Czym jest frustracja i w jaki sposób można sobie z nią radzić?

Co to jest frustracja?

Na frustrację składają się rozmaite emocje, jakie przeżywasz wówczas, gdy nie możesz zrealizować zamierzonych planów, spełnić swoich marzeń, zaspokoić ambicji. W takich chwilach możesz odczuwać złość, gniew, żal, rozczarowanie, ale też wstyd, zakłopotanie czy bezradność. To, które z uczuć będą dominować w danej sytuacji, zależy od wielu czynników, na przykład od tego, jak radzisz sobie w trudnych chwilach, jaki masz temperament i ile wiary we własne możliwości czy jaka jest twoja ogólna życiowa sytuacja.

Rozmaite okoliczności wpływają na to, w jaki sposób radzisz sobie z frustracją. Jeśli zwykle odnosisz sukcesy, jesteś pewny siebie i znasz swoją wartość, a nie powiódł się jeden z twoich zawodowych projektów, najprawdopodobniej zdarzenie to zmobilizuje cię do zdwojenia wysiłków, by zrealizować zamierzone cele. Jeśli zaś od dawna bez skutku ubiegasz się o awans, rozczarowanie, które przeżywasz, może zniechęcić cię do dalszych starań, nawet jeśli problemem nie jest twój brak kompetencji.

Jak widzisz, frustracja to bardzo złożone uczucie, które może mieć rozmaity wydźwięk. Różne też bywają jego konsekwencje. Odrobina frustracji bywa motorem rozwoju, motywacją do zmian na lepsze. Jeśli jednak niezaspokojonych potrzeb jest wiele i dotyczą one najważniejszych obszarów życia, stawienie czoła wszystkim przeciwnościom może stać się dla ciebie zbyt trudne. W takich sytuacjach możesz mieć problemy z agresją lub - przeciwnie - popaść w apatię, zniechęcenie.

Jakie są najczęstsze przyczyny frustracji?

Lista możliwych powodów frustracji jest równie długa, jak lista ludzkich potrzeb. Frustrować cię mogą np. niskie zarobki, nieporozumienia z życiowym partnerem, decyzje podejmowane przez rząd. Podobnych emocji doświadczać możesz w codziennych, na pozór błahych, sytuacjach, takich jak oczekiwanie na spóźniony autobus czy długotrwałe przebywanie w hałasie. Frustracja jest bardzo subiektywnym przeżyciem i siła towarzyszących jej emocji nie musi być adekwatna do skali problemów.

Istnieje kilka sytuacji, w których niezaspokojenie potrzeb może być dla ciebie szczególnie dotkliwe. Dzieje się tak wówczas, gdy:

• twoje pragnienia są wyjątkowo istotne, np. gdy twoje dziecko (mimo świetnych wyników) nie dostaje się na wymarzoną uczelnię z powodu braku miejsc,

• realizacja celu była bliska, np. w ostatniej chwili musisz zrezygnować z wymarzonej podróży w związku z chorobą,

• określony problem jest dla ciebie zaskoczeniem, np. tracisz pracę ze względu na niespodziewaną redukcję etatów,

• nie znasz powodów, które uniemożliwiają realizację twoich planów, np. bank odmawia ci udzielenia kredytu bez podania przyczyny,

• masz za sobą serię niepowodzeń w danej sprawie, np. po raz kolejny nie zdajesz egzaminu na prawo jazdy.

Jak można sobie radzić z frustracją?

Jeśli mimo przeszkód zazwyczaj osiągasz swoje cele, nie potrzebujesz lepiej radzić sobie z towarzyszącą ci czasem frustracją. Przykre niespodzianki są w życiu nieuniknione, a złość czy rozczarowanie, których w takich chwilach doświadczasz, to bardzo konstruktywne emocje. Dzięki nim potrafisz zmobilizować siły. Frustracja pomaga ci zatem pokonać przeszkody, i w takim ujęciu jest ona pozytywnym zjawiskiem.

Na przeciwności możesz reagować agresją, podejmując działania wymierzone przeciw sobie lub przeciw innym ludziom, np. zrobić karczemną awanturę w rektoracie uczelni, na którą zdawało twoje dziecko, lub w złości zniszczyć prace składające się na twoje portfolio. Niekonstruktywna jest także frustracja, która wyraża się w apatii, zniechęceniu, rezygnacji z dalszego dążenia do celu. To zachowania, które nie posłużą rozwiązaniu zaistniałych problemów, lecz wręcz je pogłębią.

Radzenie sobie z frustracją to wypracowanie takich zachowań, które pozwalają na efektywne pokonywanie przeszkód. Nie jesteś w stanie przygotować się na każdą życiową niespodziankę. Na pewno jednak łatwiej poradzisz sobie z przeciwnościami losu, jeśli:

• akceptujesz swoje emocje i umiesz nad nimi zapanować,

• masz grono bliskich osób i potrafisz prosić je o wsparcie,

• analizujesz przyczyny niepowodzeń i wyciągasz z nich wnioski,

• nie mierzysz swojej wartości życiowymi niepowodzeniami,

• potrafisz cieszyć się tym, co już w życiu osiągnąłeś,

• dostrzegasz pozytywne aspekty niepożądanych zdarzeń,

• umiesz pogodzić się z faktem, że nie wszystkie pragnienia się spełniają.

Jeśli czujesz, że brak ci którejkolwiek spośród wyżej wymienionych umiejętności, możesz opanować je na rozmaitych warsztatach poświęconych samorozwojowi, np. na treningu inteligencji emocjonalnej. Pomóc powinna ci także psychoterapia, dzięki której wzmocnisz swoje poczucie własnej wartości albo nauczysz się, jak radzić sobie z czarnymi myślami.