Zespół Hoigne – ostra reakcja pseudoanafilaktyczna na penicylinę
Zespół Hoigne to rzadko występująca, niealergiczna reakcja po domięśniowym podaniu penicyliny. Klasyfikowana jest jako rodzaj powikłania leczenia substancją. Objawy zespołu Hoigne rozwijają się szybko, nawet w kilkanaście sekund po iniekcji. Zespół Hoigne wywołuje szereg objawów neurologicznych i psychiatrycznych o różnym stopniu nasilenia. Charakterystyczne dla reakcji są: lęk przed śmiercią, zdenerwowanie, omamy, halucynacje, wstrząsy ciałem.
Polecane
Co to jest zespół Hoigne?
Zespół Hoigne (inaczej ostra reakcja pseudoanafilaktyczna lub ostry zespół psychotyczny po penicylinie) to zespół objawów, które pojawiają się w reakcji na domięśniowe podanie penicyliny prokainowej. Czym jest ta substancja? Penicylina prokainowa to antybiotyk o działaniu przeciwbakteryjnym. Stosowana jest w leczeniu chorób zakaźnych, wywołanych m.in. gronkowcami, paciorkowcami i pneumokokami.
Zespół Hoigne został opisany w 1959 roku przez Rolfa Hoigne. Reakcja występuje rzadko i dotyczy 3 na 1000 przypadków. Co ważne, zespół Hoigne nie jest rodzajem wstrząsu anafilaktycznego, który powstaje w reakcji na alergię. Nie ma podłoża alergicznego [1].
Jakie są przyczyny zespołu Hoigne?
Przyczyny zespołu Hoigne nie są jasne. Prawdopodobnym czynnikiem wywołującym zaburzenie jest proces przedostawania się prokainy do układu krążenia. Substancja, transportowana wraz z krwią do naczyń krwionośnych mózgu i płuc, może sprzyjać powstawaniu w tkankach narządów mikrozatorów, zaburzających płynność ich pracy. Eksperci wskazują ponadto na toksyczne działanie substancji na ośrodkowy układ nerwowy. Zespół Hoigne może pojawić się więc u osób zdrowych i nieobciążonych genetycznie zaburzeniami psychicznymi i chorobami neurologicznymi. Jako możliwą przyczynę zespołu Hoigne eksperci wskazują na utrwalone i utajone stany lękowe, które powstały na skutek urazu psychicznego i nie zostały poddane leczeniu. Po podaniu penicyliny, która oddziałuje na ośrodkowy układ nerwowy, dochodzi do nadmiernego pobudzenia układu i napadu objawów.
Jakie są objawy zespołu Hoigne?
Zespół Hoigne charakteryzują objawy neurologiczne i psychiatryczne o różnorodnym nasileniu. Pacjent doświadcza kilkunastu objawów na raz. Reakcja zazwyczaj rozwija się bardzo szybko, nawet w ciągu kilkunastu sekund, maksymalnie do kilku minut od podania leku. Pacjent odczuwa nieuzasadniony paniczny lęk przed śmiercią i uczucie zdenerwowania. Wśród najbardziej charakterystycznych objawów neurologicznych wskazuje się na:
zawroty głowy;
niekontrolowane pobudzenie ruchowe ze wzmożoną gestykulacją;
grymasy twarzy, nad którymi chory nie może zapanować.
Pojawiają się drętwienie i skurcze mięśni, a nawet wstrząsy całego ciała. Zespół Hoigne wywołuje chwilowe zaburzenia pracy narządu słuchu i wzroku. Pacjent doświadcza halucynacji słuchowych i wzrokowych. Słyszy szumy uszne i brzęczenie, a ponadto może widzieć migające białe plamy. Zespół Hoigne może wywołać również: ucisk w klatce piersiowej, nagłą duszność, niemoc nabrania powietrza i kołatanie serca. Objawy te przypominają atak paniki.
Wśród objawów psychiatrycznych wskazuje się przede wszystkim na:
zaburzenia świadomości;
majaczenie.
Objawy zespołu Hoigne utrzymują się od ok. 15 do 60 minut, po czym stopniowo ustępują.
Rozpoznanie zespołu Hoigne
Rozpoznanie zespołu Hoigne jest trudne, gdyż polega jedynie na opisie objawów zgłaszanych przez pacjenta. Reakcja pojawia się nagle i równie szybko ustępuje. Zanim przyjmiesz lek z penicyliną, poinformuj lekarza o wcześniej doświadczanych atakach w takiej sytuacji.
Czy zespół Hoigne ma powikłania?
Zespół Hoigne nie wymaga leczenia. Wykluczenie penicyliny z leczenia całkowicie eliminuje ryzyko ponownego wystąpienia reakcji. O ile sam zespół Hoigne nie stanowi bezpośredniego zagrożenia dla zdrowia i życia, tak doświadczenie przez pacjenta ataku i nagłych, nietypowych objawów może pozostawić po sobie następstwa. Możesz mieć do czynienia z zespołem lękowym. Taki stan nie powinien być bagatelizowany i wymaga konsultacji psychiatrycznej.
Jeśli obawiasz się wystąpienia zespołu Hoigne albo chcesz uzyskać pomoc w leczeniu zakażenia gronkowcami, paciorkowcami i pneumokokami, sprawdź, co możesz zyskać dzięki Polisie Zdrowie Welbi. To prywatne ubezpieczenie zdrowotne da Ci dostęp do lekarzy pierwszego kontaktu i specjalistów oraz wielu badań, w tym laboratoryjnych, obrazowych i czynnościowych (nawet blisko 300 badań w najbardziej rozbudowanym pakiecie!). Wypełnij formularz i porozmawiaj z konsultantem – dowiesz się, co możesz zyskać, wybierając prywatną opiekę medyczną od TU Zdrowie.
- K. Krysta, i in., Przewlekłe zaburzenia lękowe po przebyciu ostrej niealergicznej reakcji na penicylinę, „Postępy Psychiatrii i Neurologii”, 2011, s. 217–219.
- I. Wojciechowska, K. Jędryszczak, T. Pawłowski, Przewlekłe zaburzenia lękowe po przebyciu ostrej niealergicznej reakcji na penicylinę – opis przypadku, „Advances in Psychiatry and Neurology”, 2017, 26(3), s.179–183.
Powyższy materiał ma wyłącznie charakter edukacyjno-informacyjny, nie jest poradą lekarską i nie zastępuje konsultacji z lekarzem. Przed zastosowaniem się do wskazówek lub informacji o charakterze specjalistycznym zawartych w Welbi należy skonsultować ich treść z lekarzem. Welbi dokłada najwyższych starań, aby treść publikowanych materiałów był najlepszej jakości, ale nie ponosi odpowiedzialności za ich zastosowanie bez konsultacji z lekarzem.
Najchętniej czytane
