Porażenie nerwu strzałkowego. Jak się objawia i czym się to leczy?

Na czym polega porażenie nerwu strzałkowego?

Ze względu na specyficzną lokalizację nerwu strzałkowego uszkodzenia jego struktur są dość powszechne. Biegnie on bowiem od dołu kolanowego i w okolicy szyjki kości strzałkowej (gdzie najczęściej dochodzi do jego uszkodzenia ze względu na bliskie położenie kości podatnej na urazy, w tym złamania) rozchodzi się na dwie gałęzie, powierzchniową i głęboką, które idą w kierunku dystalnym podudzia, czyli dalej do stopy.

Porażenie nerwu strzałkowego może mieć 3 różne postacie, z czego każda z nich charakteryzuje się innymi zaburzeniami czucia i motoryki:

• aksonotemesi – uszkodzenie nerwu strzałkowego spowodowane uderzeniem, zmiażdżeniem bądź naciągnięciem, w wyniku którego dochodzi do zmian zwyrodnieniowych włókien nerwu;

• neurapraksja – wynik łagodnego urazu z zajęciem włókien ruchowych i w mniejszym stopniu włókien czuciowych bez zmian zwyrodnieniowych;

• neurotmesis, w którym dochodzi do całkowitego uszkodzenia nerwu i otaczających go struktur, np. wskutek przecięcia.

W zależności od stopnia uszkodzenia nerwu leczenie i obserwacja poprawy funkcjonalności stopy może potrwać od kilku godzin do wielu miesięcy.

Jak może dojść do porażenia nerwu strzałkowego?

Porażenie nerwu strzałkowego może rozwinąć się w wyniku wielu różnorodnych kontuzji i urazów bądź zmian patologicznych w obrębie podudzia, czyli w miejscu przebiegu nerwu.

Schorzenia możesz nabawić się w wyniku:

• uszkodzenia w okolicy głowy kości strzałkowej np. poprzez uderzenie, złamanie czy ucisk z zewnątrz (zbyt ciasny opatrunek gipsowy, zakładanie nogi na nogę, niewłaściwe ułożenie kończyny w czasie zabiegu operacyjnego natury ginekologicznej);

• naciągnięcia nerwu strzałkowego przede wszystkim za sprawą długotrwałego kucania czy przebywania w pozycji klęcznej (przez co kontuzja tego typu powszechnie nazywana jest porażeniem zbieraczy truskawek). Porażenia nerwu strzałkowego możesz też doznać, kiedy Twój trening nóg na siłowni czy w trakcie sesji jogi jest prowadzony w nieprawidłowy sposób;

• ucisku grzbietu stopy, który mogą wywołać różne patologie w obrębie nerwu strzałkowego w tym obszarze, a także zbyt ciasne obuwie, zwłaszcza z paskami, np. sandały.

Jak objawia się porażenie nerwu strzałkowego?

Na skutek porażenia nerwu strzałkowego możesz mieć trudności z poruszaniem stopą, a także zaburzenia czucia w tym obszarze.

W efekcie ucisku włókien nerwu strzałkowego, naciągnięcia lub całkowitego przerwania jego struktur możesz doświadczyć m.in. problemów ze zgięciem grzbietowym stopy i palców, a także trudności w wykonywaniu ruchu nawracania stopy, czyli kierowania jej podeszwą w stronę podłoża i do wewnątrz. Za sprawą takich zaburzeń masz niedużą kontrolę nad funkcjonalnością stopy, przez co możesz obserwować trudności z chodzeniem.

Charakterystycznym objawem porażenia nerwu strzałkowego jest stopa opadająca. Jest ona bezwładna, przy czym jej brzeg boczny układa się niżej niż ten po wewnętrznej stronie stopy.

Porażenie nerwu strzałkowego bywa najczęściej przyczyną tzw. chodu koguciego (zwanego też ptasim lub brodzącym). Jego istotą jest wysokie podnoszenie zajętej porażeniem nogi i ustawianie stopy na podłożu w taki sposób, że najpierw opierają się palce, później brzeg boczny stopy, a na końcu pięta. Mimo że chód tego typu jest nieprawidłowy, to pozwala uniknąć zaczepienia palcami stopy o podłoże podczas chodzenia i umożliwia lokomocję. Nie wymaga do tego dodatkowej asekuracji w postaci kul łokciowych czy balkonika, jednak dla większego poczucia bezpieczeństwa podczas chodzenia możesz stosować tego typu wsparcie i inne zaopatrzenie ortopedyczne. Bezcenna jest np. orteza na stopę opadającą, która wspomaga stabilizację stopy i ogranicza jej opadanie, dzięki czemu chód jest bardziej wydajny, a efekt koguciego brodzenia mniej widoczny. Orteza na opadającą stopę z włókna węglowego czy innego tworzywa zmniejsza też ryzyko powstania powikłań, np. przykurczy mięśni w stopie.

Porażenie nerwu strzałkowego sprzyja powstawaniu wady nazywanej stopą końsko-szpotawą. Charakteryzuje się ona podeszwowym zgięciem stopy (czyli w dół) i przywiedzeniem przodostopia (skierowaniem podeszwy do góry od strony wewnętrznej), nierzadko z podkurczeniem palców. Jest to związane z wtórnym (nabytym) przykurczem mięśni odpowiedzialnych z zginanie stopy.

Objawy czuciowe porażenia nerwu strzałkowego

Przez podrażnienie nerwu strzałkowego możesz doświadczyć różnego stopnia niedoczulicy, czyli osłabienia czucia. To stan, w którym możesz mieć trudności z odbieraniem bodźców dotyczących m.in. dotyku, ucisku i temperatury. Co ciekawe, mimo że porażenie nerwu strzałkowego wpływa na zmianę mechaniki chodu, a także napięcie mięśni stopy, ból palców u nóg czy innych okolic podudzia nie występuje.

Niedoczulica objawia się też w postaci problemów z odczuwaniem położenia stopy czy wibracji.

Leczenie porażenia nerwu strzałkowego

Zanim lekarz zaleci Ci ćwiczenia na opadającą stopę czy inne zabiegi wspomagające odzyskanie kontroli nerwowej w podudziu, niezbędna jest szczegółowa diagnostyka.

Oprócz wywiadu z lekarzem, który możesz przeprowadzić także online, cennym narzędziem jest badanie elektromiograficzne. Pozwala ono ustalić charakter, zakres i lokalizację porażenia nerwu. Elektromiografię powtarza się co jakiś czas w trakcie całego procesu leczenia, aby monitorować postępy rehabilitacji. Dzięki niej możliwa jest obserwacja dynamiki procesu chorobowego i jednocześnie ewaluacja programu leczenia.