrozumie i oceni kondycję serca pacjenta.