Gronkowiec złocisty – przyczyny, objawy i leczenie

Gronkowiec złocisty – co to jest?

Gronkowiec złocisty (łac. Staphylococcus aureus) należy do bakterii Gram-dodatnich. Może on powodować zarówno zakażenie miejscowe, jak i uogólnione. Przenosi się drogą kropelkową, pokarmową lub poprzez płyny ustrojowe. Bakteria potrafi przeżyć na suchej powierzchni nawet 7 miesięcy. Obecnie wyróżniamy ponad 30 rodzajów bakterii gronkowca, z czego najbardziej rozpowszechniony jest właśnie Staphylococcus aureus.

Obecność gronkowca złocistego nie zawsze przyczynia się do rozwoju infekcji. Nosiciele często nie odczuwają żadnych objawów, ale zarażone od nich osoby mogą zachorować. Bakterie zazwyczaj zasiedlają przedsionek nosa, mogą również występować na skórze, w nosogardzieli, w okolicach odbytu czy szczęki. Jeśli jednak dostaną się one do wnętrza organizmu, w wyniku oparzenia, skaleczenia czy innych urazów związanych z przerwaniem naskórka, prawdopodobnie wywołają infekcję. 

Zakażenie gronkowcem – przyczyny

Wyróżniamy dwa rodzaje zakażeń – szpitalne i pozaszpitalne. Ryzyko infekcji wzrasta u pacjentów z cewnikami naczyniowymi, implantami, a także po zabiegach chirurgicznych lub długotrwałej antybiotykoterapii. Na zakażenie narażone są też osoby, które:

• nie przestrzegają higieny osobistej,

• są poddawane hemodializie,

• przyjmują dożylne środki odurzające,

• mają obniżoną odporność, np. w wyniku choroby nowotworowej, zakażenia wirusem HIV czy farmakoterapii po przeszczepieniu narządu,

• chorują na cukrzycę lub marskość wątroby.
  

Szczególnie niebezpieczne są szczepy MRSA, którymi możemy się zarazić w warunkach pozaszpitalnych. Wykazują one odporność na metycylinę i podobne antybiotyki (nafcylinę, dikloksacylinę i oksacylinę) oraz erytromycynę. 

Jakie są objawy zakażenia gronkowcem?

Gronkowiec złocisty może wywołać infekcje skóry i tkanki podskórnej – wówczas pojawiają się czyraki, ropnie, liszajec, zanokcica czy zastrzał. Zakażenia miejscowe mogą również występować w postaci zapalenia sutka u karmiących kobiet, jęczmienia pod okiem (torbielowatej infekcji powieki) czy zapalenia mieszków włosowych. W takiej sytuacji niezwłocznie zgłoś się do lekarza rodzinnego lub dermatologa, który znajdzie przyczynę problemów i wdroży odpowiednie leczenie. 

• Sprawdź też: Liszaj – co to jest? Rodzaje, objawy, leczenie.

Gronkowiec złocisty może powodować nawracające infekcje dróg oddechowych, posocznicę (sepsę), a także zapalenie:

• płuc, 

• tchawicy, 

• zatok i ucha środkowego,

• żył, 

• opon mózgowych,

• wsierdzia,

• kości i szpiku kostnego.

Toksyny gronkowca złocistego również są niebezpieczne. Zazwyczaj powodują one zatrucie pokarmowe, które pojawia się na skutek spożycia zanieczyszczonych produktów, np. lodów, jajek, kremu czy majonezu. Źródłami zakażenia zdarzają się też: nabiał, mięso, wędliny i przetwory rybne. Objawy zatrucia najczęściej pojawiają się po kilku godzinach. Toksyny gronkowca złocistego są odporne na wysokie temperatury, dlatego nie niszczy ich pieczenie lub gotowanie. Mogą one powodować bóle brzucha, biegunkę, nudności i wymioty.

Jak rozpoznać zakażenie gronkowcem?

Zakażenie gronkowcem złocistym może objawiać się białym osadem na języku i przykrym zapachem z ust. W takiej sytuacji zgłoś się do laryngologa, który przeprowadzi z Tobą wywiad. Oprócz tego specjalista wykona badanie endoskopowe, podczas którego sprawdzi stan nosa, uszu, jamy ustnej i gardła. Jeżeli uzna to za wskazane, skieruje Cię na badanie mikrobiologiczne (posiew).

W zależności od postaci zakażenia można pobrać do badania próbkę krwi, plwociny, moczu, płynu stawowego, ropną wydzielinę z rany lub fragment zakażonej skóry. Posiew pozwala ustalić, czy chory jest nosicielem gronkowca złocistego. Jeśli tak, materiał umieszcza się na mikrobiologicznym podłożu, zawierającym substancje, które umożliwiają hodowlę drobnoustrojów. Wyniki zazwyczaj dostępne są w ciągu 24–48 godzin. W przypadku gdy są one pozytywne, wykonuje się antybiogram. Pozwala on określić, na jakie antybiotyki są wrażliwe dane bakterie. Diagnostyka i leczenie jest o tyle trudne, że u chorego może wystąpić kilka gatunków gronkowca jednocześnie.

Jak leczy się zakażenie gronkowcem?

Leczenie infekcji polega na podawaniu odpowiedniego antybiotyku. Wiele szczepów gronkowca wytwarza penicylinazę, co sprawia, że stają się one odporne na penicylinę. Niektóre gatunki bakterii wykazują odporność na inne rodzaje antybiotyków. Najczęściej pacjentom podaje się: wankomycynę, linezolid, mupirocynę, daptomycynę lub tigecyklinę. Pamiętaj, że u osób bezobjawowych, u których bakterię wykryto np. podczas wymazu z nosa, nie ma wskazań do antybiotykoterapii.

Ostateczny wybór leku uzależniony jest od wyniku badania mikrobiologicznego. Dawka antybiotyku zależy od stanu zdrowia, wieku, a także rodzaju i postaci zakażenia. Jeśli lekarz przepisze Ci antybiotyk, nie przerywaj kuracji, nawet jeśli poczujesz się lepiej. W przeciwnym razie może dojść do poważnych powikłań lub do nawrotu choroby. 

• Przeczytaj także: Jakie są domowe sposoby na zapalenie spojówek?

Zakażenie gronkowcem – zapobieganie

Nie ma szczepionki na gronkowca złocistego, która umożliwiłaby wytworzenie przeciwciał odpornościowych. Ważną rolę odgrywa więc profilaktyka. Aby zmniejszyć ryzyko zakażenia, zadbaj o higienę. Przede wszystkim myj ręce po każdym kontakcie z osobą chorą i jej rzeczami. Wiele szpitali udostępnia preparaty antyseptyczne, zazwyczaj znajdują się one przy łóżku pacjenta i wejściu na oddział. Mogą z nich korzystać zarówno personel medyczny, jak i osoby odwiedzające. Pamiętaj, żeby natychmiast dezynfekować rany i skaleczenia. 

Zadbaj o swoją odporność. Zrezygnuj z palenia papierosów, ogranicz alkohol i postaraj się spać 7–9 godzin dziennie. Stosuj też zbilansowaną dietę, a w razie potrzeby wprowadź suplementację po wcześniejszej konsultacji z lekarzem.