Jak rozpoznać i leczyć przerost małżowin nosowych?

Jaka jest przyczyna przerośniętych małżowin nosowych?

Nos, jaki jest, każdy widzi – chciałoby się sparodiować słynną definicję pojęcia „koń” autorstwa Benedykta Chmielowskiego, zamieszczoną w „Nowych Atenach”. Choć jednak nos wydaje się banalną konstrukcją fizyczną – w rzeczywistości ma skomplikowaną budowę, od której zależy prawidłowa wentylacja.

Jego strukturę zewnętrzną tworzą: wierzchołek, nasada i grzbiet nosa łączący dwie ściany boczne. We wnętrzu nosa, do którego prowadzą nozdrza, znajduje się rusztowanie utworzone ze struktur kostnych i chrzęstnych. Małżowiny nosowe są elementem na obu bocznych ścianach nosa. Tworzy je struktura kostna powleczona błoną śluzową. 

U człowieka występują aż trzy pary małżowin: dolne, środkowe i górne. Ich rolą jest oczyszczanie, ogrzewanie i nawilżanie wdychanego powietrza. Jednak to małżowiny dolne skupiają uwagę laryngologów. To dlatego, że niekiedy w wyniku przekrwienia zatok żylnych dochodzi do obrzęku błoń śluzowych, a jeśli utrzymuje się to długo (obrzęk ma charakter przewlekły), małżowiny przerastają. Do takich konsekwencji może dojść na skutek:

• przewlekłego kataru (np. alergicznego nieżytu nosa),

• długotrwałych i nawracających infekcji,

• nadużywania obkurczających śluzówkę kropli i sprayu do nosa,

• krzywej przegrody nosowej,

• działania czynników drażniących (np. dymu papierosowego, kurzu, chemikaliów),

• częstego i długotrwałego przebywania na zimnym powietrzu.

Przerost małżowin nosowych może mieć charakter jednostronny lub dwustronny. Jeśli obie struktury są zmienione, najczęściej jest to powikłanie stanu zapalnego. Zmiana tylko w obrębie jednej małżowiny przeważnie wynika z wrodzonych lub nabytych defektów.

Jak objawiają się przerośnięte małżowiny nosowe?

Podstawowym objawem przerośniętych małżowin nosowych jest utrzymujące się uczucie zatkanego nosa. Gdy błony śluzowe puchną, zaburzają przepływ powietrza. W ciągu dnia możesz mimowolnie zacząć oddychać przez usta, aby zapewnić płucom dostęp do odpowiedniej ilości tlenu. Nocą niedrożność nosa i konieczność oddychania ustami doprowadzi do chrapania.

Innymi konsekwencjami zaburzonego przepływu powietrza przez nos są:

• mówienie przez nos,

• zaburzenie węchu (a przez to i smaku),

• wzmożona produkcja wydzieliny spływającej do gardła (może to sprawiać wrażenie permanentnego kataru),

• bezdech senny.

Zaburzona wentylacja prowadzi do przedostawania się zanieczyszczonego i suchego powietrza do dróg oddechowych. Skutkiem tego są częste infekcje. Problem potęguje spływająca do gardła wydzielina, która podrażnia śluzówkę.

Nawracające infekcje mogą wywołać objawy zapalenia zatok oraz wysiękowego zapalenia ucha. Leczenie tych chorób bez jednoczesnego ograniczenia przerostu małżowin nosowych będzie więc nieskuteczne – choroby raz za razem będą nawracać.

Jak lekarz rozpoznaje i leczy przerośnięte małżowiny nosowe?

Samo zgłoszenie objawów laryngologowi to za mało, by stwierdzić przerost małżowin nosowych. Choć wywiad jest niewątpliwie ważny, dla uzyskania pełnego obrazu problemu konieczne jest wykonanie rynoskopii, zwanej wziernikowaniem nosa.

Badanie jest bezbolesne. Lekarz kieruje światło lampy na twarz, a następnie przy pomocy wziernika z rozwieranym zakończeniem przypominającym lejek sprawdza kondycję przewodu nosowego.

Innymi badaniami wykorzystywanymi w diagnostyce przerośniętych małżowin nosowych są:

• rynomanometria – komputerowa metoda oceny drożności przewodów nosowych;

• rynometria akustyczna – badanie drożności przewodu nosowego przy pomocy fal ultradźwiękowych;

• endoskopia – ocena budowy jam nosa oraz zatok przynosowych przy pomocy endoskopu (giętkiej rurki zakończonej kamerą);

• tomografia komputerowa zatok przynosowych;

• RTG zatok przynosowych i nosogardła.

Do leczenia przerośniętych małżowin nosowych wykorzystuje się konchoplastykę. Lekarz wykonuje zabieg w znieczuleniu miejscowym, dzięki czemu nie wywołuje dyskomfortu ani bólu. Do zmniejszenia małżowin nosowych (usunięcia nadmiaru tkanki) wykorzystywane są fale radiowe, laser albo metody kriochirurgiczne (oddziaływanie zimna). Dzięki temu gojenie przebiega szybciej (nie pozostają otwarte rany), a cały zabieg trwa nie dłużej niż 40 minut. 

Jeśli w trakcie diagnostyki okaże się, że w nosie pojawiły się polipy, koniecznie trzeba je usunąć. Stwierdzenie krzywej przegrody nosowej będzie natomiast skutkować korektą nosa.

Dolegliwości powodowane przerostem małżowin nosowych są niecharakterystyczne. Nietrudno przypisać je zapaleniu zatok czy przewlekłej alergii. Samodzielne leczenie, zwłaszcza jeśli wykorzystujesz krople czy spray do nosa przez długi czas, może spotęgować problem. Jeśli więc zaobserwujesz u siebie długotrwale zatkany nos, ciągły katar czy nieprawidłowy wzorzec oddychania przez usta – skonsultuj się z laryngologiem. Lekarz przeprowadzi z Tobą wywiad i zleci dodatkowe badania. W razie potwierdzenia schorzenia skieruje Cię na zabieg. Przerost małżowin nosowych można skutecznie leczyć!