Insulinooporność – co to jest? Metody leczenia i dieta w insulinooporności

Czym jest insulinooporność?

Insulinooporność jest definiowana jako zaburzenie biologicznej odpowiedzi tkanek (w szczególności mięśni, wątroby i tkanki tłuszczowej) na stymulację insuliną – hormonu wydzielanego przez komórki beta trzustki, odpowiedzialnego przede wszystkim za regulację (obniżanie) poziomu glukozy we krwi. Mówiąc w uproszczeniu – tkanki przestają reagować na działanie insuliny, co w rezultacie prowadzi do jej zwiększonego wydzielania przez trzustkę, a z czasem może być także przyczyną nadciśnienia tętniczego, zaburzeń lipidowych, otłuszczenia narządów wewnętrznych, a przede wszystkim – podwyższenia stężenia glukozy we krwi. 

Zjawisko insulinooporności jest niestety coraz częstszym problemem w populacji. Jeszcze przed pandemią COVID-19 zaobserwowano wzrost częstości występowania nie tylko insulinooporności, ale również zespołu metabolicznego u ludzi na całym świecie. Wiąże się to prawdopodobnie z nadmiernym dostarczaniem kalorii, spożywaniem wysokoprzetworzonej żywności i siedzącym trybem życia. Będące efektem niezdrowego stylu życia nadwaga i otyłość sprzyjają insulinooporności i związanymi z nią powikłaniami, w tym stanowi przedcukrzycowemu i cukrzycy typu 2. Według światowej Organizacji Zdrowia (WHO) w 2014 roku na całym świecie na cukrzycę chorowało w przybliżeniu 422 milionów ludzi, podczas gdy w roku 1980 liczba ta wynosiła prawdopodobnie około 108 milionów. Profilaktyka insulinooporności i wczesne wykrycie i leczenie cukrzycy mają na celu m.in. zapobieganie wystąpienia powikłań hiperglikemii, tzw. stopie cukrzycowej.

• Sprawdź również, jakie są pierwsze objawy palca cukrzycowego.

Insulinooporność – jaką dietę stosować?

Podstawą terapii insulinooporności jest modyfikacja stylu życia. Powinna ona obejmować nie tylko dietę, ale również codzienną aktywność fizyczną, która zwiększa „spalanie” kalorii, ale również zwiększa wrażliwość mięśni na działanie insuliny. Udowodniono, że zmniejszenie masy ciała, dieta niskokaloryczna z ograniczeniem spożycia soli i węglowodanów o wysokim indeksie glikemicznym znacząco zmniejszają ryzyko wystąpienia cukrzycy typu 2. Dla osób, które nie chcą lub nie mają czasu na „liczenie” kalorii, są dostępne przepisy na zdrowe niskowęglowodanowe posiłki, np. jadłospis w diecie cukrzycowej na 7 dni.

Zasady diety niskowęglowodanowej są proste – zmniejszenie spożycia glukozy ma na celu zmniejszenie insulinooporności. Istotne jest, aby sprawdzać skład kupowanych produktów, w których często „ukryty” jest cukier. Pamiętaj o odpowiednim spożyciu białka, błonnika i regularnym piciu wody. Zrezygnuj ze słodzonych napojów i słodyczy – możesz je zastąpić pokrojonymi w słupki warzywami.

Farmakologiczne leczenie insulinooporności

Jeżeli stosowana dieta i regularna aktywność fizyczna nie przynoszą dostatecznych efektów, konieczne może być dodatkowo włączenie środków farmakologicznych. Nie powinny one jednak stanowić zastępstwa dla zdrowego stylu życia, a być jego dodatkiem. Warto również zaznaczyć, że leki nie są oficjalnie wskazane do stosowania u osób z insulinoopornością, wykazują jednak pozytywne działanie i są dość często włączane do leczenia pacjentów. 

Do najczęściej stosowanych leków należą metformina (lek pierwszego wyboru u osób z cukrzycą typu 2 i zespołem policystycznych jajników), inhibitory GLP-1 (mają udowodniony wpływ na redukcję masy ciała) i inhibitory SGLT-2 (zwiększają wydalanie glukozy z moczem i wpływają na zmniejszenie masy ciała).

• Sprawdź również, do jakiego lekarza zgłosić się z neuropatią cukrzycową.

Wpływ leczenia chirurgicznego na insulinooporność

U osób z otyłością, u których nie udaje się zmniejszyć masy ciała przy pomocy diety, ruchu i środków farmakologicznych, warto rozważyć leczenie chirurgiczne. Do operacyjnego leczenia otyłości kwalifikuje się aktualnie chorych, u których BMI wynosi ≥40 kg/m² lub ≥35 kg/m², jeśli pacjent choruje przewlekle na inne schorzenia. Najczęściej wykonywane zabiegi u osób mierzących się z otyłością to: opaskowanie żołądka, resekcja rękawowa żołądka i tzw. by-pass żołądka. Zmniejszenie ilości tkanki tłuszczowej u pacjentów po chirurgicznym leczeniu otyłości zwykle znacząco zmniejsza insulinooporność.