Zatrucie czadem – przyczyny, objawy, pierwsza pomoc

Czad – co to takiego?

„Czad” to popularna nazwa tlenku węgla (CO). To niezwykle szkodliwy związek chemiczny, który powstaje jako produkt niepełnego spalania różnego rodzaju gazów (np. butanu, propanu czy powszechnie używanego w domach gazu ziemnego), węgla, koksu lub nafty. Substancja ta znajduje się również w dymie pożarowym, podobnie jak tlenki siarki, azotu i cyjanki. To właśnie ta mieszanina – nie płomienie – stanowi jako pierwsza śmiertelne zagrożenie dla człowieka. 

Tlenek węgla jest niewidoczny, bezwonny, mniej gęsty od powietrza, niedrażniący, ale niezwykle szkodliwy dla ludzkiego organizmu. Już wdychanie powietrza z zawartością CO na poziomie 0,16% może skutkować śmiercią. Zatrucie czadem to nic innego, jak poważne niedotlenienie tkanek ciała, do którego dochodzi poprzez połączenie tlenku węgla z hemoglobiną. 

Sprawdź, jak rozpoznać zatrucie kadmem.

W jakich sytuacjach najczęściej dochodzi do zatrucia czadem?

Statystyki pokazują, że od października 2022 r. do początku lutego 2023 r. w wyniku zatrucia tlenkiem węgla zmarły 44 osoby. Do takich sytuacji dochodzi najczęściej w szczycie sezonu grzewczego, gdy ludzie korzystają z różnych – niekoniecznie sprawnych – systemów ogrzewania mieszkań.

Tlenek węgla ulatnia się, gdy:

• palniki w kuchence gazowej są niesprawne;

• urządzenia grzewcze (np. piece olejowe, kominki) są wadliwe;

• wybuchnie pożar;

• system wentylacyjny (szczególnie w łazience) jest niesprawny;

• przewody kominowe są zapchane lub pozostają nieszczelne z powodu różnych wad konstrukcyjnych;

• podczas naprawy samochodu w garażu włączony jest silnik pojazdu.

Ryzyko zatrucia czadem zwiększa się, jeśli rzadko wietrzysz pomieszczenia lub nie otwierasz okien. Pozostawienie uchylonego okna na noc może sprawić, że szkodliwy gaz wydostanie się na zewnątrz i jego zawartość we wdychanym powietrzu nie będzie tak duża, aby spowodować śmierć.

Do zatrucia często dochodzi w czasie kąpieli, jeśli system wentylacyjny w łazience nie działa, a stężenie CO jest duże. Nagła utrata przytomności może prowadzić wtedy do śmierci w wyniku utonięcia.

Jak objawia się zatrucie czadem?

Do najczęściej występujących objawów zatrucia czadem należą:

• ból głowy – ten objaw występuje najczęściej, jednak nie zawsze da się go powiązać z zatruciem. Jeśli podejrzewasz zatrucie czadem, zwróć uwagę na pozostałe symptomy;

• zawroty głowy i związane z nimi zaburzenia równowagi i orientacji;

• nadmierna senność oraz ogólne osłabienie;

• nudności i wymioty;

• zaburzenia rytmu serca (np. przyspieszone bicie serca);

• spadek ciśnienia krwi;

• drgawki;

• zaburzenia świadomości, które w skrajnych przypadkach przybierają postać śpiączki – to dlatego dość duży odsetek poszkodowanych umiera w czasie snu;

• zmiana zabarwienia skóry – gdy dojdzie do zatrucia czadem, skóra przybiera kolor sinoblady. 

Rozpoznanie oznak zatrucia na wczesnym etapie zwiększa szanse na przeżycie i uniknięcie poważnych powikłań. 

Jak wygląda pierwsza pomoc w przypadku zatrucia czadem?

Jeżeli jesteś w stanie samodzielnie rozpoznać objawy zatrucia czadem, natychmiast opuść swoje mieszkanie i wezwij odpowiednie służby, tj. straż pożarną, która zlokalizuje i zlikwiduje źródło problemu. Gdy widzisz osobę, u której są widoczne objawy zatrucia czadem, wyprowadź ją na świeże powietrze lub wynieś, jeśli nie jest w stanie iść o własnych siłach. Rozluźnij elementy garderoby, które mogą utrudniać swobodne oddychanie, tj. rozepnij koszulę lub bluzę poszkodowanego. Wezwij pogotowie i straż pożarną. Jeśli dojdzie do utraty przytomności lub zatrzymania krążenia, wykonuj standardowe czynności ratownicze: naprzemiennie uciskaj klatkę piersiową (30 razy) i rób sztuczne oddychanie (2 wdechy) aż do momentu przyjazdu karetki pogotowia. 

Sprawdź również, jak wygląda zatrucie amoniakiem.

Zatrucie czadem u niemowląt – jak je rozpoznać?

Zatrucie czadem jest groźne zarówno dla dorosłych, jak i dla małych dzieci. W przypadku tych drugich trzeba zachować zaostrzoną czujność, ponieważ nie potrafią one jeszcze zakomunikować swoich dolegliwości. Niemowlę, które zatruło się czadem, jest apatyczne, śpi dłużej niż zazwyczaj, a do tego może odmawiać jedzenia i mieć biegunkę. Jeśli zachodzi podejrzenie, że przyczyną takiego zachowania jest zatrucie czadem, dziecko powinno jak najszybciej znaleźć się na świeżym powietrzu i trafić do lekarza. 

Jakie są skutki zatrucia czadem?

Nawet niewielkie stężenie tlenku węgla utrzymujące się przez dłuższy czas w pomieszczeniu może doprowadzić do zgonu. Jeśli uda się uniknąć śmierci, może dojść do innych poważnych powikłań, takich jak: zawał serca (u osób, które wcześniej chorowały na miażdżycę), uszkodzenie wzroku i słuchu, zaburzenia pamięci, zanik mowy lub inne dolegliwości ze strony ośrodkowego i obwodowego układu nerwowego.

Aby uniknąć przykrych konsekwencji zatrucia czadem, zamontuj w mieszkaniu specjalny czujnik, który uruchomi alarm, jeśli stężenie CO w powietrzu przekroczy dopuszczalne normy.