Endoskopia – czym jest? Co warto o niej wiedzieć?

Czym jest endoskopia? Rodzaje

Endoskopia to badanie diagnostyczne, które pozwala lekarzowi na obejrzenie błony śluzowej przewodu pokarmowego lub innych narządów za pomocą cienkiego, giętkiego instrumentu zwanego endoskopem. Jest on wyposażony w kamerę, która przesyła obraz na monitor.

Najczęściej wykonywane rodzaje endoskopii to:

• gastroskopia – endoskopia przewodu pokarmowego, która obejmuje oglądanie przełyku, żołądka i dwunastnicy; pozwala na rozpoznanie takich nieprawidłowości jak gastropatia wrotna;

• kolonoskopia – badanie jelita grubego, które pozwala na zobrazowanie błony śluzowej jelita grubego i końcowego odcinka jelita cienkiego; w razie konieczności podczas kolonoskopii możliwe jest pobranie próbek tkanki (biopsja) lub wykonanie zabiegów leczniczych (np. polipektomii, czyli usunięcia polipa);

• bronchoskopia: endoskopia dróg oddechowych, używana do oceny błony śluzowej tchawicy i oskrzeli.

• cystoskopia – badanie pęcherza moczowego, wykorzystywane w celu diagnozowania chorób dróg moczowych;

• enteroskopia – endoskopia jelita cienkiego, która pozwala na oglądanie jego wnętrza, co jest trudne do osiągnięcia za pomocą standardowych endoskopów;

• artroskopia – to małoinwazyjny zabieg chirurgiczny stawu, który pozwala lekarzowi na jego obejrzenie i leczenie z wykorzystaniem endoskopu. Dzięki tej metodzie można zdiagnozować zapalenie stawów, zerwane więzadło czy uszkodzenie łąkotki. 

W literaturze można spotkać się z inną nazwą gastroskopii – panendoskopia lub ezofagogastroduodenoskopia. 

Czym jest endoskopia kapsułkowa?

Endoskopia kapsułkowa to bezbolesna i mało inwazyjna metoda, która umożliwia dokładne zobrazowanie błony śluzowej jelita cienkiego. Jest wykorzystywana w diagnostyce chorób przewodu pokarmowego, gdy w tradycyjnej endoskopii nie uwidoczniono patologicznych zmian (np. w przypadku krwawienia z przewodu pokarmowego).

Podczas procedury pacjent połyka kapsułkę endoskopową, która jest wielkości tabletki. Jest ona wyposażona w małą kamerę oraz źródło światła, które umożliwiają rejestrację obrazów z wnętrza przewodu pokarmowego. Kamera przekazuje obrazy do urządzenia zewnętrznego, które pacjent nosi na sobie przez czas trwania badania. Urządzenie to zapisuje obrazy, które później są analizowane przez lekarza w celu diagnozy ewentualnych chorób.

Metodę tę stosuje się w celu diagnozy różnych schorzeń przewodu pokarmowego, takich jak choroby zapalne jelit (m.in. choroba Crohna), polipy jelita cienkiego, krwawienia z przewodu pokarmowego. Jest również wykorzystywana w celu monitorowania stanu jelit u pacjentów z wcześniejszymi diagnozami, a także w przypadkach podejrzenia nietypowych zmian, które mogą być trudne do zdiagnozowania za pomocą tradycyjnych metod diagnostycznych.

Jak przygotować się do endoskopii?

Przygotowanie do endoskopii może się różnić w zależności od rodzaju badania, ale w większości przypadków obejmuje ono kilka punktów: 

1. Pozostań na czczo – zazwyczaj pacjent musi być na czczo od 6 do 8 godzin przed badaniem. Oznacza to, że nie można jeść ani pić niczego, w tym wody, kawy, herbaty i soków. W niektórych przypadkach można wypić niewielką ilość czystej wody do 2 godzin przed badaniem. Jeśli przyjmujesz leki na receptę, skonsultuj się z lekarzem, czy możesz je przyjąć rano w dniu badania z niewielką ilością wody;

2. Odstawienie niektórych leków – lekarz może poprosić Cię o odstawienie leków przeciwkrzepliwych przed badaniem. Poinformuj lekarza o wszystkich przyjmowanych lekach, w tym o lekach ziołowych i suplementach diety;

3. Oczyść jelita – w przypadku kolonoskopii konieczne jest oczyszczenie jelit przed badaniem. Lekarz zaleci Ci specjalny preparat do oczyszczania jelit, który musisz przyjąć dzień przed badaniem. Dokładne instrukcje dotyczące przygotowania do kolonoskopii otrzymasz od lekarza lub pielęgniarki;

4. Inne przygotowania – zorganizuj transport do domu po badaniu, ponieważ w przypadku znieczulenia dożylnego nie będziesz mógł prowadzić samochodu; do szpitala zabierz ze sobą wszystkie niezbędne dokumenty, takie jak skierowanie na badanie i dowód osobisty.

Jak przebiega endoskopia? Ile trwa?

Podczas badania do do wnętrza ciała wprowadza się endoskop, czyli giętki instrument wyposażony w kamerę. W przypadku gastroskopii endoskop jest wprowadzany przez usta do przełyku, żołądka i dwunastnicy. W przypadku kolonoskopii endoskop jest wprowadzany przez odbyt do jelita grubego i końcowego odcinka jelita krętego.

W trakcie badania lekarz ogląda błonę śluzową badanego narządu na monitorze, a w razie potrzeby może pobrać wycinki do badań histopatologicznych lub usunąć polipy. Po zakończeniu badania endoskop jest usuwany z ciała pacjenta. Przez kilka godzin po badaniu możesz odczuwać lekki dyskomfort. Badanie może być przeprowadzane po podaniu znieczulenia i trwa zazwyczaj od 15 do 60 minut, w zależności od rodzaju badania. 

W razie znieczulenia dożylnego, po badaniu musisz odpocząć przez kilka godzin i powstrzymać się od prowadzenia samochodu i obsługi maszyn przez 24 h.

Czy endoskopia jest bezpieczna?

Endoskopia jest bezpiecznym badaniem, ale w rzadkich przypadkach mogą wystąpić powikłania, takie jak krwawienie, perforacja przewodu pokarmowego lub zakażenie. W niektórych sytuacjach może wystąpić ból brzucha, wzdęcia lub nudności.