Czym jest GGTP i kiedy warto wykonać to badanie?

Czym jest GGTP?

Gamma-glutamylotranspeptydaza (GGTP) jest jednym z enzymów występujących w błonach komórkowych kanalików nerkowych, dróg żółciowych, wątroby, trzustki, jelit, ośrodkowego układu nerwowego i gruczołu krokowego. W głównej mierze jednak za produkcję GGTP odpowiada wątroba, a ściślej hepatocyty (komórki wątroby). Dlatego właśnie oznaczanie aktywności GGTP stanowi marker diagnostyczny chorób wątroby i dróg żółciowych. Gamma-glutamylotranspeptydaza odpowiada za niszczenie wiązania peptydowego i rozkład białek na mniejsze fragmenty.

Kiedy należy wykonać badanie GGTP?

Oznaczanie aktywności GGTP stanowi obok badania AST, ALT, bilirubiny całkowitej i fosfatazy alkalicznej główne narzędzie do diagnostyki chorób wątroby. Taki pakiet badań znany jest jako próby wątrobowe. Należy je wszystkie wykonać jednocześnie, aby prawidłowo ocenić pracę wątroby.

Panel badań wątrobowych jest wykonywany w przypadku podejrzenia:

• uzależnienia od alkoholu,

• choroby miąższu wątroby,

• zastoju żółci, która najczęściej wywołana jest przez kamicę przewodów żółciowych.

Do charakterystycznych objawów zgłaszanych przez pacjentów cierpiących z powodu chorób wątroby i dróg żółciowych należą:

• spadek apetytu,

• powiększenie obwodu brzucha,

• bóle z prawej strony brzucha, pojawiające się po spożyciu potraw bogatych w tłuszcz,

• uogólniony świąd skóry,

• obrzęki,

• żółtawe zabarwienie twardówek oczu,

• niezamierzony spadek masy ciała,

• oddawanie moczu o ciemnym zabarwieniu,

• jasne stolce,

• nadmierna męczliwość,

• obniżenie odporności,

• senność.

Badanie GGTP – jak się do niego przygotować?

Badanie GGTP, podobnie jak AST i ALT, wykonywane jest z próbki krwi pobranej z żyły łokciowej. Zgłoś się do punktu pobrań rano. Bądź na czczo. Na około pół godziny przed pobraniem materiału wypij szklankę wody.

W dniu poprzedzającym pobranie zrezygnuj ze spożywania tłustych i ciężkostrawnych potraw oraz z picia alkoholu. W miarę możliwości ogranicz również palenie papierosów. Niedostosowanie się do tych zaleceń może wpłynąć na wynik badania.

Jaka jest norma GGTP?

Każda z placówek wykonujących oznaczenie aktywności GGTP ustala własne zakresy referencyjne, które mogą nieznacznie różnić się między laboratoriami. Właśnie z tego powodu, aby prawidłowo kontrolować poziom GGTP w surowicy, powinno się to badanie wykonywać w tym samym laboratorium.

Za prawidłową wartość GGTP przyjmuje się wartości poniżej 35 IU/l u kobiet i poniżej 40 IU/l u mężczyzn [1]. Ta różnica związana jest z obecnością gruczołu krokowego u mężczyzn.

Jakie są przyczyny podwyższonej aktywności GGTP?

Podwyższoną aktywność GGTP stwierdza się u chorych cierpiących z powodu:

• stłuszczenia wątroby,

• wirusowego zapalenia wątroby, 

• polekowego uszkodzenia wątroby, 

• marskości wątroby,

• kamicy pęcherzyka żółciowego,

• torbieli pęcherzyka żółciowego i przewodów żółciowych,

• guzów nowotworowych powodujących ucisk na drogi żółciowe (np. raka głowy trzustki),

• nowotworu wątroby,

• alkoholizmu,

• ostrego i przewlekłego zapalenia trzustki,

• reumatoidalnego zapalenia stawów,

• choroby wieńcowej,

• otyłości,

• cukrzycy,

• nadczynności tarczycy.

W jaki sposób można obniżyć aktywność GGTP?

Skuteczność obniżenia aktywności GGTP zależy od pierwotnego schorzenia. Dlatego tak ważne jest ustalenie przyczyny występowania nieprawidłowej wartości tego enzymu wątrobowego. Osoby, które mają podwyższoną aktywność GGTP z powodu nadużywania alkoholu, powinny rozważyć terapię uzależnień. Postęp choroby oprócz uzależnienia może spowodować bowiem depresję alkoholową.

W przypadku pacjentów cierpiących z powodu niedrożności przewodów odprowadzających żółć konieczne jest wykonanie zabiegu ich udrożnienia. Pacjenci ze zdiagnozowanym polekowym uszkodzeniem wątroby powinni mieć zmodyfikowane leczenie. U osób chorujących na nowotwory wątroby zastosowanie chemioterapii i radioterapii może spowodować ustabilizowanie się aktywności GGTP.

Jakie inne badania wykonać przy wysokim GGTP?

Wykrycie podwyższonej aktywności GGTP wymaga rozszerzenia diagnostyki o kolejne badania laboratoryjne i obrazowe. Nie warto samodzielnie interpretować wyników, należy skorzystać z pomocy lekarza pierwszego kontaktu lub lekarza hepatologa.

Jeśli zauważasz u siebie objawy, które mogą wskazywać na schorzenia wątroby lub dróg żółciowych, nie czekaj. Skonsultuj się z lekarzem, który przeanalizuje niepokojące symptomy chorobowe i zleci stosowne badania.

Zazwyczaj lekarz oprócz aktywności GGTP zleca badanie AST i ALT oraz stężenie bilirubiny pośredniej i całkowitej. U osób z podejrzeniem wirusowego zapalenia wątroby konieczne jest wykonanie badań w kierunku zakażenia HCV i HBV. Wszystkie te badania wykonuje się z krwi.

Dodatkowo lekarz zleca wykonania USG jamy brzusznej w poszukiwaniu nieprawidłowości w obrębie wątroby i dróg żółciowych. W niektórych przypadkach poza USG wykonuje się tomografię komputerową lub rezonans magnetyczny.