Jak przebiega badanie elektrofizjologiczne serca (EPS)? Jakie są do niego wskazania?

Badanie elektrofizjologiczne serca – co to jest?

Badanie elektrofizjologiczne serca to mało inwazyjna procedura, mająca na celu zlokalizowanie i ewentualne leczenie źródła arytmii w sercu. EPS przeprowadza kardiolog, czyli lekarz specjalizujący się w dziedzinie profilaktyki, diagnostyki i leczenia chorób serca. W trakcie badania wprowadza on przez naczynia krwionośne do serca specjalne cewniki, zaopatrzone w elektrody. Rejestrują one czynność elektryczną mięśnia sercowego. Kardiolog może w ten sposób nie tylko precyzyjnie określić źródło arytmii w sercu, ale także dokładnie ocenić rodzaj zaburzenia rytmu. W razie potrzeby podczas badania elektrofizjologicznego wykona także ablację, która jest jedną z metod leczenia arytmii.

Wskazania do badania EPS

Zastanawiasz się, kiedy powinieneś wykonać badanie elektrofizjologiczne serca? Kardiolog może skierować Cię na badanie w przypadku występowania u Ciebie objawów arytmii (zaburzeń rytmu serca). Należą do nich m.in.: uczucie nierównego bicia serca (tzw. kołatanie serca), duszność, ból w klatce piersiowej i uczucie dławienia. Zanim lekarz zdecyduje o konieczności wykonania EPS, skieruje Cię na EKG metodą Holtera (całodobowe monitorowanie czynności elektrycznej serca), echo serca i podstawowe badania laboratoryjne. Pomoże mu to w określeniu, z jakim zaburzeniem rytmu się zmagasz i czy nie jest ono wtórne do innych chorób, np. nadczynności tarczycy.

Wskazaniami do badania elektrofizjologicznego serca są m.in.:

• dysfunkcja węzła zatokowego (w tym bradykardia zatokowa, blok zatokowo-przedsionkowy),

• blok przedsionkowo-komorowy,

• blok odnogi pęczka Hisa,

• częstoskurcz nadkomorowy,

• zespoły preekscytacji (np. zespół Wolffa-Parkinsona-White’a),

• wrodzone arytmie (np. zespół długiego QT, związany z ryzykiem nagłej śmierci sercowej),

• kardiomiopatia przerostowa,

• arytmogenna kardiomiopatia prawej komory serca,

• dystrofia mięśniowa,

• amyloidoza,

• sarkoidoza,

• omdlenia o niejasnej etiologii.

Decyzję o konieczności wykonania EPS podejmuje zawsze kardiolog po dokładnej ocenie całości obrazu klinicznego. Czasami jednak badania elektrofizjologicznego serca nie można przeprowadzić. Lekarz odroczy je, jeśli stwierdzi u Ciebie obecność przeciwwskazań.

Przeciwwskazania do EPS

Badanie elektrofizjologiczne serca jest bezwzględnie przeciwwskazane w przypadku sepsy (posocznicy) i ostrej niewydolności serca, niespowodowanej arytmią. Nie wykonuje się go również u osób z dużym ryzykiem krwawienia (spowodowanego np. przyjmowanymi lekami przeciwkrzepliwymi czy niewydolnością wątroby) lub ze zmianami zapalnymi skóry w okolicy planowanego wkłucia. Pamiętaj, aby przed badaniem poinformować lekarza o wszystkich chorobach przewlekłych, przyjmowanych lekach i niepokojących objawach.

Przebieg badania elektrofizjologicznego serca

EPS wymaga od Ciebie specjalnego przygotowania. Wszelkich instrukcji udzieli Ci kardiolog podczas kwalifikacji do badania jeszcze przed przyjęciem do szpitala. Na kilka dni przed EPS konieczne będzie odstawienie leków przeciwarytmicznych i przeciwkrzepliwych. Bardzo ważne jest, aby leki odstawić po konsultacji z lekarzem.

W dniu badania musisz pozostawać na czczo. Ostatni posiłek możesz spożyć najpóźniej 6 godzin przed EPS. Jeśli przyjmujesz leki przeciwcukrzycowe, konieczne może być pominięcie ich dawki. Do szpitala zgłoś się z pełną dokumentacją medyczną i z aktualnymi wynikami badań, w tym morfologii, PT i INR, APTT, stężenia sodu, potasu i kreatyniny.

Badanie elektrofizjologiczne serca jest przeprowadzane przez kardiologa, często w asyście drugiego lekarza i technika obsługującego zewnętrzny stymulator. Podczas badania nad Twoim zdrowiem będzie również czuwać pielęgniarka. Po przyjęciu pozycji leżącej założy ona do żył dwa wkłucia. Na klatce piersiowej umieści elektrody, które zapewnią monitorowanie czynności elektrycznej serca, a na palec ręki założy niewielkie urządzenie zwane pulsoksymetrem. Będzie ono przez cały czas wykonywać pomiar natlenowania krwi. Po założeniu ciśnieniomierza na ramię i upewnieniu się, że jesteś gotowy, lekarz rozpocznie badanie elektrofizjologiczne. Podczas badania będziesz przez cały czas przytomny. Bardzo ważne jest, abyś o wszelkich niepokojących objawach od razu informował personel medyczny.

Badanie EPS wymaga wprowadzenia specjalnych cewników do jam serca. Wykonuje się to przezskórnie poprzez nakłucie naczynia obwodowego, najczęściej żyły udowej. Cewnik jest następnie przesuwany w kierunku serca pod kontrolą RTG. Po dotarciu do serca lekarz ocenia czynność elektryczną prawego przedsionka, pęczka Hisa, części prawej komory i zatoki wieńcowej. Jeżeli lekarz wykryje źródło arytmii w sercu, może wykonać zabieg ablacji.

Badanie elektrofizjologiczne a ablacja

Podczas badania elektrofizjologicznego serca lekarz może wykonać ablację. To małoinwazyjny zabieg, który polega na celowym uszkodzeniu fragmentu mięśnia sercowego, będącego przyczyną występowania arytmii. Wykonuje się go specjalnym cewnikiem wprowadzonym do serca. Ablacja może być odpowiednią metodą leczenia, jeśli zmagasz się z:

• migotaniem przedsionków, opornym na leki przeciwarytmiczne,

• częstoskurczem nadkomorowym (czynnością serca przekraczającą 100/min),

• objawowym idiopatycznym częstoskurczem komorowym.

W zależności od rodzaju arytmii skuteczność ablacji wynosi nawet 90%. Jak każdy zabieg wiąże się ona jednak z wystąpieniem powikłań. Przed badaniem serca porozmawiaj z kardiologiem, który wyjaśni Ci dokładnie przebieg ablacji i związane z nią ryzyko.

Czy badanie EPS boli?

Nie. Badanie elektrofizjologiczne serca jest bezbolesne, może jednak powodować u Ciebie dyskomfort. Jeżeli podczas badania odczujesz ból, niezwłocznie poinformuj o tym lekarza wykonującego zabieg. Może to bowiem świadczyć o wystąpieniu powikłań.

Powikłania badania EPS

W przeciwieństwie na przykład do badania RTG, EPS ma nieco inwazyjny charakter i wiąże się z możliwością wystąpienia powikłań. Zostaniesz o nich poinformowany przez lekarza podczas kwalifikacji do badania. Pozwoli Ci to na wyrażenie świadomej zgody (lub odmowy) na jego przeprowadzenie.

Do możliwych powikłań EPS należą:

• krwawienie z uszkodzonego naczynia krwionośnego,

• sepsa (posocznica),

• zawał mięśnia sercowego,

• udar mózgu,

• uszkodzenie zastawki trójdzielnej,

• uszkodzenie ściany serca.

Mimo iż nie zdarza się to często, musisz liczyć się z ryzykiem zgonu wynikającego z powikłań badania elektrofizjologicznego. Wszelkie wątpliwości co do badania powinieneś omówić z kardiologiem. Porozmawia on z Tobą nie tylko na temat ryzyka związanego z EPS, ale także o możliwych konsekwencjach rezygnacji z badania i o ewentualnym leczeniu zabiegowym.

Dowiedz się również, jak dbać o serce.