Czym jest wskaźnik HOMA-IR i w jaki sposób można go obliczyć?

Czym jest insulinooporność?

Insulinooporność to zaburzenie metaboliczne, którego istotą jest zmniejszona wrażliwość tkanek na działanie insuliny, czyli hormonu produkowanego przez trzustkę. Hormon ten w warunkach prawidłowych reguluje metabolizm węglowodanów, białka i tłuszczów, dlatego wydzielany jest głównie po posiłku. Energia uzyskana z rozkładu substancji pokarmowych wykorzystywana jest przez komórki organizmu. Jeżeli wrażliwość komórek na działanie insuliny jest obniżona, to trzustka produkuje jej coraz więcej. Z czasem prowadzi to do niewydolności wewnątrzwydzielniczej tego gruczołu. Rozwija się stan przedcukrzycowy, a następnie cukrzyca. Jednocześnie wysokie stężenie insuliny hamuje działanie innego enzymu – glukagonu. Jego rolą jest udział w procesach wykorzystywania zapasów energii w postaci tkanki tłuszczowej. Konsekwencją zaburzenia działania glukagonu jest nadmierne odkładanie się tkanki tłuszczowej, co doprowadza do otyłości i podwyższonego stężenia cholesterolu.

Jakie są objawy insulinooporności?

Objawy insulinooporności są niespecyficzne. Zaliczamy do nich:

• nadmierne odkładanie się tkanki tłuszczowej w okolicy brzucha,

• napady głodu po spożytym posiłku,

• problemy z odchudzaniem mimo zastosowanej diety,

• przewlekłe zmęczenie,

• trudności z zasypianiem,

• uczucie zimna,

• senność po zjedzeniu posiłku,

• kłopoty z koncentracją,

• bóle stawów,

• obniżenie nastroju,

• pogorszenie kondycji skóry, włosów i paznokci.

Jeśli zauważasz u siebie takie objawy, koniecznie zgłoś się do lekarza rodzinnego. Być może dotykają Cię problemy z insulinoopornością. Specjalista z pewnością zleci stosowne badania i zastosuje odpowiednie dla insulinooporności leczenie. 

Musisz wiedzieć, że insulinooporność może przebiegać bezobjawowo, pozostając niezdiagnozowana przez długi czas. Aby wykryć ją na jak najwcześniejszym etapie, warto wykonywać regularne badania poziomu glukozy i insuliny we krwi. Niezdiagnozowana i nieleczona insulinooporność może prowadzić do rozwoju cukrzycy i jej powikłań. Kobiety, u których stwierdzono insulinooporność powinny zgłosić się do ginekologa i wykonać badanie w kierunku  zespołu policystycznych jajników.

Czym jest wskaźnik HOMA-IR i jak się go oblicza?

W diagnostyce insulinooporności konieczne jest wykonanie kilku badań krwi, takich jak oznaczenie poziomu glukozy i insuliny na czczo. Na podstawie uzyskanych wyników można właśnie wyliczyć wskaźnik HOMA-IR. Umożliwia on określenie, czy dotyczy Cię insulinooporność oraz jaki jest poziom zaawansowania tego zaburzenia. Wskaźnik HOMA-IR wylicza się poprzez pomnożenie wyniku insuliny i poziomu glukozy na czczo, a następnie podzielenie uzyskanej wartości przez 22,5. 

Wskaźnik HOMA-IR – jak interpretować wyniki?

Prawidłowy wynik wykluczający insulinooporność powinien być mniejszy niż 1. Jeśli wskaźnik jest większy, konieczne okazuje się wykonanie badań dodatkowych celem pogłębienia diagnostyki. Wartość powyżej 2,5 może przemawiać za insulinoopornością, ale oznaczenie trzeba powtórzyć kilka razy, ponieważ poziom insuliny ulega zmianom w ciągu doby.

Innymi badaniami wykorzystywanymi u pacjentów z podejrzeniem insulinooporności są: test obciążenia glukozą, pomiar białka C-reaktywnego, insulina po obciążeniu oraz pomiar poziomu adiponektyny. Te analizy laboratoryjne pozwalają na postawienie ostatecznej diagnozy. W niektórych sytuacjach lekarz zleca również wykonanie badania stężenia hemoglobiny glikowanej.

Podwyższony wskaźnik HOMA-IR – i co dalej?

Jeśli wyliczony wskaźnik HOMA-IR odbiega od normy, koniecznie skorzystaj z pomocy endokrynologa lub diabetologa. Taki specjalista podejmie decyzję o odpowiedniej terapii. 

Leczenie insulinooporności opiera się na modyfikacji sposobu odżywiania i aktywności fizycznej. Warto więc z pomocą dietetyka wprowadzić zasady zdrowego żywienia. Bardzo ważnym elementem, który pomaga w przeciwdziałaniu otyłości i cukrzycy, jest dieta bogata w produkty naturalne, błonnik i mikroelementy. Przygotowując posiłki, unikaj głębokiego smażenia i użycia tłuszczów zwierzęcych. Zastąp je w miarę możliwości olejami bogatymi w nienasycone kwasy tłuszczowe. Poza tym zadbaj o odpowiednią dawkę snu, ogranicz lub wyeliminuj ze swojego życia palenie i alkohol.