Entomofobia – nowoczesne sposoby leczenia

Entomofobia – co to takiego?

Entomofobia jest zaliczana do tak zwanych fobii specyficznych. Co to oznacza w praktyce? Jednostka boi się konkretnych obiektów. W tym przypadku chodzi o różnego rodzaju insekty. Silny dyskomfort budzą zwłaszcza owady, które mają zdolność do żądlenia. Mowa tu więc między innymi o pszczołach, osach, trzmielach czy szerszeniach. Prezentowane zaburzenie lękowe może jednak dotyczyć również much, biedronek, komarów czy motyli. 

Entomofobia – jakie mogą być jej przyczyny?

Dlaczego jedni ludzie boją się owadów, a inni przechodzą obok nich obojętnie? Trudno udzielić jednoznacznej odpowiedzi na to pytanie. Etiologia entomofobii nie została bowiem do końca poznana. Można jednak domniemywać, że u podłoża wspomnianych zaburzeń leżą negatywne doświadczenia jednostki nabyte w kontakcie z pszczołami, osami czy innymi zwierzętami z rodziny stawonogów. 

Opisywany problem nierzadko bywa psychologicznym skutkiem użądleń. Bardzo często wywołują one nie tylko fizyczny ból, ale także rozmaite niepożądane reakcje ze strony organizmu (pieczenie i zaczerwienie skóry, opuchliznę, świąd itp.). Warto też podkreślić, że niektóre osoby wykazują większą podatność na różne rodzaje lęków, nie tylko ze względu na cechy temperamentalne. Psychologowie i neurofizjologowie zwracają uwagę na kwestie dziedziczenia fobii i tak zwaną transmisję międzypokoleniową dokonującą się poprzez zmiany biologiczne w komórkach rozrodczych. 

Objawy entomofobii

Entomofobia może dawać o sobie znać w różnych sytuacjach – nie tylko w bezpośrednim kontakcie z owadem budzącym lęk, ale również na widok zdjęcia insekta opublikowanego w prasie lub w Internecie. Bodźce te wywołują u pacjenta szereg różnego rodzaju reakcji. Pojawiają się bóle brzucha, mdłości, duszności, zaburzenia rytmu serca, niekontrolowane ruchy kończyn, trudności w koncentracji uwagi i problemy gastryczne. Niektóre jednostki zastygają w zupełnym bezruchu i nie są w stanie podjąć żadnej aktywności, inne bezradnie machają rękami i za wszelką cenę próbują oddalić się od źródła dyskomfortu.  

Jak entomofobia wpływa na funkcjonowanie jednostki?

Wydawać by się mogło, że lęk przed owadami – na przykład ugryzieniem bąka – nie jest zbyt uciążliwy. Nic bardziej mylnego. Zaburzenie to, podobnie jak inne rodzaje fobii, potrafi bardzo utrudnić jednostce codzienne funkcjonowanie. Może skłonić ją do rezygnacji z wielu różnych przyjemności, na przykład spacerów na świeżym powietrzu czy uczestnictwa w wydarzeniach organizowanych pod gołym niebem (biwakach, masowych koncertach, festynach itp.). Co więcej, dla osoby, która panicznie boi się insektów, nawet przebywanie w zamkniętych pomieszczeniach bywa nie lada wyzwaniem. Już sama myśl o potencjalnym spotkaniu z muchami, pszczołami czy pasożytami paraliżuje i nie pozwala na podjęcie zwyczajowych aktywności. Dekoncentruje, zaburza procesy myślenia i wywołuje atak paniki. 

Leczenie entomofobii

Entomofobia to zaburzenie, które należy leczyć. Im wcześniej zostanie podjęta interwencja, tym lepsze są rokowania. Jaka metoda jest najbardziej skuteczna? Specjaliści wskazują na bardzo dużą efektywność terapii poznawczo-behawioralnej, a w szczególności takich technik jak: ekspozycja, systematyczna desensytyzacja, modelowanie, eksperyment behawioralny czy dialog sokratejski. Dobór sposobów pracy z pacjentem zależy przede wszystkim od przyjętego celu terapeutycznego, nasilenia zaburzeń, a także potrzeb i oczekiwań danej jednostki. 

Obecnie ważną rolę w leczeniu różnego rodzaju fobii, w tym lęku przed owadami, odgrywają nowoczesne technologie, a dokładniej rzecz ujmując symulacje komputerowe. Specjalista ma pełną kontrolę nad ich przebiegiem. Steruje liczebnością owadów, a także zachowaniem poszczególnych insektów. Wykorzystanie wirtualnej rzeczywistości w terapii zaburzeń lękowych ma wiele zalet – zarówno z punktu widzenia psychologa, jak i pacjenta. Jest to metoda bezpieczna i nie generuje dużych kosztów. Nie wymaga użycia żywych zwierząt i może być przeprowadzona w jednym miejscu. Poza tym osobie zmagającej się z insektofobią łatwiej skonfrontować się z iluzorycznymi pszczołami, muchami czy komarami niż prawdziwymi owadami.