Rehabilitacja, gdy dziecko nie siedzi – na czym polega, od czego zacząć, do kogo się zgłosić?

Kiedy dziecko siada?

Rehabilitacja, gdy dziecko nie siedzi, powinna rozpocząć się możliwie jak najszybciej. Wczesna fizjoterapia niemowląt, które mają problem z przybieraniem i utrzymaniem samodzielnej pozycji siedzącej jest bardzo ważna dla rozwoju malucha. Szybka diagnoza przyczyn takiego stanu sprzyja rokowaniu i zwiększa szansę na wykształcenie prawidłowych umiejętności psychomotorycznych u dziecka i ograniczenie przykrych konsekwencji rozwojowych w przyszłości. Siedzenie stanowi zdolność, którą maluch zaczyna nabywać i rozwijać około 6.–10. miesiąca życia. Do tego czasu poprzedzone jest ono nauką innych, nie mniej istotnych umiejętności, bez których samodzielne siedzenie nie byłoby możliwe, takich jak: podnoszenie głowy, przewracanie się na brzuch, podpór na rękach czy unoszenie nóg w leżeniu na plecach. Tempo doskonalenia tych umiejętności bywa jednak uwarunkowane indywidualnymi czynnikami. To proces o złożonym i wieloetapowym mechanizmie, na który wpływ mają zarówno predyspozycje wewnętrzne organizmu małego człowieka, jak i warunki zewnętrzne, czyli środowisko.

Zdarza się, że z pewnych przyczyn maluch do 10. miesiąca życia nie opanuje zdolności samodzielnego siedzenia, co może wzbudzać niepokój o jego zdrowy i prawidłowy rozwój. W celu konsultacji swoich obaw umów się na wizytę z pediatrą, który zaleci dalsze kroki, w tym wsparcie fizjoterapeutyczne w postaci np. rehabilitacji ruchowej, ale również udzieli wskazówek dotyczących tego, czego unikać i jakich błędów nie popełniać w rehabilitacji, gdy dziecko nie siedzi.

Sadzanie a siedzenie – różnice

Siedzenie oznacza umiejętność motoryczną, w której ciało spoczywa całym ciężarem na pośladkach, przy czym nogi zwykle są zgięte w kolanach i biodrach. Znajdująca się w tej pozycji osoba samodzielnie i świadomie potrafi ją utrzymać. Panuje nad ciałem i nie potrzebuje dodatkowej asekuracji. Jeśli Twój maluch nie opanował tej umiejętności, możesz wspierać aktywnie jego rozwój w tym kierunku, ale jednocześnie przy tym uważaj!

Przede wszystkim bezwzględnie nie sadzaj usilnie dziecka. Co oznacza sadzanie? To, że maluch w bierny sposób przyjmuje nienaturalne dla niego ułożenie ciała. I mimo że takie ćwiczenia odbywają się w bezpiecznych warunkach, bo zwykle na macie, dywanie czy łóżku i pod czujnym okiem rodzica, to nie przynoszą dla małego człowieka większych korzyści. Ciało malucha niemającego zdolności samodzielnego siedzenia jest niestabilne. Nieodpowiednio jeszcze wykształcone mięśnie posturalne, w tym mięśnie brzucha, grzbietu i karku, a także wewnętrzne, tzw. core, sprawiają, że sylwetka przyjmuje przygarbioną pozycję, z zaokrąglonymi plecami pochylonymi w przód. Nietrudno wówczas o utratę równowagi i wywrotkę.

Rehabilitacja, gdy dziecko nie siedzi, nie polega zatem na sadzaniu malucha do odpowiedniej pozycji i powtarzaniu tej czynności w nadziei, że maluch ją opanuje i zapamięta. Jej istotą jest nauka i rozwijanie umiejętności motorycznych, m.in. związanych z przechodzeniem z pozycji leżenia do siadu.

Podciąganie za rączki

Podciąganie za rączki może odbywać się wyłącznie w gabinetach lekarskich i fizjoterapeutycznych. To tzw. próba trakcyjna i zwykle stanowi część testów funkcjonalnych. Takie ćwiczenia nie powinny stanowić elementu domowej pracy. Również unikaj stosowania wymyślnych akcesoriów do nauki siadania, takich jak foteliki czy pufy, w których umieszcza się dziecko. Stanowią one formę biernej stymulacji i wymuszają przybranie pozycji, na którą maluch nie jest jeszcze gotowy. Istnieje jednak wiele innych metod wsparcia motorycznego, które możecie wraz z maluchem bezpiecznie wykonywać w domu. To kinezyterapia, czyli usprawnianie ruchem. Konstruktywnie stymulująca przy nauce siadania jest m.in. metoda NDT Bobath.

Terapia neurorozwojowa

Jedną z metod najbardziej zgodnych z naturalnymi potrzebami motorycznymi dzieci jest metoda NDT Bobath (Neuro-Developmental Treatment). Jej istotą jest wywieranie aktywnego wpływu na napięcie mięśniowe, hamowanie patologicznych odruchów przy jednoczesnym wyzwalaniu jak najbardziej zbliżonych do prawidłowych reakcji. Poprzez wprowadzenie prawidłowych wzorców sekwencji ruchowych podczas terapii budowany jest schemat własnego ciała dziecka. Tego typu rehabilitacja, gdy dziecko nie siedzi, maksymalnie angażuje do czynnej pracy jego organizm i ukierunkowana jest na wypracowanie i rozwijanie konkretnych umiejętności, których przebieg postępuje zgodnie ze wzorem, schematem.

Nie jest to kształtowanie umiejętności o charakterze kompensacyjnym, czyli zastępczym. Treningowi poddawane jest całe ciało. Nie pracuje się wybiórczo. Nie stosuje się również pozycji statycznych. Rehabilitacja metodą Bobath stanowi aktywną formę doświadczeń sensomotorycznych. Co ciekawe, podczas ćwiczeń wykorzystywane są nierzadko dodatkowe zabawki i akcesoria terapeutyczne i zrobotyzowane. Są one cennymi narzędziami wsparcia w pracy, a dla samego malucha dodatkowym elementem zabawy, który urozmaica ćwiczenia. W zależności od przyczyn kłopotów z siedzeniem ćwiczenia ruchowe mogą poprzedzać różne zabiegi fizjoterapeutyczne.

Domowa rehabilitacja, gdy dziecko nie siedzi

Wsparcie rozwoju motorycznego maluszka możesz rozpocząć od zabaw na brzuchu. Leżenie przodem mobilizuje układ ruchu do pracy, zwłaszcza kark i obręcz barkową oraz klatkę piersiową. Dziecko, sięgając przed siebie lub na boki czy spoglądając w górę, trenuje siłę i koordynację rąk i głowy, wzmacnia grzbiet. Pamiętaj również o zabawach na plecach. Dzięki temu maluch będzie mógł wzmacniać brzuch i kończyny.

Zapewnij dziecku przestrzeń do zabawy. Najlepsza będzie podłoga, a dla bezpieczeństwa i komfortu ćwiczeń zatroszcz się o matę czy dywan, na którym będzie ono mogło przebywać. W niewielkiej odległości od malucha rozmieść zabawki, które będą go stymulowały do aktywności.

Bawcie się z dzieckiem również wspólnie. Rehabilitacja dziecka, gdy nie siedzi, może obejmować np. zabawy na kolanach. Połóż malucha na plecach na swoich udach i zabawiaj go dowolnie zabawkami, śpiewaniem czy innymi pomysłami. Możesz lekko zmieniać kąt nachylenia nóg, przyciągając je lekko do siebie. Dzięki temu maluszek odczuje zmianę ułożenia w przestrzeni.

Dziecko nie siada – jakie mogą być przyczyny?

Polecamy

---

Zdrowie

Rehabilitacja, gdy dziecko nie siedzi – na czym polega, od czego zacząć, do kogo się zgłosić?

Około 10. miesiąca życia Twoje dziecko może już zacząć rozwijać umiejętność siadania. Z różnych przyczyn jednak nie zawsze odbywa się to w tym czasie lub postępuje powoli. Możesz je wówczas wesprzeć odpowiednimi ćwiczeniami. Sprawdź, jak powinna wyglądać rehabilitacja, gdy dziecko nie siedzi!

Agata Oleszkiewicz01.08.2023