Gazometria krwi – co to jest? Jak interpretować wyniki?

Gazometria – co to jest?

Gazometria to badanie krwi, które pozwala na ocenę poziomu gazów oddechowych i równowagi kwasowo-zasadowej w organizmie. Jej wynik umożliwia wykrycie groźnych schorzeń i ocenę procesu ich leczenia. Dzięki sprawdzeniu pH, ciśnienia parcjalnego tlenu i dwutlenku węgla oraz poziomu wodorowęglanów we krwi lekarz może zdiagnozować m.in. kwasicę i zasadowicę. Na podstawie objawów i parametrów gazometrii jest również w stanie wysunąć podejrzenie co do przyczyny występujących nieprawidłowości. Jakie parametry są oceniane w gazometrii? Jakie są ich normy?

W gazometrii oceniane są następujące parametry:

• pH – stopień kwasowości lub zasadowości krwi (norma: 7,35–7,45),

• PaO2 – ciśnienie parcjalne tlenu we krwi (norma: 75–100 mmHg),

• PaCO2 – ciśnienie parcjalne dwutlenku węgla we krwi (norma: 35–45 mmHg),

• HCO3 – poziom wodorowęglanów we krwi (norma: 22–26 meq/L),

• niedobór/nadmiar zasad – ich ocena pozwala na różnicowanie zaburzeń oddechowych i metabolicznych (norma: -4 do +2)

• SaO2 – saturacja, czyli poziom natlenowania krwi (norma: 95–100%) [1].

Kto pobiera krew do gazometrii? Ponieważ najczęściej badanie jest wykonywane w próbce krwi tętniczej, jej pobraniem zajmuje się lekarz.

Przebieg badania gazometrii

Gazometria powinna zostać oznaczona w próbce krwi tętniczej. Tylko gazometria krwi tętniczej umożliwia właściwą interpretację wyniku badania i to do niej odnoszone są normy. Bywa, iż lekarz zleca gazometrię krwi włośniczkowej (gazometrię z palca) lub gazometrię krwi żylnej. Zdarza się to szczególnie w przypadku dzieci, których współpraca podczas zabiegów medycznych bywa znacznie ograniczona. Pobranie krwi tętniczej u niespokojnego, pobudzonego ruchowo dziecka zwiększa ryzyko uszkodzenia naczynia tętniczego.

Krew jest najczęściej pobierana z tętnicy promieniowej, czyli z dużego naczynia tętniczego, przebiegającego w okolicy zgięciowej nadgarstka. Przed przystąpieniem do procedury pobierania krwi lekarz zapyta Cię o zgodę na jej wykonanie. Wcześniej poinformuje Cię o możliwych powikłaniach. Należą do nich: krwiak, nadmierne krwawienie, rozwarstwienie ściany naczynia, zakrzepica, a nawet zator.

Przed pobraniem krwi lekarz sprawdzi ukrwienie ręki, przeprowadzając test Allena. Jest to badanie całkowicie bezbolesne i nieinwazyjne. Specjalista poprosi Cię o zaciśnięcie pięści na pół minuty, a następnie uciśnie tętnice doprowadzające krew do dłoni – tętnicę łokciową i promieniową. Skóra na dłoni zblednie wówczas, ale nie martw się – jest to całkowicie normalne. W dalszej kolejności lekarz zwolni ucisk na jednej z tętnic, aby sprawdzić, czy dłoń przybiera z powrotem prawidłowy kolor. Następnie powtórzy cały test, zwalniając ucisk na drugiej tętnicy. Jeżeli powrót zabarwienia był prawidłowy (trwał < 5 sekund), lekarz przystąpi do pobrania krwi. Jeśli nie, wykona prawdopodobnie pobranie krwi z tętnicy udowej.

Samo pobranie krwi tętniczej nie różni się znacząco od pobierania krwi żylnej. Procedura wymaga założenia przez lekarza rękawiczek i odkażenia miejsca wkłucia. Krew pobierze do specjalnie do tego przeznaczonej probówki. Istotną różnicą jest natomiast czas ucisku naczynia po pobraniu krwi – z uwagi na wysokie ryzyko krwawienia powinien on wynosić > 5 minut w przypadku nakłucia tętnicy promieniowej. Jeżeli lekarz nakłuje tętnicę udową, ucisk powinien trwać nawet 15 minut.

Gazometria – interpretacja wyników

Wynik gazometrii, w tym równowagi kwasowo-zasadowej, wymaga interpretacji przez lekarza, który szczegółowo zna całokształt Twojego obrazu klinicznego. Właściwa ocena nie jest możliwa bez odpowiedniej wiedzy i doświadczenia. Prawidłowa gazometria nie zawsze świadczy o dobrym stanie zdrowia. Wynik odbiegający od normy może natomiast towarzyszyć wielu chorobom, których rozpoznanie i leczenie jest często bardzo trudne. Odniesienie wyników gazometrii do Twoich objawów, np. gorączki i kaszlu, które mogą sugerować infekcję, jest kluczem do ich prawidłowej interpretacji. Ogromne znaczenie ma także ocena tego, czy Twój oddech jest prawidłowy. Sprawdź, co mogą oznaczać najczęstsze odchylenia w gazometrii.

Co oznacza niskie pO2?

Obniżone poniżej 60 mmHg ciśnienie parcjalne tlenu jest najczęściej objawem niewydolności oddechowej, np. w przypadku zapalenia płuc, zaostrzenia astmy lub przewlekłej obturacyjnej choroby płuc (POChP). Może wystąpić również, jeśli zmagasz się z zatorowością płuc. Najczęściej zgłaszanymi objawami u osób z obniżonym pO2 są: duszność, osłabienie i zmniejszona tolerancja wysiłku.

Obniżone pH w gazometrii

Obniżone pH (< 7,35) w gazometrii krwi świadczy o kwasicy. Może wynikać ona z zaburzeń zarówno oddechowych, jak i metabolicznych. Na kwasicę metaboliczną jesteś szczególnie narażony, jeśli chorujesz na cukrzycę. Może wówczas rozwinąć się u Ciebie kwasica mleczanowa lub ketonowa. Kwasica metaboliczna może być również konsekwencją zatrucia alkoholem etylowym, metylowym, glikolem etylenowym i niektórymi lekami (np. salicylanami).

Podwyższone pH w gazometrii

Podwyższenie pH krwi > 7,45 oznacza, iż zmagasz się z zasadowicą. Podobnie jak w przypadku kwasicy, również zasadowica może mieć charakter metaboliczny lub oddechowy (najczęściej w wyniku hiperwentylacji, czyli zbyt szybkiego i głębokiego oddechu). Zasadowica metaboliczna może wystąpić m.in. w wyniku stosowania niektórych leków (diuretyków, leków przeczyszczających) czy długotrwałych wymiotów.