Wyprysk zimowy – co to jest? Przyczyny i objawy wyprysku zimowego

Co to jest wyprysk zimowy?

Wyprysk zimowy inaczej nazywany jest wypryskiem z braku natłuszczania. To powierzchowny stan zapalny skórny, który dotyczy jednakowo często kobiet, co mężczyzn. Wyprysk zimowy może się rozwinąć w każdym wieku, lecz najczęściej rozpoznaje się go u osób starszych, co związane jest w dużej mierze ze zmianami skórnymi zachodzącymi wraz z procesem starzenia się organizmu. W rzeczywistości wyprysk z braku natłuszczenia może pojawić się o każdej porze roku, ale jest szczególnie powszechny w miesiącach zimowych.

Przyczyny powstawania wyprysku zimowego

Główną przyczyną powstawania wyprysku zimowego jest brak odpowiedniego natłuszczania skóry. Schorzeniu sprzyja jej nadmierne wysuszenie, które może wynikać z właściwości osobniczych (u jednej osoby skóra może przesuszać się szybciej i bardziej niż u innej), ale i być spowodowane panującymi warunkami atmosferycznymi (silnym wiatrem, niskimi temperaturami, mrozem). Jesteśmy narażeni na wzmożone wysuszenie skóry zwłaszcza w okresie jesienno-zimowym w związku z ogrzewaniem pomieszczeń zamkniętych i towarzyszącą temu niską wilgotnością powietrza. 

Nierzadko przyczyna powstania wyprysku zimowego jest złożona – złe nawyki higieniczne w postaci braku natłuszczania skóry po kąpieli, częsta kąpiel lub prysznic w gorącej wodzie z silnie wysuszającymi skórę detergentami w połączeniu ze spadkiem produkcji łoju. Fizjologiczne zmniejszenie aktywności gruczołów łojowych i potowych zachodzi wraz z wiekiem. Dlatego, jak już wspomniałam, osoby w podeszłym wieku są w grupie ryzyka nadmiernego przesuszenia i złuszczania naskórka.

Wyprysk zimowy najczęściej dotyczy osób, które dużo pracują rękami (codzienne czynności gospodarcze, częste mycie i dezynfekcja rąk). Z uwagi na niewielką liczbę gruczołów łojowych skóra na rękach jest dużo gorzej chroniona i wolniej się regeneruje. Specjaliści zwracają uwagę, że wzmożona suchość skóry może być skutkiem ubocznym innych schorzeń. Okazuje się, że na wyprysk zimowy bardziej narażone są osoby zmagające się ze schorzeniami nerek czy z niedoczynnością tarczycy. Wypryskowi zimowemu sprzyja niedobór cynku oraz stosowanie niektórych leków, w tym m.in. diuretyków (środków o działaniu moczopędnym), retinoidów. 

Objawy wyprysku zimowego

Wyprysk zimowy charakteryzuje się suchością skóry i nasilonym świądem. Jest powszechnie określany jako „zimowy świąd”. Powoduje odczuwają nieodpartą potrzebę drapania się, a to wiąże się z ryzykiem wtórnego zakażenia. Skóra ulega zliszajowaceniu, staje się twarda, zaczerwieniona i szorstka. Ludzka skóra musi utrzymywać stałą zawartość wody w przedziale od 10% do 15%, aby zachować swoje normalne funkcjonowanie i wygląd, ale jak wspomniałam wyżej, wiele czynników może pozbawić skórę wody.

Typowe dla wyprysku zimowego jest występowanie zmian rumieniowo-złuszczających i pęknięć naskórka. W zależności od stopnia nasilenia zmian choroba ta może przybrać dwie główne postacie:

• rozlanego nadmiernego rogowacenia skóry, w którym naskórek złuszcza się dużymi płatami, a miejsca te otoczone są głębokimi szczelinami, 

• ognisk o średnicy 2–4 cm z towarzyszącym intensywnym złuszczaniem naskórka.

Zmiany chorobowe lokalizują się przeważnie w obrębie skóry twarzy i dystalnych (końcowych) części kończyn, czyli na dłoniach i stopach. Znacznie rzadziej umiejscawiają się w obrębie skóry tułowia. 

• W naszym serwisie znajdziesz szereg innych artykułów z zakresu dermatologii. Dowiedz się z nich, dlaczego pojawiają się pryszcze na głowie i czym jest pryszcz podskórny. Sprawdź także domowe sposoby na pryszcze i inne problemy skórne.

Wyprysk zimowy – z czym go można pomylić?

Objawy towarzyszące wypryskowi zimowemu są dość mało charakterystyczne. Z uwagi na to można pomylić go z innymi dermatozami. Obraz kliniczny wyprysku zimowego różnicuje się przede wszystkim z: 

• rybią łuską,

• łuszczycą,

• łojotokowym zapaleniem skóry,

• grzybicą skóry,

• łupieżem różowym.

Jeśli masz zmiany skórne, skonsultuj się z lekarzem dermatologiem. Wizyta u lekarza oraz odpowiednie badania diagnostyczne to podstawy w ustaleniu przyczyn objawów skórnych i w opracowaniu skutecznego postępowania.

Jak łagodzić objawy wyprysku zimowego?

Z wypryskiem zimowym można poradzić sobie samodzielnie. Ciężkie przypadki lub brak efektów leczenia to wskazania do konsultacji lekarskiej. Bardziej rozwinięte przypadki wyprysku mogą wymagać stosowania maści leczniczych na receptę.

Podstawą terapii wyprysku zimowego jest unikanie czynników nadmiernie wysuszających skórę i odpowiednie jej natłuszczenie. Swędzenie można leczyć delikatnymi kąpielami owsianymi i środkami ze składnikami nawilżającymi skórę, np. emolientami zawierającymi kwas mlekowy i rafinowany olejek migdałowy. Kąpiele powinny być krótkie – kilkuminutowe – w wodzie o temperaturze zbliżonej do ciepłoty ciała. Wskazane jest regularne nawilżanie ciała, zwłaszcza po kąpieli lub ogólnie po kontakcie z wodą oraz zainstalowanie domowego nawilżacza lub wietrzenie pomieszczeń zamkniętych, aby zapewnić należytą wilgotność powietrza.

W przypadku zmian lokalizujących się na dłoniach:

• unikaj kontaktu z drażniącym czynnikiem – chroń dłonie za pomocą ochronnych rękawiczek podczas codziennych prac domowych,

• zastąp zwykłe mydło delikatną emulsją myjącą, pozbawioną substancji zapachowych i parabenów, która przeznaczona jest dla skóry skłonnej do alergii,

• chroń dłonie przed mrozem – noszenie ciepłych rękawiczek zapobiega zaburzeniom w ukrwieniu rąk i szkodliwemu działaniu czynników atmosferycznych,

• natłuszczaj skórę rąk nawet kilka razy dziennie, stosuj w tym celu krem bogaty w lipidy, ceramidy, woski, wazelinę, parafinę, lanolinę.

Do natłuszczania wybieraj raczej produkty o subtelnym zapachu, a najlepiej nieperfumowane, ponieważ substancje zapachowe mogą podrażniać dodatkowo skórę.