Hiperlipidemia – jak kontrolować i leczyć zbyt wysoki cholesterol?

Hiperlipidemia – co to takiego?

Hiperlipidemia to jedno z zaburzeń lipidowych, w którym poziom lipidów (tłuszczów), takich jak cholesterol lub trójglicerydy, we krwi jest podwyższony. Te lipidy są niezbędne do prawidłowego funkcjonowania organizmu, ale ich nadmiar może prowadzić do poważnych problemów zdrowotnych, takich jak choroba niedokrwienna serca, udar niedokrwienny mózgu, a nawet cukrzyca typu 2.

Stan ten może – podobnie jak cukrzyca – mieć charakter pierwotny lub wtórny. Hiperlipidemia pierwotna wynika z mutacji genetycznych i może być dziedziczna. Często mówi się nawet o hiperlipidemii rodzinnej, która sprawia, że u wielu członków rodziny biologicznej występuje podwyższone ryzyko chorób układu sercowo-naczyniowego. 

Z kolei hiperlipidemia wtórna (nabyta) wynika z innych chorób lub niewłaściwego stylu życia. Prowadzi do niej m.in. dieta bogata w tłuszcze trans i brak aktywności fizycznej.

Hiperlipidemia – kiedy cholesterol jest za wysoki? Normy

O zbyt wysokim cholesterolu całkowitym można mówić, gdy jego poziom przekracza 190 mg/dl. Gdy spojrzysz na swój lipidogram, zobaczysz, że w wynikach badań wyszczególniono również cholesterol LDL (“zły” cholesterol), którego poziom u osób zdrowych nie powinien przekraczać 115 mg/dl. Dla osób z wysokim ryzykiem chorób serca normy są bardziej restrykcyjne. Poziom cholesterolu HDL – znanego również jako “dobry” cholesterol – powinien wynosić co najmniej 40 mg/dl u mężczyzn i 50 mg/dl u kobiet. Poziom trójglicerydów na czczo nie powinien przekraczać 150 mg/dl.

Pamiętaj, że wyniki badań zawsze powinny być interpretowane przez lekarza, więc po otrzymaniu wyników od razu zgłoś się na konsultację. Pamiętaj, że obniżony poziom frakcji HDL również może świadczyć o zaburzeniach lipidowych (np. dyslipidemii aterogennej), które także wymagają leczenia. 

Przyczyny hiperlipidemii

Hiperlipidemia może wynikać z różnych przyczyn. Najważniejsze z nich to:

• czynniki genetyczne – niektóre formy hiperlipidemii są dziedziczne. Jeśli Twoi rodzice lub rodzeństwo mają nieprawidłowy lipidogram, istnieje prawdopodobieństwo, że Ty również możesz mieć nieprawidłowy poziom cholesterolu;

• dieta – spożywanie dużej ilości tłuszczów nasyconych i cholesterolu może prowadzić do hiperlipidemii;

• brak aktywności fizycznej – ćwiczenia pomagają obniżać poziom cholesterolu LDL („złego cholesterolu”) i podnosić poziom cholesterolu HDL („dobrego cholesterolu”). Dlatego u wyczynowych sportowców poziom cholesterolu całkowitego – w którym uwzględniane są frakcje HDL i LDL – może być podwyższony;

• otyłość – to jeden z czynników ryzyka hiperlipidemii;

• cukrzyca – cukrzyca typu 1. i 2. jest czynnikiem ryzyka hiperlipidemii.

Objawy hiperlipidemii

Hiperlipidemia często nie daje żadnych objawów, dopóki nie powoduje poważnych problemów zdrowotnych. W niektórych przypadkach mogą wystąpić żółtaki, czyli małe, żółte guzki na skórze, zwłaszcza wokół oczu lub stawów. Symptomem, który wymaga pilnej konsultacji lekarskiej, jest ból w klatce piersiowej: może to być objaw choroby wieńcowej, która jest jedną z najczęstszych przyczyn zawału serca. Zbyt wysoki cholesterol sprzyja też problemom z pamięcią lub/i myśleniem. 

Diagnoza i leczenie hiperlipidemii

Podstawowym badaniem diagnostycznym w kierunku hiperlipidemii jest badanie krwi zwane lipidogramem. Ten test mierzy poziom różnych typów lipidów we krwi, w tym cholesterolu całkowitego, cholesterolu LDL, cholesterolu HDL oraz trójglicerydów.

Leczenie hiperlipidemii zależy od jej przyczyny i nasilenia problemu. Może obejmować terapię farmakologiczną, w ramach której podaje się  statyny, niacynę, fibraty, kwasy omega-3 i inne. Jeśli hiperlipidemia jest spowodowana innymi schorzeniami, takimi jak cukrzyca, leczenie głównej dolegliwości może pomóc obniżyć poziom lipidów. W każdym przypadku lekarze zalecają zmianę stylu życia – zdrową dietę, zwiększenie aktywności fizycznej, utratę wagi czy rezygnację z używek. 

Regularne ćwiczenia fizyczne mogą pomóc obniżyć poziom cholesterolu LDL i podwyższyć poziom cholesterolu HDL. Zaleca się co najmniej 30 minut umiarkowanej aktywności fizycznej większość dni tygodnia.

Konieczne jest również monitorowanie efektów leczenia za pomocą regularnych badań krwi. 

Dieta przy hiperlipidemii

Dieta jest jednym z kluczowych elementów leczenia hiperlipidemii. Jeśli chcesz ustabilizować poziom cholesterolu we krwi:

1. Ogranicz spożycie tłuszczów nasyconych, ponieważ mogą podnosić poziom cholesterolu LDL i obniżać poziom cholesterolu HDL. Zastąp je tłuszczami roślinnymi pod postacią oliwy z oliwek czy oleju rzepakowego.

2. Jedz więcej produktów bogatych w błonnik – nie tylko pomaga na cholesterol, ale również na pracę przewodu pokarmowego.

3. Jedz więcej ryb, które są bogate w zdrowe tłuszcze, czyli kwasy omega-3. Pomagają one obniżyć poziom trójglicerydów we krwi;

4. Unikaj alkoholu, który podnosi poziom trójglicerydów i cholesterolu i ma bardzo negatywny wpływ na zdrowie. 

Hiperlipidemia – do jakiego lekarza się udać?

Jeśli masz zbyt wysoki poziom cholesterolu, w pierwszej kolejności udaj się do lekarza pierwszego kontaktu (internisty lub lekarza rodzinnego), który przeprowadzi szczegółowy wywiad, oceni ryzyko chorób sercowo-naczyniowych i skieruje do specjalisty. Leczeniem hiperlipidemii – w zależności od przyczyn problemu – zajmuje się kardiolog, diabetolog lub endokrynolog.