Kiedy należy badać hormony tarczycy?
Choroby tarczycy są coraz powszechniejsze. Regularne wykonywanie badań pozwala na ocenę funkcjonowania całego organizmu. Na liście testów powinny się znaleźć nie tylko podstawowe badania krwi, ale również hormonów tarczycy. W szczególności powinny o tym pamiętać kobiety bezskutecznie starające się o dziecko. Dowiedz się, jak zbadać hormony tarczycy i co zrobić, kiedy okaże się, że gruczoł ten nie działa prawidłowo.
Polecane
Co to jest tarczyca?
Tarczyca jest gruczołem zlokalizowanym w przedniej części szyi. Jest niewielkich rozmiarów, a jej waga osiąga zazwyczaj 30–60 g. Zbudowana jest z dwóch płatów połączonych cieśnią. Rolą tarczycy jest wydzielanie hormonów tyroksyny (T4), trójjodotyroniny (T3) i kalcytoniny. Do ich produkcji konieczny jest jod, który może być suplementowany, uzyskiwany z powietrza lub wraz z pożywieniem. Za czynność tego gruczołu odpowiada TSH, które jest wydzielane przez przysadkę mózgową.
Jeśli tarczyca produkuje nieodpowiednią liczbę hormonów w stosunku do zapotrzebowania organizmu, rozwijają się choroby, jak Hashimoto, choroba Gravesa-Basedova oraz nadczynność lub niedoczynność tarczycy. Nie należy lekceważyć objawów, ponieważ mogą one znacząco pogarszać stan zdrowia lub prowadzić do konieczności usunięcia tarczycy.
Za co odpowiadają hormony tarczycy?
Tarczyca ma duży wpływ na ludzki organizm. Oddziałuje na pracę gruczołów płciowych, układ nerwowy oraz sercowo-naczyniowy. Nieprawidłowa praca tego narządu oznacza zbyt małą lub dużą produkcję hormonów, co można potwierdzić za pomocą badań. Najważniejsze hormony tarczycy to tyroksyna i trójjodotyronina.
Tyroksyna jest ważnym hormonem w szczególności w życiu płodowym. Odpowiada za dojrzewanie ośrodkowego układu nerwowego u nienarodzonego dziecka, dlatego kobiety w ciąży powinny regularnie sprawdzać poziom tyroksyny. Ponadto wpływa ona na wszystkie układy organizmu, jest ważna m.in. w procesie wchłaniania glukozy czy rozpadu tłuszczów.
Drugim istotnym dla organizmu hormonem jest trójjodotyronina. Również ma znaczenie dla rozwoju w życiu płodowym, a także jest niezbędna do prawidłowego rozwoju kości. Hormon ten jest ważny dla działania układu pokarmowego, krążenia, nerwowego, a także rozrodczego. Prawidłowe stężenie trójjodotyroniny ma wpływ na funkcjonowanie nerek, a także gospodarki lipidowej. Hormony tarczycy są ważne w życiu płodowym. Przyszłe mamy powinny monitorować ich stężenie, tym bardziej że przez pierwsze 12 tygodni ciąży źródłem hormonów tarczycy dla dziecka jest matka. Mniejszą rolę odgrywa kalcytonina, ale także jest ważnym hormonem. Kontroluje ona gospodarkę wapniową w organizmie.
Badania tarczycy
Diagnostyka chorób tarczycy wymaga wykonania kilku badań z krwi, a niekiedy również badań obrazowych, np. USG. Najczęściej stosuje się:
oznaczenie stężenia TSH,FT3 i FT4,
oznaczenie przeciwciał przeciwko tyreoperoksydazie (anty-TPO),
oznaczenie przeciwciał przeciwko tyreoglobulinie (anty-TG),
scyntygrafię tarczycy.
O tym, jakie badania należy wykonać, decyduje lekarz na podstawie objawów. Analiza wyników również powinna odbywać się u specjalisty, ponieważ, aby postawić prawidłową diagnozę, należy spojrzeć kompleksowo na cały organizm. Również ważna jest tarczyca u mężczyzn, choć ich rzadziej dotykają choroby związane z pracą tego gruczołu.
Badania z krwi należy wykonać na czczo, najlepiej w godzinach porannych. Jeśli są one przeprowadzane regularnie, w celu sprawdzenia skuteczności leczenia, np. podczas stosowania lewotyroksyny, należy pamiętać, o której godzinie była pobierana krew, gdyż hormon ten jest czuły na rytm dobowy.
Kiedy badać hormony tarczycy?
Badania tarczycy warto robić przynajmniej raz w roku, aby sprawdzić, czy nie ma żadnych nieprawidłowości w jej funkcjonowaniu. Ponadto badanie TSH czy FT3 i FT4 należy wykonać, kiedy pojawią się niepokojące objawy, do których można zaliczyć:
trudności z utratą wagi,
chroniczne zmęczenie, ospałość, brak energii,
nadmierne wypadanie włosów,
złą kondycję paznokci,
zaparcia lub biegunki,
problemy z pamięcią i koncentracją,
spowolnienie pracy serca,
zmniejszenie libido u mężczyzn,
zaburzenia miesiączkowania i problemy z zajściem w ciążę.
Hormony tarczycy dobrze jest zbadać kobietom, które od dłuższego czasu starają się o dziecko bez rezultatów. Ponadto nieprawidłowości w funkcjonowaniu tarczycy podczas ciąży mogą prowadzić do nadciśnienia tętniczego, anemii i krwotoków poporodowych, a w niektórych przypadkach nawet poronienia. Dziecko, którego mama nie miała uregulowanej pracy tarczycy, może przyjść na świat przedwcześnie, a także mieć mniejsze zdolności poznawcze po urodzeniu.
Jak wyregulować hormony tarczycy?
Bardzo ważny wpływ na gospodarkę hormonalną ma stosowanie diety bogatej w witaminy i minerały. Warto sięgać po produkty, które zawierają witaminy A i D, a także jod, cynk, żelazo i selen. Ich źródła stanowi wiele warzyw i owoców, a także można je znaleźć w chudym mięsie czy jajkach. Bardzo ważne jest spożywanie wartościowego białka i tłuszczów nienasyconych. Warto wprowadzić do diety olej lniany, oliwę z oliwek i tłuste ryby morskie.
Odpowiednie odżywianie nie zastąpi jednak leczenia farmakologicznego. Jeśli lekarz uzna, że konieczne jest stosowanie leków, należy je przyjmować. Zmiana jadłospisu natomiast poprawia samopoczucie, wzmacnia włosy i podnosi odporność organizmu. W leczeniu niedoczynności tarczycy najczęściej stosowana jest lewotyroksyna, jednak należy pamiętać o tym, aby była stosowana na czczo. Wtedy jej wchłanialność jest większa.
- T. Bednarczuk, Podstawy endokrynologii, Wydawnictwo ITEM Publishing, Warszawa 2017.
- A. Zygmunt, A. Lewiński, Diagnostyka czynnościowa zaburzeń hormonalnych z elementami diagnostyki różnicowej, Wydawnictwo Czelej, Lublin, 2011.
- L.P. Churilov, P.A. Sobolevskaia, Y.I. Stroev, Thyroid gland and brain: Enigma of Hashimoto's encephalopathy, „Best Practice & Research Clinical Endocrinology & Metabolism” 2019, 12, 33(6).
- A. Hubalewska-Dydejczyk i in., Choroby tarczycy w ciąży: zalecenia postępowania Polskiego Towarzystwa Endokrynologicznego, „Endokrynologia Polska”, t. 72, 5/2021, s. 425–440.
Powyższy materiał ma wyłącznie charakter edukacyjno-informacyjny, nie jest poradą lekarską i nie zastępuje konsultacji z lekarzem. Przed zastosowaniem się do wskazówek lub informacji o charakterze specjalistycznym zawartych w Welbi należy skonsultować ich treść z lekarzem. Welbi dokłada najwyższych starań, aby treść publikowanych materiałów był najlepszej jakości, ale nie ponosi odpowiedzialności za ich zastosowanie bez konsultacji z lekarzem.
