Ergofobia, czyli kto się boi pracować

Co to jest ergofobia?

Ergofobia jest rodzajem fobii sytuacyjnej polegającej na lęku przed pracą. Nazwa pochodzi od greckich słów ergon ‘praca’ i phobos ‘strach’. Choć nie każdy o niej słyszał, określenie nie jest nowe – po raz pierwszy zostało użyte w latach 30. XX wieku.

Choć część osób postrzega strach przed pójściem do pracy jako zwykłe lenistwo, to ergofobia, należąca do zaburzeń lękowych, jest autentycznym problemem zdrowotnym. Utrudnia normalne funkcjonowanie i powoduje cierpienie osoby nią dotkniętej. Jak rozpoznać tę fobię i jak z nią walczyć?

Lęk przed pracą – objawy

Większość z nas od czasu do czasu odczuwa niechęć do pracy lub niepokój na myśl o zawitaniu do firmy kolejnego dnia. Szczególnie przykre bywają powroty po dłuższym urlopie. Nie jest to niczym niezwykłym i w przypadku zdrowej osoby po pewnym czasie samoistnie ustępuje. Możemy też doświadczać niepokoju w zetknięciu z wyjątkowo trudnym czy odpowiedzialnym zadaniem. To również naturalna reakcja, podobnie jak podwyższony poziom stresu w pierwszych dniach w nowym miejscu zatrudnienia. 

Ergofobia to znacznie poważniejszy problem. Jej objawy pojawiają się systematycznie w momencie szykowania się do pracy, a także podczas jej wykonywania, jeśli chory jest w stanie podjąć zatrudnienie. Symptomy bywają szczególnie mocno nasilone pod koniec weekendu czy urlopu, w czasie dni wolnych zazwyczaj całkowicie ustępują. W ekstremalnych przypadkach osoba dotknięta ergofobią odczuwa nawet strach przed szukaniem pracy. 

Do charakterystycznych objawów oprócz nasilonego lęku należą:

• przyspieszona czynność serca, kołatanie;

• duszności, uczucie ucisku w klatce piersiowej;

• bóle żołądka, ból głowy (przyczyn może być wiele, często jednak jego podłoże ma naturę psychologiczną);

• wzmożona potliwość;

• drżenie rąk, a niekiedy całego ciała;

• dolegliwości ze strony układu pokarmowego – nudności, wymioty, biegunka.

Przyczyny ergofobii

Na rozwinięcie się zaburzenia szczególnie narażone są osoby bardzo wrażliwe, nadmiernie samokrytyczne, zmagające się także z innymi lękami. Tak naprawdę jednak zachorować może każdy, na każdym etapie kariery zawodowej. 

Co sprzyja wystąpieniu ergofobii? Przede wszystkim konkretne miejsce pracy i związane z nim okoliczności, jak: nieprzyjemna atmosfera, zbyt wysokie wymagania, konflikt z kimś ze współpracowników, mobbing. Niekiedy przyczyna leży po stronie osoby cierpiącej na fobię – stawianie samemu sobie zbyt wysokich wymagań, nadmierna samokrytyka, wykonywanie pracy niezgodnej z kompetencjami lub oczekiwaniami, wypalenie zawodowe. Ergofobia rozwija się także nierzadko jako forma fobii społecznej. Wówczas powodem jest przede wszystkim obawa przed realizowaniem zadań pod okiem innych osób, byciem ocenianym. 

Ergofobia – jak ją leczyć?

Jak każde zaburzenie o charakterze nerwicowym, ergofobię należy leczyć. Niepodjęcie kroków ku zmianie sytuacji może skończyć się nie tylko utratą pracy. Nieleczone zaburzenia lękowe zazwyczaj z czasem się nasilają, nierzadko przeradzając się w depresję, która całkowicie dezorganizuje życie chorego.

Na początek warto pomóc sobie, łagodząc dolegliwości towarzyszące fobii. Jak pozbyć się objawów somatycznych nerwicy? Pomogą ćwiczenia oddechowe, regularny ruch na świeżym powietrzu, odpowiednia ilość snu. Warto nauczyć się relaksować i zapisać się np. na zajęcia jogi. W przypadku bólu głowy można oczywiście doraźnie wspomóc się tabletką przeciwbólową. Co pomoże na ból żołądka? Nie zaszkodzi przez jakiś czas stosować krople miętowe. Można spróbować także różnego rodzaju ziół na nerwicę, jak choćby naparu z melisy. Należy jednak używać ich z umiarem, najlepiej po konsultacji z lekarzem. 

Na dłuższą metę warto skupić się na źródle problemu. Tu najskuteczniejsze będzie połączenie psychoterapii z leczeniem farmakologicznym. Jak w przypadku innych fobii, tak i w leczeniu lęku przed pracą najbardziej polecana jest terapia poznawczo-behawioralna. W jej toku pacjent uczy się rozpoznawać konkretny bodziec wywołujący lęk i swoją automatyczną reakcję na niego. Następnie z pomocą terapeuty wypracowuje nowy schemat myślenia i reagowania. Psychoterapia poznawczo-behawioralna jest metodą intensywną, wymagającą dużego zaangażowania i pracy własnej osoby chorej. Na ogół przynosi jednak bardzo dobre rezultaty w leczeniu zaburzeń lękowych (także ergofobii). 

Co to jest work-life balance?

W zapobieganiu problemom emocjonalnym związanym z pracą bardzo istotną rolę odgrywa umiejętność zachowania równowagi między zaangażowaniem w życie zawodowe a odpoczynkiem. Praca po kilkanaście godzin na dobę i w weekendy na dłuższą metę nikomu nie przynosi korzyści. Prowadzi do przemęczenia, obniżenia odporności, a nierzadko zaburzeń lękowych, depresji czy wreszcie wypalenia zawodowego. 

Chcąc zmniejszyć ryzyko wystąpienia różnego rodzaju dolegliwości natury psychologicznej, warto wprowadzić zasadę równowagi między pracą a życiem osobistym, czyli właśnie work-life balance. Jeśli czujesz, że zbyt dużo czasu i uwagi poświęcasz karierze zawodowej lub otrzymujesz takie sygnały od bliskich, każdy moment jest dobry, by to zmienić. Trzymaj się wyznaczonych godzin pracy, nie przynoś firmowych obowiązków do domu, w weekendy i podczas urlopu wyłączaj służbowy telefon. Naucz się odpoczywać. Aktywność fizyczna, angażujące hobby, jakościowy sen i czas spędzany z rodziną czy przyjaciółmi to elementy życia niezbędne dla zachowania zdrowia psychicznego.