Zatrucie kadmem – objawy i powikłania

Kadm – co to takiego?

Kadm – podobnie jak ołów, arsen czy miedź – należy do grupy metali ciężkich. O jego istnieniu wiadomo od początku XIX stulecia, kiedy w 1817 r. chemik Friedrich Strohmeyer wykrył jego obecność w zabarwionych na żółto próbkach tlenku cynku. Kadm występuje m.in. w rudach cynku, w węglu kamiennym i w innych paliwach kopalnych, które podczas wydobywania przedostają się do powietrza, wody i gleby. Jest to niezwykle toksyczna substancja, która kumuluje się w organach ciała – szczególnie w wątrobie – i stopniowo je niszczy. Co ciekawe, organizm człowieka wypracował mechanizmy obronne przed działaniem kadmu. Mowa o białkach zwanych metalotioneinami, których zadaniem jest ochrona komórek wątroby przed destrukcyjnym wpływem metali ciężkich. 

Najwyższe dopuszczalne stężenie kadmu wynosi 5 µg/l (mikrogram na litr). Z kolei Wspólny Komitet Ekspertów FAO/WHO ds. Dodatków do Żywności ustalił, że miesięczny poziom spożycia kadmu nie powinien przekraczać 25 µg na kilogram masy ciała. W praktyce oznacza to, że osoba o wadze 75 kg nie powinna „zjadać” więcej niż 1875 µg (1,87 mg) miesięcznie, a przekroczenie sugerowanej wartości to prosta droga do zatrucia. 

Kiedy dochodzi do zatrucia kadmem?

Kadm dostaje się do środowiska poprzez zanieczyszczone powietrze lub wodę. Do skażenia powietrza dochodzi np. w okolicach kopalni lub fabryk. To dlatego zatrucie kadmem bardzo często spotyka pracowników tych miejsc. Zanieczyszczenie wody może być związane z ocynkowanymi rurami i innymi metalowymi elementami, z których zbudowane są rury dostarczające wodę pitną. Jeśli toksyczne substancje pojawiły się w glebie, dochodzi do skażenia owoców, warzyw i zbóż, które są na niej hodowane. 

Jako świadomy konsument z pewnością chcesz wiedzieć, w jakich produktach spożywczych stężenie kadmu jest potencjalnie największe. Badania wskazują, że najwięcej kadmu zawierają produkty roślinne, produkty zbożowe i warzywa. Jego zawartość w owocach, mięsie i przetworach rybnych będzie nieco mniejsza. Na liście produktów, które mogą zawierać kadm, znajdują się też:

• kraby,

• raki,

• ostrygi,

• podroby (wątroba, nerki),

• ryż,

• ziemniaki.

Zatrucie kadmem – jak się objawia?

Zatrucie kadmem przybiera postać ostrą lub przewlekłą. O dolegliwościach, jakie wiążą się z nadmierną ekspozycją na ten metal, jako pierwsi przekonali się Japończycy w latach 70. ubiegłego stulecia. W Kraju Kwitnącej Wiśni doszło wtedy do masowego zatrucia kadmem i znaczna część społeczeństwa skarżyła się na silny ból (jap. Itai-Itai) mięśni, stawów i kręgosłupa. Przyczyną tej epidemii były duże partie zatrutego kadmem ryżu, które trafiły do sprzedaży. 

Do ostrego zatrucia kadmem dochodzi na skutek wdychania lub spożycia dużych dawek kadmu. Objawia się ono ogólnym osłabieniem, gorączką, dreszczami, zawrotami głowy, bólem głowy, nudnościami, wymiotami, biegunkami, świądem skóry, zapaleniem krtani, krótkim oddechem, a w skrajnych przypadkach niewydolnością oddechową.

Kadm kumuluje się w ludzkim organizmie i długotrwałe wdychanie lub spożywanie go w niewielkich ilościach może powodować przewlekłe zatrucie kadmem lub kadmicę. Na ten stan wskazują m.in.:

• zaburzenia węchu,

• metaliczny posmak w ustach,

• brak apetytu,

• suchość w jamie ustnej,

• osłabienie,

• żółte przebarwienia na zębach,

• niedokrwistość.

Pamiętaj, że na zatrucie kadmem narażeni są również nałogowi palacze (aktywni i bierni), ponieważ metal ten znajduje się w dymie papierosowym. 

Co robić w przypadku zatrucia kadmem?

Podstawą leczenia zatrucie kadmem jest przerwanie ekspozycji na szkodliwy metal. Jeżeli chory zgłasza duszność, to znak, że należy mu niezwłocznie podać tlen. Chory powinien prowokować wymioty, jeżeli do zatrucia doszło drogą pokarmową. Osoby, u których doszło do ostrego zatrucia kadmem, wymagają hospitalizacji. Jeśli doszło do uszkodzenia wątroby lub nerek, należy szybko rozpocząć leczenie tych narządów. 

Przewlekłe zatrucie kadmem wymaga zmiany nawyków – rzucenia palenia, zmiany toksycznego środowiska pracy czy sięgania po produkty spożywcze pochodzące z ekologicznych upraw. Aby zminimalizować ryzyko zatrucia kadmem, wprowadź do swojego jadłospisu produkty bogate w związki mineralne, takie jak: magnez, żelazo, cynk i wapń. Ich obecność w organizmie sprawia, że przyswajalność kadmu zostaje ograniczona. 

Jakie mogą być powikłania zatrucia kadmem?

Zatrucie kadmem niesie mnóstwo powikłań zdrowotnych. W pierwszej kolejności wymienia się niewydolność nerek i wątroby. Jako substancja rakotwórcza kadm może zwiększyć ryzyko zachorowania np. na raka piersi. Dodatkowo kadm negatywnie wpływa na kości, powodując ich demineralizację, a w konsekwencji osteoporozę. Osłabione kości sprzyjają również rozwojowi próchnicy. Oprócz tego przewlekłe zatrucie kadmem może negatywnie wpływać na płodność.