Hemoglobina glikowana metodą HPLC – co to za badanie?

Po co wykonuje się badanie hemoglobiny glikowanej?

Badanie hemoglobiny A1c, czyli hemoglobiny glikowanej (HbA1c) jest testem służącym do oceny średniego poziomu glukozy we krwi (glikemii) z ostatnich 3 miesięcy. Wykorzystuje się je przede wszystkim do kontroli wyrównania zaburzeń glikemii w cukrzycy, ale bywa także stosowane do rozpoznawania tej choroby. Cukrzyca to choroba metaboliczna, w przebiegu której występuje podwyższone stężenie glukozy we krwi (hiperglikemia). Wyróżnia się kilka typów tej choroby, z czego najpopularniejsze to:

• cukrzyca typu 2 – wzrost poziomu glukozy jest konsekwencją zmniejszonej wrażliwości tkanek na działanie insuliny, czyli hormonu odpowiadającego za obniżanie jej stężenia we krwi;

• cukrzyca typu 1 – hiperglikemia jest spowodowana niedoborem lub całkowitym brakiem insuliny; choroba jest wynikiem niszczenia komórek beta trzustki (odpowiedzialnych za wydzielanie insuliny) przez przeciwciała skierowane przeciwko własnym tkankom.

Cukrzyca jest chorobą przewlekłą. Może prowadzić do wielu powikłań, np. zawału mięśnia sercowego. Wczesne jej wykrycie i wdrożenie skutecznego leczenia pomaga jednak znacznie zmniejszyć ryzyko ich wystąpienia.

Hemoglobina glikowana – co to jest?

Hemoglobina glikowana występuje we krwi każdego człowieka. Powstaje w wyniku procesu glikacji (przyłączania cząsteczek glukozy) hemoglobiny – białka, które wchodzi w skład krwinek czerwonych. Na podstawie jej wartości można określić, jaki był średni poziom glukozy we krwi w ciągu ostatnich 90 dni (tyle wynosi średni czas życia krwinki czerwonej). Dla przykładu, średni poziom glukozy u osoby z HbA1c o wartości 6% wynosi 126 mg/dL, podczas gdy u pacjenta z HbA1c równą 12% średnia glikemia to aż 298 mg/dL [1].

Istnieje kilka sposobów wykorzystywanych do określenia poziomu hemoglobiny glikowanej. Jednym z nich jest metoda wysokosprawnej chromatografii cieczowej (HPLC). Jest ona certyfikowana przez Narodowy Program Standaryzacji Glikohemoglobiny (NGSP). Oznacza to, iż wynik badania HbA1c metodą HPLC upoważnia do diagnostyki cukrzycy.

Kto powinien zgłosić się na badanie?

Badanie w kierunku cukrzycy powinno być przeprowadzane u każdej osoby po 45 roku życia raz na 3 lata. Niezależnie od wieku wykonuje się je również u osób z:

• nadwagą lub otyłością,

• niską aktywnością fizyczną,

• wywiadem cukrzycy u innych członków rodziny,

• nadciśnieniem tętniczym,

• innymi chorobami układu sercowo-naczyniowego.

• zaburzeniami gospodarki lipidowej, np. hipercholesterolemią.

Powinno się je też przeprowadzać u kobiet z zespołem policystycznych jajników, u tych, które miały stwierdzoną cukrzycę ciążową i które urodziły dziecko o dużej masie ciała (>4 kg).

Oczywistym wskazaniem do badania jest również wystąpienie objawów cukrzycy. Niezwłocznie zgłoś się do lekarza, jeżeli zauważysz u siebie wzmożone pragnienie, diurezę, niezamierzoną utratę masy ciała, osłabienie bądź nadmierną senność.

• Poznaj też zasady diety i przepyszne przepisy dla cukrzyków!

Jak przygotować się do badania?

Do badania hemoglobiny glikowanej nie musisz się specjalnie przygotowywać. Nie musisz również pozostawać na czczo. Wstrzymaj się jednak przez 12 godzin od posiłków w sytuacji, gdy jednocześnie wykonujesz inne oznaczenia, np. badanie stężenia glukozy, insuliny lub wskaźnik HOMA (wskaźnik insulinooporności).

Jaka jest norma hemoglobiny glikowanej?

Według stanowiska Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego rozpoznanie cukrzycy można postawić na podstawie badania poziomu HbA1c metodą certyfikowaną przez NGSP (w tym metodą HPLC). Postawienie diagnozy jest możliwe, gdy odsetek hemoglobiny glikowanej wynosi ≥ 6,5% [1]. Docelowe wartości HbA1c dla osób zmagających się z rozpoznaną już cukrzycą wynoszą natomiast:

• ≤ 6,5% u pacjentów z cukrzycą typu 1, cukrzycą typu 2 trwającą krócej niż 5 lat oraz u dzieci i młodzieży niezależnie od typu cukrzycy;

• ≤ 8,0% u osób w wieku podeszłym, z zaawansowanymi powikłaniami cukrzycowymi;

• < 6,5% u kobiet z cukrzycą, które planują ciążę;

• < 6,0 % u kobiet w drugim i trzecim trymestrze ciąży;

• ≤ 7% u osób po 65 roku życia [1].

Jeśli nie zmagasz się z podwyższonym poziomem glukozy we krwi, Twój poziom HbA1c powinien być niższy niż 5,7%. Jego wartość mieszcząca się w zakresie 5,7–6,4% świadczy o stanie przedcukrzycowym [2]. Taki wynik również skonsultuj z lekarzem!

Czy lekarz rodzinny może skierować na badanie HbA1c?

Lekarz rodzinny może skierować Cię na badanie HbA1c. Czasami jednak laboratorium, z którym umowę ma podpisana poradnia, nie wykonuje badania metodą HPLC. Możesz zapytać o to swojego lekarza podczas wizyty.

• Dowiedz się także, czym jest sensor dla cukrzyków i kiedy warto po niego sięgnąć.

Jak długo czeka się na wynik?

W zależności od laboratorium czas oczekiwania na wynik poziomu hemoglobiny glikowanej metodą HPLC wynosi 1–4 dni. Zgłoś się z nim do lekarza w celu interpretacji.