Samobadanie piersi – jak prawidłowo wykonywać to rutynowe badanie?

Samobadanie piersi a wykrywalność nowotworu – co mówią statystyki?

Rak piersi jest jedną z najczęściej występujących postaci nowotworów u kobiet. Spotyka aż 22,8% pacjentek onkologicznych. Problem jest bardzo poważny. W ciągu minionych trzech dekad liczba zdiagnozowanych chorych wzrosła ponad dwukrotnie. Warto jednak podkreślić, że ten akurat trend ma pozytywny wydźwięk. Oznacza on, że więcej kobiet regularnie się bada. Stąd też większość nowotworów wykrywanych jest we wczesnym stadium, gdy szanse na wyleczenie są bardzo duże.

Najczęściej chorobę diagnozuje się w okresie menopauzalnym, a zatem u pacjentek w wieku 50–69 lat. Nie bez powodu tak szeroko propaguje się regularną mammografię u seniorek. 

Niestety wciąż wiele kobiet bagatelizuje problem – wszystko w myśl zasady, że lepiej nie wiedzieć. Takie fałszywe przekonanie może mieć opłakane skutki. Każdego roku przekonuje się o tym 13,4% kobiet, dla których za późno jest na terapię raka piersi lub gdy rozpoczęta ona została nie w porę.

Samobadanie piersi i regularne badania kontrolne znacznie podwyższają szanse na wyleczenie choroby w razie jej wystąpienia. Niestety Polska wypada źle na tle innych krajów Europy. Jesteśmy na końcu listy uwzględniającej szanse przeżycia kobiet ze zdiagnozowanym rakiem piersi. Gorzej wypadają tylko Litwa i Łotwa.

Jak samodzielnie badać piersi?

Umiejętnie i regularnie wykonywane samobadanie piesi oraz cykliczne badania profilaktyczne (USG piersi i mammografia) zwiększają szanse na wykrycie zmian we wczesnym stadium. Mało tego! Pozwalają obniżyć wskaźnik umieralności o około 25%. Im wcześniej zostanie wykryty rak piersi, tym większa jest też szansa na usunięcie zmiany z minimalnym tylko zapasem zdrowej tkanki.

Samobadanie piersi zacznij od dokładnego przyjrzenia się im. Zwróć uwagę na niewystępujące dotychczas zmiany, takie jak:

• wgłębienie,

• pomarszczenia skóry,

• zmiana kształtu i wielkości piersi.

• zaczerwienienie 

Sprawdź przy tym wygląd piersi, podczas gdy ręce swobodnie zwisają wzdłuż ciała oraz po uniesieniu ramion do góry aż wreszcie po oparciu dłoni na biodrach. Oceń też wygląd piersi z boku oraz w pochyleniu tułowia.

Kolejny krok samobadania piersi to kontrola brodawek sutkowych. Ściśnij delikatnie każdą z nich, aby ocenić, czy nie wydobywa się z nich niepokojąca wydzielina (np. zabarwiona krwią).

Przejdź do głównej części badania, połączonej. Uciskaj tkankę jedną z trzech metod:

• koliście wokół brodawki sutkowej, kierując się ku brzegom piersi,

• promieniście od brodawki sutkowej ku brzegom piersi,

• pionowymi ruchami od góry ku dołowi i odwrotnie - poziomo od części piersi przy mostku ku jej brzegom.

Badanie w pozycji stojącej najlepiej wykonać pod prysznicem. Po naniesieniu na skórę żelu czy mydła ruchy będą bardziej płynne. Nie będziesz w ten sposób naciągać skóry i łatwiej wyczujesz niepokojące zmiany.

Na tym nie koniec! Samobadanie piersi przeprowadź też w pozycji leżącej na boku z ręką przeciwną do badanej piersi pod głową. Wykonuj koliste ruchy płasko przyłożonymi do skóry palcami. Nie zapomnij zbadać części piersi biegnącej ku dołom pachowym. Nierzadko to właśnie tam lokalizują się guzy.

Samobadanie piersi – kiedy i jak często je wykonywać?

Wedle zaleceń lekarzy ginekologów i onkologów samobadanie piersi warto zacząć regularnie wykonywać już od 20. roku życia. Najlepiej przeprowadzić je kilka dni po ustąpieniu miesiączki (pomiędzy 5. a 10. dniem cyklu). Wówczas piersi przestają być tak tkliwe i napięte, przez co samokontrola będzie dokładniejsza i komfortowa.

W przypadku kobiet, które nie miesiączkują (w okresie menopauzy lub w ciąży), badanie wykonywane powinno być w jeden wyznaczony dzień miesiąca. Stały termin pozwoli wyrobić rutynę, dzięki której kobieta nie zapomni o ratującej jej życie samokontroli.

Badanie wykonuj co miesiąc! Dzięki temu będziesz w stanie szybko zainterweniować. Wykryjesz zmianę, jeszcze zanim nadejdzie termin profilaktycznej mammografii, którą zaleca się wykonywać co 2 lata kobietom po 50. roku życia, lub USG piersi, które powinny wykonywać corocznie kobiety między 30. a 50. rokiem życia.

Co może Cię zaniepokoić podczas samokontroli piersi?

Samokontrola piersi pozwala wykryć zmiany we wczesnym stadium (także te łagodne). Na tym etapie szanse na szybki powrót do zdrowia są bardzo duże. Twoją czujność powinny wzbudzić zaobserwowane podczas badania:

• wyciek z brodawki sutkowej,

• wyczuwalne pod skórą zgrubienie,

• miejscowe obrzęki i zaczerwienienia,

• wgłębienie lub pofałdowanie skóry,

• nietypowy ból w piersi.

Pamiętaj, że nie każdy wykryty guz jednoznacznie wskazuje na nowotwór! Niektóre twarde struktury napotkane pod palcami mogą być objawem zmian hormonalnych. Często diagnozowane u kobiet w grupie wiekowej 20–49 lat są też niegroźne włókniaki, torbiele czy rozrosty gruczołów.

Każda zmiana wyglądu piersi powinna zostać skonsultowana ze specjalistą. Mogą zostać zlecone dodatkowe badania, takie jak mammografia lub USG piersi. Nawet jeśli okaże się, że to nowotwór, to wiedz, że zmiany o średnicy około 1–2 cm są lepiej wyleczalne (i to bez konieczności wykonywania mastektomii). Im wcześniej wykryjesz nieprawidłowości i im wcześniej rozpoczniesz leczenie, tym szybciej wrócisz do codzienności w pełni zdrowa.