Grzybica jamy ustnej u dziecka – przyczyny, objawy, leczenie

Grzybica jamy ustnej u dziecka – co to takiego i skąd się bierze?

Grzybica jamy ustnej u dziecka – podobnie jak u osób dorosłych – wywołana jest najczęściej przez grzyby gatunku Candida albicans. W dostępnych źródłach naukowych szacuje się, że drobnoustroje te zasiedlają ponad 60% organizmów żywych, ale ich obecność nie musi wiązać się z objawami chorobowymi. Grzyby mogą przedostać się do organizmu dziecka:

• podczas porodu, ponieważ często znajdują się w drogach rodnych kobiety. Drobnoustroje te z łatwością zasiedlają jamę ustną noworodków, gdyż mają one niski współczynnik pH śliny;

• podczas kontaktu ze śliną matki, w której znajdują się grzyby Candida albicans;

• po antybiotykoterapii, kiedy mikroflora całego układu pokarmowego zostaje poważnie zaburzona.

Do rozwoju grzybicy – zwanej również kandydozą – dochodzi w okresach obniżonej odporności, np. podczas ząbkowania lub sezonowych infekcji. Do czynników sprzyjających należą również: niedostateczna higiena jamy ustnej, dieta bogata w cukry proste, niedobory witaminowe i niedożywienie, cukrzyca czy przebyta chemioterapia lub radioterapia.

Jak objawia się grzybica jamy ustnej u dziecka?

Grzybica jamy ustnej u dziecka przybiera postać białych nalotów na języku, dziąsłach i błonie śluzowej pokrywającej policzki i podniebienie. Najczęściej są one zlokalizowane na błonie śluzowej pokrywającej policzki i podniebienie, ale oprócz tego może pojawić się biały nalot na gardle. Pod względem wyglądu zmiany te przypominają zsiadłe mleko lub kożuch. Próba ich usunięcia kończy się niewielkim krwawieniem. Starsze dzieci skarżą się na ból i pieczenie w ustach, a niemowlęta stają się marudne i można zauważyć u nich brak apetytu. 

W przypadku ostrej grzybicy rzekomobłoniastej, czyli pleśniawek u noworodka lub niemowlaka, widoczne są białe grudki, które łatwo pomylić z resztkami mleka. Znajdują się one na języku, wargach, dziąsłach oraz po wewnętrznej stronie policzków, a ich usunięcie również jest utrudnione. Z kolei grzybica zanikowa objawia się wyłącznie czerwonymi plamami, które wskazują na zanik prawidłowej błony śluzowej. W przebiegu grzybicy jamy ustnej czasem pojawiają się także zajady, czyli zaczerwienione, pękające zmiany w kącikach ust. 

Niektórzy mylą grzybicę jamy ustnej z aftami. Ta druga przypadłość – również bolesna – to niewielkie owrzodzenia, w których dochodzi do odsłonięcia zakończeń nerwowych.

• Sprawdź też, jak objawia się angina ropna.

Jak leczyć grzybicę jamy ustnej u dziecka?

W przypadku wystąpienia wymienionych objawów nie czekaj, ale skonsultuj się z pediatrą. Grzybica jamy ustnej nie minie samoistnie, a jej zaniedbanie może doprowadzić do przykrych konsekwencji w postaci zajęcia górnych dróg oddechowych. Podstawą leczenia są preparaty przeciwgrzybicze stosowane miejscowo. Najbardziej skuteczne środki to roztwory i zawiesiny przygotowane na bazie nystatyny, gencjany czy mikonazolu. Starsze dzieci mogą płukać nimi jamę ustną, natomiast u młodszych zalecane jest nakładanie zawiesiny na zmienione miejsca za pomocą specjalnego pędzla.

Przepisany preparat nałóż bezpośrednio na zmiany grzybicze za pomocą specjalnej szpatułki. Jeśli nie masz takich akcesoriów, nałóż na palec jałowy gazik, zanurz go w preparacie przeciwgrzybiczym i wysmaruj nim wnętrze jamy ustnej dziecka. Wszystkie czynności wykonuj bardzo delikatnie, z zachowaniem niezbędnych zasad higieny. Pamiętaj, że kuracja powinna być kontynuowana po ustąpieniu objawów, aby uniknąć nawrotów zmian grzybiczych.

U starszych dzieci grzybica jamy ustnej może wskazywać na chorobę ogólnoustrojową, dlatego lekarze zlecają dodatkowe badania diagnostyczne i – jeśli zajdzie taka potrzeba – wdrażają leczenie właściwej przyczyny problemu. 

Czy da się wyleczyć grzybicę jamy ustnej u dziecka domowymi sposobami?

Aloes, czosnek czy szałwia to rośliny o dobroczynnym działaniu, które mogą stanowić cenne wsparcie w walce z grzybicą jamy ustnej. Pamiętaj jednak, że nie wszystkie zioła na grzybicę mogą być stosowane u małych dzieci. Domowe leczenie traktuj jedynie jako wsparcie lub uzupełnienie właściwej terapii zalecanej przez lekarza pediatrę. 

Jak zapobiegać grzybicy jamy ustnej u dziecka?

Aby zapobiegać problemowi grzybicy jamy ustnej:

• regularnie wymieniaj szczoteczkę do zębów dziecka (co 2–3 miesiące);

• dbaj o pielęgnację jamy ustnej dziecka według zaleceń stomatologa;

• ogranicz lub wyeliminuj słodycze z diety dziecka;

• przy antybiotykoterapii koniecznie sięgnij po probiotyk;

• w przypadku noworodków, niemowląt i najmłodszych dzieci dbaj o higienę smoczka i pod żadnym pozorem go nie oblizuj.

Przyszła mama powinna dbać o higienę intymną w ciąży, aby grzyby nie przedostały się do organizmu dziecka podczas porodu. W czasie karmienia piersią konieczna jest higiena sutków, a jeśli niemowlę ma grzybicę, wskazane jest stosowanie specjalnych silikonowych nakładek na piersi.